Obezite ABD’de bir salgın durumunda. Bu rahatsızlık insanları tip-2 diyabet, kalp hastalıkları ve kanser gibi ciddi hastalıklara dair ciddi riskler altına sokuyor.
ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre 2015-2016 yıllarında Amerikalı yetişkinlerin 93.3 milyonunun (%39.8’inin) ve çocukları ile ergenlerinin 13.7 milyonunun (%18.5) klinik olarak obez olduğu belirtiliyor.
Obezite vücut kitle endeksinin 30 ve üzeri olması olarak tanımlanıyor. Bu hesaplamada kişinin boyu ve kilosu dikkate alınıyor ancak bu hesaplamanın bazı sınırlamaları var.
CDC’ye göre yaş, cinsiyet, etnisite ve kas kütlesi gibi faktörler vücut kitle endeksi ve beden yağları arasındaki ilişkiyi etkileyebiliyorlar. Ayrıca vücut kitle endeksinde fazla yağlar, kaslar ve kemik kütlesi ayrı görülmediğinden dolayı bireylerdeki yağ dağılımına dair herhangi bir belirti de sunmuyor.
Bu sınırlamalara karşın vücut kitle endeksi fazla kilolar konusunda yaygın bir belirteç olarak kullanılıyor.
Obezitenin Sebebi Nedir?
Günlük aktivitelerde ve sporda (uzun vadede) yaktığınızdan daha fazla kalori almak obeziteye sebep olur. Zaman içerisinde bu ekstra kaloriler birikirler ve kilo almanıza sebep olurlar.
Obezitenin bazı yaygın özel sebepleri şöyle:
Belli tıbbi rahatsızlıklar da kilo alımına sebep olabilirler. Bazıları şöyle:
Kimler Obezite Riski Altında?
Genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin birleşimi kişinin obezite riskini arttırabilirler.
Genetik
Bazı insanlar kilo vermelerini zorlaştıran genetik faktörlere sahip olarak doğarlar.
Çevre ve Toplum
Evdeki, okuldaki ve çevrenizdeki ortam, nasıl ve ne kadar yediğiniz ile ne kadar aktif olduğunuzu etkiler. Belki de sağlıklı yemek pişirmeyi öğrenmediniz ve sağlıklı gıdaları alabileceğinizi düşünmüyorsunuzdur. Eğer mahalleniz güvenli değilse, oynayacak, yürüyecek veya koşacak iyi bir yer bulamadınız.
Psikolojik ve Diğer Faktörler
Depresyon bazen kilo alımına sebep olabilir çünkü insanlar duygusal rahatlama için gıdalara başvururalr. Bazı antidepresanlar da kilo alımını arttırırlar.
Sigarayı bırakmak iyi bir şeydir ancak bu da kilo alımına sebep olabilir. Bu yüzden sigarayı bırakırken spora ve beslenmeye odaklanmak gerekli.
Steroidler ve doğum kontrol hapları gibi ilaçlar da kilo alımı konusunda risklere sebep olurlar.
Obezite Nasıl Teşhis Edilir?
Obezite vücut kitle endeksinin 30 ve üzeri olması olarak tanımlanır. Beden kitle endeksi kişinin kilosunun boyuna oranlanması ile hesaplanan bir değerdir.
Diğer daha doğru ölçüm yöntemleri arasında cilt kalınlığı, kalça-bel karşılaştırmaları ve ultrason, tomografı ve MR gibi görüntüleme teknikleri bulunuyor.
Doktor obeziteyi ve obeziteye bağlı sağlık risklerini tespit etmek için bazı testler isteyebilir. Bunlar arasında kolesterol ve glukoz düzeylerini ölçmek için kan testleri, karaciğer fonksiyon testi, diyabet testi, tiroid testi ve kalp testleri bulunabilir.
Bel bölgesindeki yağlanmanın ölçümü de obezite ile alakalı rahatsızlıkları tespit konusunda iyi bir işarettir.
Obezitenin Komplikasyonları Nelerdir?
Obezite sadece kilo alımından fazlasına sebep olur. Beden yağlarının kaslara oranının yüksek olması iç organlar ve kemiklere yük bindirir. Ayrıca bedendeki kanserin sebebi olduğu düşünülen inflamasyonların artmasına sebep olur. Obezite tip-2 diyabetin temel sebeplerindendir.
Obezitenin pek çok rahatsızlık ile bağlantısı var ve bazıları hayati tehlike oluşturabilirler:
Obezitenin
Obezseniz ve kendi kendinize kilo veremiyorsanız, tıbbi yardım almanız gerekli olabilir. İlk olarak sizi uzmanlara yönlendirecek olan aile hekiminizle görüşün.
Doktorunuz aynı zamanda kilo vermeniz konusunda size yardımcı olacak ekibin içinde bulunacaktır. Bu ekip içerisinde diyetisyen, terapist ve diğer sağlık çalışanları olabilirler.
Doktor yaşam tarzı değişimleri konusunda sizinle görüşecektir. Bazen ilaç ve kilo verme ameliyatları da önerebilirler.
Yaşam Tarzı ve Davranış Değişimleri
Sizi yönlendiren bu ekip daha iyi gıda tercihleri yapmanız konusunda sizi eğitebilir ve ayrıca sağlıklı yeme alışkanlıkları geliştirmenize yardımcı olabilir. Yapılandırılmış bir spor programı ve artan günlük aktivite güç, direnç ve metabolizma hızı kazanmanızı sağlar.
Danışmanlık ve destek grupları da sağlıksız tetikleyicileri tanımlamanıza, ayrıca anksiyete, depresyon ve duygusal yeme problemleri ile başa çıkmanıza yardımcı olabilirler.
Tıbbi Kilo Verme
Doktor ayrıca sağlıklı yeme programları ve egzersiz planlarına ek olarak kilo verme ilaçları yazabilir. İlaçlar genelde diğer yöntemler işe yaramazsa yazılırlar ve vücut kitle endeksinin 27’nin üzerinde olması, ayrıca obezite kaynaklı sağlık problemlerinin olması göz önünde bulundurulur.
Reçeteli kilo verme ilaçları ya yağların emilimini engellerler ya da iştahı bastırırlar. Bu ilaçların kötü yan etkileri olabilir. Örneğin orlistat ilacı yağlı ve sık bağırsak hareketlerine sebep olarak sürekli tuvalete çıkmaya ve gaza sebep olabilir. Doktor bu ilaçları alırken sizi yakından takip edecektir.
Kilo Verme Ameliyatı
Kilo verme ameliyatlarına genelde bariatrik ameliyatlar adı verilir ve hastaların yaşam tarzlarında değişiklik gerektirir.
Bu ameliyatlar rahatça yiyebileceğiniz miktarı sınırlarlar veya bedenin gıda ve kalorileri kullanımını önlerler. Bazen ikisini de yapabilirler.
Kilo verme ameliyatı hızlı bir çözüm değildir. Büyük bir ameliyattır ve ciddi riskleri vardır. Ameliyattan sonra hastaların yeme tarzlarını ve miktarlarını değiştirmeleri gerekir yoksa hasta olurlar.
Kilo verme ameliyatı için vücut kitle endeksinin 40’ın üzerindee olması veya 35-40 arasında olması ve ciddi obezite ile alakalı sağlık problemlerinin olması beklenir.
Hastalar genelde ameliyattan önce kilo vermelidirler. Buna ek olarak bu ameliyata duygusal olarak hazır olduklarından emin olmak için danışmanlık verilebilir ve yaşam tarzlarındaki değişimleri gerçekleştirmeleri için desteklenebilirler.
Ameliyat seçenekleri şöyle:
Obezitenin Uzun Vadeli Görünümü Nasıl?
Obezite ve obezite kaynaklı rahatsızlıklarda dramatik bir artış var. Bu nedenle toplumlar, devletler ve kurumlar sağlıklı gıda tercihlerine odaklanıyorlar ve obezite konusundaki gidişatı değiştirmeye çalışıyorlar.
Fakat en sonunda bu sağlıklı değişimleri yapma sorumluluğu bizlerde.
Obeziteyi Önleyebilir Misiniz?
İyi yaşam tarzı tercihleri ile kilo alımı önlenebilir. Orta düzeyde spor (yürüme, yüzme ve bisiklet) her gün 20-30 dakika uygulanmalı.
Meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve yağsız proteinler gibi besleyici gıdalar tercih edilmeliler. Bol yağlı, bol kalorili gıdaları ölçülü tüketin.