Şartlı Tahliye (Koşullu Salıverilme) Şartları Nelerdir? konusu cezaevi infaz kuralları kapsamında kanunun belirlediği ölçütlerde kullanılabilen ve cezaevi kurulu yetkilerinde sınırlandırılmış bazı haklardır.
Herhangi bir suçtan dolayı bir kimse hüküm giymiş ise ve cezasının infazı boyunca iyi halli olmuş ise diğer hususların dikkate alınması saklı olmak kaydıyla hükümlünün koşullu olarak salıverilmesine karar verilmektedir. Hapis cezasının suçluları rehabilite etme ve topluma kazandırma özelliğini göz önünde bulundurursak hüküm giymiş bir kimse kanunda belirtilen süre miktarınca cezasını çektikten ve bu infaz süresince iyi halli olduktan sonra izlenimi topluma uyum sağlayacak nitelikte olduğunda cezasının kalan kısmını koşullu salıverme ile özgür olarak geçirir. Bu kuruma şartlı tahliye denmektedir.
Bir hükümlünün koşullu salıverilmesi belirli şartlara tabidir. İlgili kanun maddesinde de belirtilmiş olduğu gibi koşullu salıverilmesi söz konusu olan hükümlü cezasını iyi halli olarak infaz etmiş olmalıdır. Buna iyi hal şartı diyebiliriz. Hükümlü kişinin topluma kazandırılması ve sosyal hayat içerisinde suçunu tekerrür ettirmeden devam edebilmesi önem arz ettiğinden cezaevindeki iyi hali de göz önünde bulundurulmaktadır.
Koşullu salıverilmede diğer bir şart ise kanunda belirlenmiş olan süre boyunca ceza infaz edilmiş olmalıdır. Buna da hükümlünün ceza infaz süresinin kanunda belirtilen kadarını tamamlamış olma şartı diyebiliriz. Bu süreler kanunda açıkça sayılmış olup yazımızın ilerleyen kısmında teker teker belirtilmiştir.
Kanunda belirtilen süreler boyunca cezasının bir bölümü infaz edilmiş ve bu süre boyunca iyi halli olmuş mahkumlar koşullu salıverilmeden yararlanarak topluma kazandırılabilmektedirler.
Şartlı tahliyeden yararlanabilmek için hüküm giyen bir mahkumun cezasının kanunda belirtilen kadar bölümünü infaz etmiş olması ve bu süreç boyunca iyi halli olması gerekmektedir. Bu şekilde cezasının belirli bölümü infaz edilmiş olan mahkumlar koşullu salıverilmeden yararlanabileceklerdir.
Hükümlü, koşullu salıvermeden sonra hapis cezasını gerektiren bir suç işler ise veya kendi sorumluluklarını yerine getirmemiş ise koşullu salıverilme kararı geri alınabilir. Koşullu salıverilme hakkı mahkumlara tek seferlik olarak tanındığından dolayı böyle bir durumla karşılaşılıp geri alındığında mahkumun cezası kaldığı yerden cezaevinde infaz edilmeye devam eder ve tekrar koşullu salıverilmeden yararlanamaz. Bu nedenle koşullu salıverilen ve denetim altında bulunan mahkumların yeniden suç işlememek konusunda dikkatli olmaları gerekmektedir. Koşullu salıverilme kararının haksız olarak geri alındığı düşünülüyorsa itiraz yoluna başvurulabilir
Kısa süreli hapis cezalarının yaptırım seçeneklerinden biri de kamu yararına çalıştırmadır. Mahkum olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya karar verilebilmekte ve hüküm giymiş olan kişi kamu yararına çalışabilmektedir. Burada da görülmekte olduğu gibi esas olan hüküm giymiş bireylerin hapishane içerisinde özgürlükleri bağlı olarak tutulmasından ziyade sosyal hayat ve toplum içinde yaşamaya uyumlu yeniden suç işlemeyecek bireyler olması ve topluma kazandırılmasıdır.
Denetimli serbestlik, koşullu salıverilmeden önce, mahkumun, sosyal hayata uyum sağlayıp sağlayamayacağını gözlemlemek, bir koşullu salıverilme durumunda bu kişinin insanlarla ilişkileri ve yaşantısının ne yönde devam edeceğini, suçunu tekerrür edip etmeyeceğini görmek için gözlemlenmek üzere tahliye edilerek denetime tabi olarak dışarıda tutulmasıdır
Peki şartlı tahliye için mahkumun başvuracağı görevli ve yetkili mahkeme hangisidir? Bu noktada hükümlü, kendisi için infaz hükmü vermiş olan mahkemeye başvurabileceği gibi eğer başka bir yerde bulunuyor ise orada bulunun aynı derecedeki mahkemeye başvurabilecektir.
Bu konuda doğru mahkemeye başvurmak önem arz etmektedir çünkü bu mahkemelerden başka bir mahkemeye başvurulması halinde dosya, görevsizlik ve yetkisizlik sebebiyle mahkemeden geri gönderilecek olup, hükümlünün aleyhine zaman kaybetmiş olacaktır.