Türkiye, 12-16 Ağustos tarihleri arasında önemli bir Kongreye ev sahipliği yapacak. Dünya’da dört yılda bir düzenlenen ve bahçe bitkileri AR-GE çalışanlarını bir araya getiren Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi’nin 30’uncusu İstanbul’da düzenlenecek. Tam 16 yıllık uğraş sonucunda Türkiye’de düzenlenmesi başarılan Kongre, 82 ülkeden 2000 bilim insanını ağırlayacak. Türkiye’nin ve tarımsal potansiyelimizin tanıtımına büyük katkı sağlayacak Kongrenin ayrıntılarını, Kongre Başkanı ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Öğretim Üyesi Sayın Prof. Dr. Yüksel Tüzel ile konuştuk.
Sayın Tüzel, dünyada 4 yılda bir düzenlenen Uluslararası Dünya Bahçe Bitkileri Kongresi’nin bu yılki adresi Türkiye olacak. Bu büyük organizasyonu ülkemizde düzenlemeyi nasıl başardınız? Kongre daha önce hangi ülkelerde yapıldı?
Öncelikle Kongremizi anlatma fırsatı verdiğiniz için size çok teşekkür ediyorum. Bu röportajın 12-16 Ağustos tarihlerinde İstanbul’da düzenleyeceğimiz Kongremize katılımı da artırmasını diliyorum.
Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği’nin (International Society for Horticultural Science – ISHS) çatısı altında, her dört yılda bir düzenlenen Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi, tüm dünyada özellikle bahçe bitkileri AR-GE çalışanlarını bir araya getiren en önemli etkinliktir. Bahçe Bitkileri Kongresi, ilk kez 1889’da düzenlenmiştir. Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği’nin (ISHS) 1959’da resmen kuruluşundan sonra, 16. Uluslararası Bahçe Kongresi 1962 yılında Brüksel’de 52 ülkenin katılımıyla ISHS çatısı altında gerçekleştirilmiştir. Maryland (ABD)’de 1966 yılında düzenlenen 17. Kongre, 50 ülkeden gelen 1900 katılımcıyla önceki rekorları kırmıştır. 18. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi ise 1970 yılında İsrail’in Tel Aviv kentinde yapılmış, ancak politik nedenlerden dolayı, sadece 900 civarında bilim insanı katılmıştır. Doğu ve Batıdan gelen bilim adamlarını ilk kez buluşturan 19. Kongre, 1974’de Polonya’nın Varşova kentinde düzenlenmiştir. Bu toplantı, tecrübeli bilim insanlarının sunumlarının yanısıra, henüz tanınmamış genç bilim insanları için de uluslararası bir platform sağlamıştır. 1978 yılında Avusturalya’nın Sidney kentinde düzenlenen 20. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi’nde, sözlü veya poster olarak hazırlanmış, 900 bildiri sunulmuştur. Bu toplantı Güney Yarımküre’de gerçekleştirilen ilk toplantı olma özelliğine sahiptir. 21. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi, 77 ülkeden gelen 2200 katılımcı ile 1982 yılında Almanya’nın Hamburg kentinde düzenlenmiş ve 1250 bildiri ve poster sunulmuştur. 1700 araştırmanın sunulduğu 22. Kongre, 1986 yılında Davis-Kalifornia’da 3900 katılımcıyla gerçekleşmiştir. Floransa’da 1990 yılında düzenlenen 23. Kongre’ye, 72 ülkeden 2500 kişi katılmıştır. Doğu Asya’daki ilk ISHS Kongresi ise 1994 yılında Japonya’nın Kyoto kentinde, 60 ülkeden gelen 1900 katılımcı ile gerçekleşmiştir. 25. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi, 2500 delegenin katılımı ile tam 36 yıl sonra tekrar Brüksel’de, 1998 yılında düzenlenmiştir. 26. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi, 2500 delegenin katılımı ile 11-17 Ağustos 2002 tarihleri arasında Kanada’nın Toronto şehrinde, 27.’si, 2000 delegenin katılımı ile 2006 yılında Seul/Kore’de, 28. ise 3500 üzeri delegenin katılımı ile 2010 yılında Lizbon, Portekiz’de ve son olarak 29. Kongre ise 3750 katılımcı ile 2014’te Brisbane, Avusturalya’da yapılmıştır.
Görüldüğü gibi 1962’den beri çeşitli ülkeler, bu önemli etkinliğe ev sahipliği yapmıştır. Yıllar içerisinde katılım artmış, katılımcı profili sektörel katılımlar ve yeni alanlarla çeşitlenmiş ve kongreler, küreselleşen dünya düzeninde giderek önem kazanmıştır. Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi, yüzlerce farklı ülkeden, binlerce bilim insanını bir araya getirmekle kalmayıp, o ülkenin bilim çevresini, kültürünü, tarımını, tarıma dayalı sanayi, ihracat ve turizm potansiyelini de tanıtmaktadır.
İlk başvurumuzu, Bahçe Bitkileri Derneği ile Tarım ve Orman Bakanlığı (O zamanki adı T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı idi) olarak 2002 yılında yaptık. Ardından 2006 yılında 2. kez denedik ve ancak 2010 yılındaki 3. başvurumuzda ISHS’nin her ülkeden temsilcisinin bulunduğu ve oy kullandığı Konsey toplantısında, diğer 4 başvuruyu geride bırakarak, 2018 yılındaki Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresini İstanbul’a taşımayı başardık. 16 yıllık bir uğraşının sonunda, Ağustos ayında İstanbul’da da düzenleyeceğiz.
Kongreye ne kadar katılım bekliyorsunuz? Kongrenin ülkemize olacak faydalarından bahseder misiniz?
Kongrede 82 ülkeden, 2000 bilim insanını ağırlayacağız. Bu konuklar arasında kendi konularında dünyada önde gelen bilim insanları da var. Sempozyumlarımızda çağrılı bildirilerle son çalışmalarını paylaşacaklar. Bu kongre Türkiye’nin tanıtımına katkı sağlayacaktır. Gerek kongre öncesi, gerek kongre sırasında Türkiye’nin tarihi ve doğal güzellikleri, tarım ve tarımsal endüstri potansiyeli ile araştırma – geliştirme faaliyetleri ve kapasitesi tüm dünya ülkelerine tanıtılacaktır. Eşlik eden katılımcılar ise kongre öncesi turlarla ülkemizin turizm potansiyelini ve ülkemiz insanını daha yakından tanıyacaktır. Öncesinde ve sonrasındaki görüşmeler işbirliklerini arttırarak, uzun dönemli ilişkilerin de gelişmesini sağlayacaktır.
Kongre, Türkiye’nin tarım ve bahçe bitkileri potansiyelini dünyaya gösterecektir. Türkiye, bir bahçe bitkileri cennetidir. Ülkemizde 3.329.000 ha alanda meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Zeytin ve bağ alanları, sırası ile 113.180 ağaç (1.200.000 ton üretim) ve 435.227 ha (4 milyon ton üretim)’dır. Dünya’da kültüre alınmış 138 meyve türünden 75’i ülkemizde yetiştirilmektedir. Türkiye; incir, fındık, kayısı, antepfıstığı, kiraz gibi türler açısından dünya üretiminde ilk sırada veya ilk birkaç ülke arasında yer almaktadır. Sebze yetiştiriciliği açısından da, 804.000 ha alanda 50 farklı sebze türü ve 30 milyon tonun üzerindeki yıllık üretimi ile ülkemiz, önemli bir potansiyele sahiptir. Örtüaltı yetiştiriciliği alanı da 69.000 ha’ın üzerindedir. Süs bitkileri, kesme çiçek, iç ve dış mekan bitkileri, tıbbi ve aromatik bitkiler açısından da Türkiye, önemli bir üretici ve ihracatçı ülke konumundadır. Bu kongre, dünyada pek çok ülkenin ve araştırıcının bilmediği bu potansiyeli ortaya koyma fırsatı yaratacaktır.
Kongre, tarımdaki gelişmeler ve teknolojimizi dünyaya gösterecektir. Ülkemizin diğer sektörlerinde olduğu gibi tarım sektörünün ulaştığı teknolojik düzey, diğer ülkeler tarafından yeterince ve doğru bir şekilde bilinmemektedir. Hatta uluslararası tarım çevrelerinde ülkemizin bu alandaki teknolojik gelişmişlik düzeyi bakımından gerçeklerle bağdaşmayan yanlış bir izlenim söz konusudur. Bu nedenle, gerek üretimdeki çeşit zenginliği, gerek yetiştirme teknikleri ve nihayet üretim, araştırma – geliştirme alt yapıları ve yetişmiş insan kaynakları bakımından gelişen tarımsal seviyemiz, dünyanın önde gelen bahçeci uzmanlarına tanıtılacak ve onlarla işbirliği imkânları aranacaktır.
Bugün ülkemiz, işlenmiş ve katma değeri yüksek ürünler (meyve suyu ve konsantresi, salça, konserve, kurutulmuş ürünler, dondurulmuş ürünler, tıbbi ve aromatik bitkiler, tohum, fidan vb.) yönünden de büyük gelişme göstermiş olup, pek çok üründe ihracat payı yüksektir. Aynı zamanda ürün güvenliği ve izlenebilirlik yönüyle birçok işletme uluslararası kaliteye sahiptir.
Kongre sayesinde ülkemiz, tarımsal üretiminin sadece hammadde olarak değil, işlenmiş ürünler yönünden de zengin olduğunu kanıtlama fırsatı bulacak ve güven duygusunun artması sağlanacaktır.
Kongre, araştırmacılarımız açısından da önemlidir. Üniversitelerimiz (Ziraat, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri ve Gıda Mühendisliği Fakülteleri), T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı ve özel sektör bünyesinde çalışmakta olan araştırmacılarımızın, dünyada bahçe bitkileri konusunda çalışan farklı uzmanlığı olan kişilerle bir araya gelmesini, deneyimlerini paylaşmasını ve genç araştırmacılarımızın deneyim kazanmasını sağlayacaktır.
Kongre, gelişmekte olan bir ülkede kurumlar arası işbirliğini gösterecektir. Kongre, Bahçe Bitkileri Derneği ve T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yanı sıra, ticaret odaları, ihracatçı birlikleri, üniversiteler, belediyeler, vakıflar, özel firmalar gibi kamu ve özel sektör ve gönüllü kuruluşlara ait birimlerinin birlikte çalıştığı bir organizasyon olacaktır.
Bahsettiniz, Türkiye, bahçe bitkileri üretiminde büyük potansiyele sahip. Sizce bu potansiyel yeteri kadar değerlendirilebiliyor mu? Özellikle ihracatın artması için neler yapılmasını önerirsiniz?
Dediğim gibi Türkiye, bir bahçe bitkileri cennetidir. Süs bitkileri, kesme çiçek, iç ve dış mekan bitkileri, tıbbi ve aromatik bitkiler açısından da Türkiye, önemli bir üretici ve ihracatçı ülke konumundadır. Her ne kadar yıllar içinde ihracat değerlerinde artışlar gözlense de, ülkemizin potansiyeli çok daha yüksektir. Bahçe bitkileri üretiminde ve üretim-tüketici zincirinde pek çok alınması gereken önlem vardır. Ayrıca hedef ve alternatif pazarlar araştırılarak üretim planlaması ve stratejileri üzerinde çalışılmalıdır. Pazar talebinin dikkate alındığı, üretici-tüketici fiyatları arasındaki farklılığın azaldığı, izlenebilir, sağlıklı ve kaliteli üretime gereksinim vardır.
Son yıllarda ilaç kalıntısı nedeniyle birçok meyve ve sebze sınır kapılarından geri gönderildi. Bahçe bitkileri üretiminde organik tarım yapmak ne kadar mümkün? Kongrede bunun üzerinde durulacak mı?
Kongre kapsamında 39 adet sempozyum düzenlenecektir. Her birinde alanında tanınmış uzmanlarının güncel konularda çağrılı bildirileri bulunmaktadır. Organik tarım, gıda güvenliği konular başlı başına bir sempozyum olarak Kongremiz içerisinde yer almaktadır ve tüm konular tartışılacaktır.
Ayrıca Kongre bünyesinde 2 kollokyum düzenlenmektedir. 14 Ağustos 2018 deki 1. Kollokyumda şehirleşme, üretim zinciri ve araştırma konularındaki yenilikler ve stratejiler tartışılırken, ikincisinde farklı başarı hikâyeleri paylaşılacaktır. Çalıştayların bir kısmı ilgili sempozyum ile entegre edilerek gerçekleştirilmektedir. Çalıştaylar önemli güncel konuların tartışılmasına olanak sağlayacaktır. Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği (ISHS) ile Dünya Gıda-Tarım Örgütü (FAO)’nün ortaklaşa düzenleyecekleri “Güney-Doğu Avrupa ve Orta Asya Ülkeleri Zirvesi” nde bölge sorunları ve işbirliği olanakları görüşülecektir. Kongre öncesinde düzenlenecek “İyi Tarım Uygulamaları” ve Kongre öncesinde başlayarak Kongre süresince devam edecek “Organik Tarım” eğitimlerine ulusal ve uluslararası bilim adamları ve özel sektör temsilcileri konuşmacı olarak katılacaktır. Ayrıca standlar ile yayınevlerinden tarımsal girdi satan firmalara ve meslek örgütlerine kadar sektör temsilcileri Kongremize katılım sağlamaktadır. Kongrenin son gününde sebzecilik, meyvecilik ve hasat sonu, süs bitkileri ve bağcılık konuları altında, İstanbul ve çevresinde ülkemizin bahçe bitkileri potansiyelini ve turistik güzelliklerini yansıtacak günlük teknik turlar da düzenlenmektedir.
Uluslararası Bahçe Kongresi, dünya üzerinde ilgili tüm alanlarda çalışan araştırıcıların ve diğer paydaşların her dört yılda bir araya geldiği, gelişmelerin paylaşıldığı, ağların oluşturulduğu alanındaki en büyük toplantıdır. 12-16 Ağustos 2018 de İstanbul’da yapılacak toplantının 30. olması, uzun yıllara dayalı geleneği de ortaya koymaktadır. Bunun ötesinde ülkemizin tanıtımını sağlayacak olması yanında hem bahçe bitkileri potansiyelini ortaya koyma hem de araştırmaların paylaşılmasına ve kurumların tanıtılmasına olanak yaratacak büyük bir fırsattır. Daha ayrıntılı bilgi için web sayfamız ( www.ihc2018.org ) ziyaret edilebilir.
İşbirliğimizi sergileyecek ve araştırma potansiyelimizi göstermeye olanak sağlayacak Kongre’mize katılım ve destek dileklerimle saygılarımı sunuyorum.