Patates Tarımı

Kök

Toprağa dikilen tohumluk yumruların üzerinde meydana gelen sürgünler yukarı doğru gelişerek sapı, aşağıya doğru gelişerek kökleri meydana getirir. Patates saçak köklü bir bitki olup, kökleri genellikle 60-80 cm çaplı bir daire alanı içinde gelişir ve 1-1.5 metre derinliğe kadar inebilir. Köklerin %60-70’e yakın kısmı toprağın 30-50 cm derinliğinde bulunur. Bitkinin kökleri ile toprak üstü aksamı arasında pozitif bir korelasyon vardır. Toprak üstü aksamı uzun ve yayvan olan çeşitlerde ise kökler uzun ve etrafa yayılması fazladır.

Yumru

Patates yumruları botanik olarak gövde karakterindedirler. Yumruların stolonlara bağladığı kısım “Göbek “, bunun karşısındaki kısım ise “Taç” olarak adlandırılır. Yumru üzerinde sürgünlerin meydana geldiği göz adı verilen tomurcuklar bulunur. Gözler taç kısmında daha yoğun olarak bulunurlar. Hilal şeklindeki göz çukuru adı verilen girintiler içerisinde bulunan gözlerde 3 tomurcuk bulunur. Ortadaki tomurcuk iyi gelişmiştir. İlk defa ortadaki iyi gelişmiş olan tomurcuk sürer. Bu tomurcuk kopar veya zarar görürse yanlardaki diğer tomurcuklar sürerler.

İKLİM İSTEKLERİ

Patates ılıman ve serin iklim sebzesi olarak bilinir. Patates kuzeyde 70. Güneyde 50. Enlem dereceleri arasında yetişir ve hububata yakın bir yayılma alanına sahiptir. Ancak sadece belli sıcaklık derecelerinde yumru meydana getirebildiğinden yayılma sınırına yaklaştıkça deniz seviyesine yakın yerlerde, ekvatora yaklaştıkça ise And dağlarında olduğu gibi 1500-2000 metrelerde yumru meydana getirebilir.

Patates yumrusu su oranının yüksek olması nedeniyle düşük sıcaklık derecelerine hassastır. 0 °C’nin altında yumrular ve toprak üstü kısımları donar. Bu nedenle patates ürünü ilkbaharın son sonlarından etkilenir. Patates bitkisinin büyüme ve gelişme dönemi ilk ve son donlarla sınırlıdır.

Toprak İsteği

Patates her türlü toprakta yetişebilir. Ancak ağır killi ve kireçli toprakları sevmez. Patates hafif kabartılmış, havadar ve iyi ısınabilen kumlu tınlı, tınlı kumlu ve humusca zengin topraklarda çok iyi gelişir. Killi topraklarda şekilsiz yumrular meydana gelmesi ve hasadın zor olması nedeniyle bu tip topraklar tercih edilmez.

Toprak pH’sının 4.5-6.5 civarında olması istenir. Asidik topraktan bazik topraklara doğru gidildikçe verimde azalmalar görülür.

Olgunluk

Patatesin yaprak ve saplarının kurutulmuş olduğu, stolonların ana saptan ayrıldığı veya kolayca ayrılabildiği yumru kabuğunun yeterli bir direnç kazanıp, kabukların tırnakla kolayca ayrılabildiği dönem hasat olgunluğu dönemidir. Yumrular çeşide ve yetiştirme koşullarına göre normal büyüklüğe ulaştığında hasat yapılır. Turfanda hasat olgunluk zamanını beklemeden, ürünün iyi para ettiği dönemde yapılır ve zaman geçirilmeden piyasaya gönderilir.

Verim

Patateste verim çeşit özelliği ve yetiştirme koşullarına bağlı olarak değişir. Dekardan ortalama olarak 3000-4500 kg arasında yumru hasadı yapılır. Mevsim dışı turfanda ürün yetiştiriciliğinde dekara verim 2000-2500 kg civarındadır.

Patates üretiminde yumrular tohumluk olarak kullanılır. Tohumluk üretimi patates tarımının en önemli kısmını teşkil eder. Bolu, Bozdağ, Doğu Anadolu’da Erzurum ve Pasinler yaylaları ile İç Anadolu’da Nevşehir ve Niğde dolayları sertifikalı ve kontrollü olarak virüslerden arındırılmış patates tohumluğu üretimi için uygun yörelerimizdir.

Tohumluk üretiminde hastalıksız materyal kullanılmalıdır. Özellikle virüs hastalıkları ile bulaşık materyal tohumluk üretiminde kullanılmamalıdır.

Ekim Öncesi Hazırlık

Toprağın uygun neme getirilmesi için nadas suyu sulanır.

Pullukla toprak alt-üst edilir. Bu işleme sürme adı verilir.

Toprak tava geldiğinde hafif nemliyken ekime başlanır.

Dekara 300/350 kg tohum gider.

Daha hızlı çimlenme için tohumlar ikiye bölünür.

Patates ekim makinesiyle tohum ekilir.

Gübreleme

Ekimden önce sulamadan sonra yapılır.

Patates çiftlik gübresinden en fazla hoşlanan bitkiler arasında yer alır. Dekardan 2 ton ürünle yaklaşık 10 kg azot, 18 kg potasyum, 4 kg fosfor ve 6 kg kalsiyum kaldırır. Hafif topraklar için yeşil gübreleme tercih edilmelidir.

Taban gübresi Ödemiş koşullarında: Sulama ile ekim arasında verilir.

100 kg/da (15N 15P 15K) taban gübresi atılır.

Bunun arkasından organik madde ve azotu arttırmak için 3-4 ton/da çiftlik gübresi verilir.