İklim krizi etki ve sağlık risklerini gün geçtikçe daha fazla yaşıyoruz. Hava kirliliği, su ve vektör kaynaklı hastalıklar, gıda güvensizliği, beslenme bozuklukları, ruh sağlığı sorunları insanları tehdit ediyor.
Prof. Dr. Levent Kurnaz
Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver
İklim Kliniği Bilim Kurulu
Dünyanın birçok noktasında afet olarak kabul edilen sıcak hava dalgaları, Türkiye ’ yi de etkisi altına aldı. Aşırı sıcakların da temeli olan iklim krizi ise; seller, orman yangınları, hava kirliliği… Uzmanlar, sıcaklıkların afet olduğunu ve sıcak çarpmasından korunmak gerektiğini özellikle belirtiyor.
Kurnaz: Temmuz ayında insanlık tarihindeki en sıcak 17 günü yaşadık
3-19 Temmuz arasında insanlık tarihinde en sıcak 17 gün yaşandı. 6 Temmuz’da 17,23℃ olarak ölçülen küresel en yüksek ortalama sıcaklık da en azından son 125 bin yılın, muhtemelen de son 3 milyon yılın en yüksek sıcaklığı oldu. Sıcaklıkların bu derece yüksek olmasının ardındaki sebepse tartışmasız küresel ısınma. Akdeniz’in batısında, Fas-Portekiz-İspanya-İtalya bölgesindeki aşırı sıcak hava, bölgede rekorların kırılmasına neden oluyor. Bazı zamanlarda ülkemizde yaşananlar, yeryüzünün diğer noktalarına kıyasla henüz çok kötü değil.
Karadeniz’de olası sağanaklarda taşkınlara dikkat
Türkiye’de sıcak hava dalgası resmi olarak afet kabul edilmese de İtalya’da kalp ve solunum hastalıklarının yüzde 20 arttı. Ülkemizde de benzer sorunların yaşanmaması için yaşlı ve sağlık sorunları olanların özel korumaya alınmaları gerekir. Sıcaklığın baskın olmadığı Karadeniz kıyısında da olası sağanak durumlarında taşkınlara dikkat edilmelidir.
Özellikle yaşlı ve kronik hastalar için çok riskli
Dünyanın en sıcak günleri yaşadığı dönemde özellikle yaşlı-kronik hastalıkları olanlarda ölümle sonuçlanabilir. En çok etkilenenler 65 yaş üstü, gebe, bebek-çocuk, obezite, diyabet, kronik kalp damar ve böbrek hastalıkları, ruh sağlığı sorunları olan kişiler, sporcu, dış ortamda çalışan işçi-çiftçiler. Kalp, hipertansiyon, alerji, psikiyatrik-nörolojik hastaların kullandıkları bazı ilaç, alkol-maddeler sıcağın etkilerini artırabilir.
Sıcak krampları ve ciltte döküntüler alarm bulgusu
Tanrıöver, yaşanabilecek etkilere dair ise “Sıcak hava ilişkili hastalıkları hafiften en ağır tabloya doğru, sıcak krampları, sıcak hasarı ve sıcak çarpması olarak sıralayabiliriz. Kişi baş dönmesi ve sersemlik yaşayabilir, hatta bayılabilir. Daha ileri evrede bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, belirgin güçsüzlük ve uykuya meyil gelişebilir. Özellikle kronik hastalıkları olan daha yaşlı kişiler etkilenir. Ancak genç ve sağlıklı olmasına rağmen sıcak ve nemli havada aşırı egzersiz yapan kişiler de sıcak çarpması yaşayabilir. İç vücut sıcaklığının 40℃’nin üzerine çıkması ile birlikte bilinç bulanıklığı ya da kaybı, nöbet gibi nörolojik bulgularla karakterizedir. Kalp ve solunum hızı artar, kan basıncı düşebilir. Halsizlik, güçsüzlük, uykuya meyil, idrar miktarında azalma, kanamalar, aşırı kuru bir cilt ve nörolojik semptomlar görülebilir. Eğer kullanılan ilaçlar fizyolojik uyum mekanizmalarını da engelliyorsa sıcak çarpması çok daha hızlı gelişebilir. Özellikle kronik hastalığı olan ve ileri yaşlı kişilerde bu semptomlar fark edilirse zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmakta fayda vardır. Sıcak çarpması durumunda vücudun hızla soğutulması hayati önem taşır” dedi.
Sıcak ilişkili hastalıkları önlemek için neler yapılmalı?