Şahıs şirketlerinin kuruluşu düşük maliyetlidir. Sadece 2 günde şahıs şirketi kurmak mümkün olunca geleneksel ticaret ya da e-ticaret faaliyetlerinin yasal zeminde yürütülebilmesi için kurulacak şirket için şahıs şirketlerini ilk tercih edilen şirket tipine dönüştürmüştür. Aylık veya yıllık kazanç üzerinden vergilendirmeye tabi olarak yasal zeminde ticari faaliyetlerini sürdürmek isteyen girişimciler için şahıs şirketi, Limited ve anonim şirket olmak üzere tercih edilebilecek üç farklı şirket türü bulunmaktadır.
Tek kişi ya da ortaklı olarak kurulabilen şahıs şirketleri, ortakların sorumluluklarını sınırlandırmazken maliyet, kurulum süresi, evrak gereksinimi ve başlangıç vergilendirmesi gibi pek çok konuda avantaja sahiptir. Şirket seçim hakkını şahıs şirketinden yana kullanmayı düşünen girişimcilerin merak ettiği ve her detayı ile bu sürecin irdelendiği rehber yazımızda, bu süreçle ilgili merak edilen tüm detayları sizler için ele aldık.
Şahıs şirketleri , en az bir kişi ile veya ortaklı olarak da kurularak tüzel kişilik elde edilebilen ve ticari faaliyetler esnasında ortak sorumluluklarının sınırlandırılmadığı şirket türüdür. Şahıs şirketi kurulumu basit ve düşük maliyetlidir. Bu nedenle özellikle ticari hayatına yeni başlamak isteyen girişimcilerce en çok tercih edilen şirket türüdür şahıs şirketleridir.
Şahıs şirketi türleri Türk Ticaret Kanuna (TTK) göre kollektif, adi ve komandit şirketler olmak üzere üç tipe ayrılır. Bahsi geçen şahıs şirketi tipleri ve özellikleri şu şekilde incelenebilir:
Adi şirketler sahibinin mal varlığı dışında herhangi bir varlığa sahip olmayan şahıs şirketleridir. Adi şirketler ayrıca tüzel kişiliğe sahip olmayan şahıs şirketleri olarak da tanımlanabilir.
Komandit şirketler belirli bir sözleşme çerçevesinde ve çoklu ortaklık yapısı ile kurulan şahıs şirketleridir. Komandit şirketlerde komandite ortakların sorumlulukları sınırsız olurken, komanditer ortakların sorumlulukları sermaye oranları ile sınırlıdır.
Kollektif şirketler ticari faaliyetlerini yürütmek için bir araya gelen gerçek kişiler tarafından kurulan şahıs şirketleridir. Kollektif şirkette, ortaklarının tamamının kurulan şirkete karşı sorumlulukları sınırsızdır.
Şahıs şirketi için istenen evraklar eksiksiz olarak tamamlanarak vergi dairesine teslim edilmelidir. Evrakların vergi dairesine teslimini takip eden 2 günlük süre içinde şahıs şirketinin açılması söz konusudur. Şirket eğer ortaklı kurulacak ise istenen belgelerin her bir ortakça tamamlanması gereklidir. Şahıs şirketi kurarken gerekli evrakların neler olduğu ve nerelerden temin edileceği ile ilgili merak ettiğiniz detaylar için aşağıda paylaşılan tabloya göz atabilirsiniz:
| Belge | Adet | Temin Edileceği Yer |
| Şahıs Şirketi Kuruluş Başvuru Formu | 1 | Vergi Daireleri ve web siteleri |
| Nüfus Cüzdanı Sureti | 2 | Nüfus Müdürlükleri veya e-Devlet |
| Kimlik Fotokopisi | 2 | Arkalı önlü |
| Vesikalık Fotoğraf | 2 | Son 6 ayda çekilmiş olmalıdır. |
| İmza Beyannamesi | 2 | Noterler |
| İkametgah Belgesi | 2 | Nüfus Müdürlükleri veya e-Devlet |
| Muhasebeci vekaleti | 1 | Noterler |
| İşyerine ait tapu ya da kira kontratı | 2 | Mülk sahibi |
Şahıs şirketlerinde ödenen vergiler henüz kurulum aşamasında avantajlıdır. İşletmenin faaliyeti nedeniyle cirosu arttıkça, vergi konusundaki bu avantaj %15’den %40’a kadar yükselebilen vergi oranları nedeniyle şahıs şirketleri için dezavantaja dönüşmektedir.
Gelir vergisi şahıs şirketlerinde dilimli olarak uygulanır. Elde edilen gelire göre %15 ile %40 arasında değişen bir vergilendirmeye şahıs şirketleri tabidir. Gelir vergi dilimlerinin artması, pek çok şahıs işletmesinin artan gelir nedeniyle ilerleyen süreçte şirketini limited ya da anonim şirkete taşımasına yol açar. Bahsi geçen şahıs şirketi vergi dilimleri aşağıdaki tabloda paylaşılmaktadır:
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 24.000 TL’ye kadar olan gelirler | %15 |
| 53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3.600 TL vergi – Kalan kısım | %20 |
| 130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL vergi – Kalan kısım | %27 |
| 650.000 TL’nin 130.000 TL’si için 30.190 TL vergi – Kalan kısım | %35 |
| 650.000 TL için 212.190 TL – Fazlası için | %40 |
KDV her ay düzenli olarak şahıs şirketlerince beyan edilmelidir. KDV, yapılan faaliyetler üzerinden hesaplanarak kesilen faturada gösterilmektedir. KDV için uygulanan oranlar faaliyete göre değişir ve uygulanan KDV oranları %1, %8 ve %18 olarak sıralanabilir.
Muhtasar beyannamesi her 3 ayda 1 kez hesaplanarak ödenmektedir. Kiracı olan şahıs şirketleri, işyeri kirasının %10’u kadar stopaj ödemektedir. Kira stopajı da dönemsel olarak değişebilmektedir.
Geçici vergi gelir vergisinin beyan edilmesine verilen isimdir. 3 aylık dönemlerde ödenen bu vergi kümülatif olarak hesaplanmaktadır. Gelir ve gider arasındaki fark üzerinden hesaplanır.
Damga vergisi yılda 3 kez beyan edilir. Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarında beyan edilerek ayın 17’sinde ödenen damga vergisi için 2022 yılı tutarları şu şekildedir:
Şahıs şirketi kurmanın artıları ve eksileri faaliyet öncesi ve sonrası ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Yukarıda gelir vergisi örneğinde olduğu gibi ilk kurulum aşamasında şahıs şirketi vergi noktasında avantajlıyken, ilerleyen süreçte dezavantajlı konuma düşmektedir. Bu nedenle şahıs şirketi kurmak isteyenler için farklı şirket türleri de baz alınarak aşağıda şahıs şirketi kurmanın avantajları ve dezavantajları ayrı ayrı ele alındı:
Şahıs şirketi kurmanın artıları şunlardır:
Şahıs şirketi kurmanın eksileri şu şekilde paylaşılabilir:
Şahıs şirketi açmanın maliyeti 1.384 TL’dir. Bölgeye göre değişen muhasebeci ücreti ile şirket kuruluş başvurusunun şirket sahibi tarafından yürütülmesi halinde şahıs şirketi 1.092 TL’ye açılabilir. Maliyete ilişkin hangi kalem için ne kadar ödeneceğinin detayları aşağıdaki tablodan takip edilebilir:
| İşlem | Ücret |
| Muhasebeci Ücreti | 200 – 300 TL |
| Muhasebeci Vekalet Ücreti | 192 TL |
| İmza Beyannamesi | 147 TL |
| İşyeri Açma Ücreti | 600 TL |
| Damga Vergisi | 50 TL |
| Kaşe | 75 TL |
| Fotokopiler | 20 TL |
Şahıs şirketi aylık giderleri tutulan ofis, faturalar, çalıştırılacak personel ve bölgeye göre belirlenen muhasebeci ücretlerine göre farklılık gösterebilir. Kira ve fatura etkisi dışarıda tutulduğunda şahıs şirketi aylık giderinin 380 TL olduğu söylenebilir. Bahsi geçen giderleri kalem kalem takip etmek için aşağıdaki tablodan faydalanabilirsiniz:
| Gider | Ücret |
| Muhasebeci Ücreti | 200 – 300 TL |
| KDV Beyannamesi (Damga Vergisi) | 87,30 TL |
| Gelir Vergisi Beyannamesi (Damga Vergisi) | 11,03 TL (Yıllık 132,30 TL) |
| Muhtasar Beyannamesi | 34,50 (3 ayda 103,50 TL) |
| Gelir – Geçici Vergi Beyannamesi | 45,33 (3 ayda 136,00 TL) |
| İşyeri Kirası | Değişken |
| Stopaj | Kiraya göre değişken |
| Elektrik, su, doğalgaz ve internet | Değişken |
Şahıs şirketinin açılması için takip edilecek işlem adımları şu şekildedir:
Şahıs şirketi kurabilecek kişiler için 18 yaş şartı aranır. Bu yaş şartı dışında şahıs şirketi kuramayacak kişiler sınıfına giren devlet memurları dışında kalan herkes şahıs şirketi kurabilirler. Bu konuda en çok merak edilen konu ise sigortalı çalışanların şahıs şirketi kurup kuramayacaklarıdır. Eğer bir kişi devlet memuru değil fakat farklı bir işyerinde sigortalı olarak çalışıyor ve sözleşmede aksi bir madde bulunmuyorsa şahıs şirketi kurabilir. Eğer sözleşmede çalışanın şirket kuramayacağına ilişki bir ibare geçiyorsa, bu şahısların şirket kurması tazminatsız işten çıkartılma sebebi olarak kabul edilir.
Şahıs şirketleri ile Limited şirketler arasındaki farklar için gelin, hep birlikte aşağıdaki tabloya göz atalım:
| Şahıs Şirketi | Limited Şirketi |
| Kuruluş maliyeti düşüktür. | Oda kaydı nedeniyle daha yüksek maliyetle kurulur. |
| %15 ile %40 arasında uygulanan gelir vergisi mükellefidir. | %23’e sabitlenen kurumlar vergisi mükellefidir. |
| Şirket ortakları, üçüncü kişilere karşı kendi mal varlıkları ile sorumludurlar. | Ortaklar, üçüncü kişilere hisseleri oranında sorumludurlar. |
| Sermaye bildirilmesi gerekmemektedir. | En az 10 bin TL sermaye bildirimi istenir. |
| 1 ila 2 gün içinde kurulabilir. | 3 ile 5 gün içerisinde kurulabilir. |
| Tek bir günde kapatılabilmektedir. | Tasfiye süreci 1 yıla ulaşabilir. |
Şahıs şirketlerinde unvan değişiklikleri Ticaret Sicil Müdürlüklerinden yapılır. Unvan değişikliği için aşağıdaki belgelerle birlikte unvan değişikliği başvurusunun Ticaret Sicil Müdürlüklerine yapılması gereklidir:
Ev adresini göstererek şahıs şirketi açılışı mümkündür. Home Office formatında şahıs şirketi kurulması önünde herhangi bir yasal engel bulunmamaktadır. Bu süreçte kiralık bir ev şahıs şirketi için adres olarak gösteriliyorsa ödenen kira üzerinden stopaj gösterilmesi gereklidir. Eğer birey kendisine ya da aile bireylerine ait tapulu bir mülkü şirket adresi olarak gösteriyorsa stopaj ödemek zorunda değildir.
Şahıs şirketlerinde adres değişiklikleri ile ilgili işlemler vergi daireleri üzerinden yürütülür. Ticaret sicil kaydına sahip olan şahıs şirketleri için adres değişikliği işlemleri MERSİS bölge temsilciliğine verilecek dilekçe ile başlatılabilmektedir. Adres değişikliği için gerekli belgeler ise şunlardır:
Şahıs şirketi kapatma işlemleri 1 gün içinde tamamlanabilir. Kapatma işlemleri için başvurular bağlı olunan vergi dairesine yapılmaktadır. Kapatma süreci şirket sahibi tarafından yürütülebildiği gibi tıpkı şahıs şirketi kurmak için vekaletname verilen muhasebeci ya da mali müşavir tarafından da yönetilebilir.