Sosyal girişimcilik son yıllarda giderek daha fazla gördüğümüz bir model. Sosyal girişimcilik denilen, girişimcilik denilince aklımıza gelen klasik ticari girişimcilikten farklı olan yeni nesil girişimcilik modeli nedir ve bu iki girişimcilik modeli hangi bağlamda birbirinden farklıdır?
Çeşitli görüşlere göre sosyal girişimcilik nedir? Dees, sosyal girişimciliğin sosyal bir misyonun tutkusunu iş benzeri bir disiplin, yenilikçilik ve kararlılık imajıyla birleştirdiğini öne sürer. Seelos ve Mair’e göre de, sosyal girişimcilik, mevcut ekonomik veya sosyal kurumlarda hala tatmin edilmeyen temel insan ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan ürün ve hizmetleri sağlayan yeni modellerin yaratıcısıdır. Başka bir bakış açısı da sosyal girişimciliğin değerlendirme ve sosyal değişim için fırsatların peşinde koşulmasıyla ilgili olduğudur. (Roberts ve Woods) Burada stratejik odak noktası, yeni fırsatlar yaratmak, sosyal değerleri artırmak, sosyal etkiyi en üst düzeye çıkarmak ve değişimi sağlamak için sistematik olarak yeni kaynakları kullanarak sosyal piyasa başarısızlıklarını çözmektir.
Sosyal girişimcilikte esas, kâr elde etmenin ötesine odaklanması ve performansını işletmenin sosyal, kültürel veya çevresel olarak toplum üzerinde yarattığı olumlu etkiye göre ölçmesidir. Pozitif sosyal getiri üretmeye odaklanan bu girişim modeli, sosyal girişimleri, yalnızca sağlıklı karlar elde edildiğinde bir fayda sağlayan geleneksel ve modası geçmiş “kurumsal sosyal sorumluluk” modellerine önemli bir alternatiftir.
Ticari girişimcilik, iş fırsatları yaratma veya tanımlama yeteneğini ifade eder. Ticari girişimcilikte esas olan kârla motive edilen, bireylere ve topluma değerli mal veya hizmetler sağlayarak ekonomik büyüme aramaktır. Ticari girişimciliğin amacı zenginlik yaratmak ve topluma değer katmaktır, ticari girişimciliğin değeri sosyal girişimcilikten çok daha kolay olan parasal terimlerle ölçülebilir.
Ticari girişimcilerin piyasa güdümlü olduğu söylenir, bunun tersine, sosyal girişimciler öncelikle bir örgütsel misyon tarafından yönlendirilir. Sosyal girişimciler kârın çoğunu paydaşlara dağıtmak yerine sosyal misyona yeniden yatırırlar. Aksine, ticari girişimciler hedeflerine sosyal sorumlulukları katarlar ama buna en yüksek önceliği vermezler. Ticari girişimciler piyasa disiplinine bağlıdır ve firmaların değer yaratıp yaratmayacağını piyasa disiplini belirler. Ticari girişimciler kâr odaklı olmak zorundadır çünkü yeterli ekonomik değer firmaların büyümesine yardımcı olabilir.
Ticari girişimler çözümü zaten halihazırda var olan bir problem üzerinden ilerlerler. Ticari girişimlerde, çözüm üretilmiş sorun günümüze göre yeniden yapılandırılarak devam eder. Sosyal girişimciler ise çözüm bulmamış problemlere çözüm bulmaya çabalarlar. Ticari girişimler çoğunlukla birbirini taklit ederken, sosyal girişimler sürekli olarak insanların farklı sorunlarını çözmeyi amaç edinirler. Ticari girişimler günümüze adapte olmaya çalışsa da iş modelleri ve piyasaya çıkma nedenleri farklılık ortaya koymalarına engel oluşturur.
Sosyal girişimcilik, sosyal sorunları çözmek için yeni ve yenilikçi yollar kullanan bir bireyin veya kuruluşun tüm prosedürüdür. Sosyal girişimciler ile ticari girişimciler arasında benzerlikler ve farklılıklar vardır. Benzerlikler, her ikisinin de fırsat bulma ve toplum üzerinde önemli bir etki yapma yeteneğine sahip olmasıdır. Ticari girişimciler insanların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırken, sosyal girişimciler ihtiyaçları azaltmaya çalışır. Fark, “bir adama balık vermek” ile “bir adama balık tutmayı öğretmek” olarak tanımlanabilir (Vega Kidwell, 2007). Sosyal girişimcilik, kar amacı gütmeyen organizasyondan farklıdır. Sosyal girişimciler aynı zamanda sosyal değişim ve finans sürdürülebilirliği aradıkları için, kar peşinde koşmak ve kar amacı gütmeyen arayış arasında karma bir yönetimdir. Sosyal girişimcilik, sosyal programları ve sosyal girişimleri ve topluma geri verme, dezavantajlı kişilere iş fırsatı verme, mevcut sosyal sorunları çözmek için yeni fikirler / yollar geliştirme gibi çeşitli modelleri içerir.
Kaynaklar: