Taksirle Adam Öldürme Suçu ve Para Cezası ile ilgili son dönemde birçok içtihat değişikliği olmuş olup güncel makalelerden araştırmalar yapılmasında fayda vardır.öncelikle Taksir nedir sorusunu cevaplayalım.
Taksir Türk Ceza Kanununun 22. maddesinde düzenlenmiştir.
‘Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.’ Yani bir davranışın taksirle gerçekleştirilmesi için kişi, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket etmeli ve kanuni tanımda belirtilen neticesini öngöremediği halde bu netice meydana gelmelidir.
Taksirle adam öldürme suçu dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık sebebiyle neticesi öngörülmeyerek ölüme sebep olunmasıdır.
Taksirle adam öldürme suçundan bahsedebilmek için belirli unsurların bulunması gerekir. Bu unsurlar;
Bu unsurların varlığı halinde taksirden sorumluluk doğar.
Şayet ölüm neticesi öngörüldüğü halde istememe, olmayacağına dair güven duyma sonucunda bu neticeye sebep olunması halinde ise bilinçli taksir söz konusudur. Öldürme eyleminin taksir ve bilinçli taksirle işlenmesinin cezaları farklıdır.
Taksirle adam öldürmeyi açıklarken gerekli dikkat ve özenin gösterilmemesinden dolayı neticenin öngörülememesinden bahsetmiştik.
Peki bu neticeyi öngörmesi halinde ne olur?
Böyle durumlarda bilinçli taksirden söz ederiz. Türk Ceza Kanununda belirtildiği üzere, kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır. Bu durumlarda, kişi, bu neticenin meydana geleceğini öngörmektedir. Ancak bu neticenin meydana gelmeyeceğine dair güven duymakta, bu neticenin meydana gelmesini istememektedir. Bilinçli taksire trafik kazalarında sıkça rastlanmaktadır. Taksirle adam öldürme suçunun genel taksir ve bilinçli taksirle işlenmesi cezaları bakımından farklılık göstermektedir.
Taksirle işlenen suçların cezalandırılması konusunda şuraya değinmek gerekir ki taksirle işlenen bir fiilin cezalandırılması için kanunda açıkça belirtilmiş hallerden olması gerekmektedir. Bir başka ifadeyle taksirle işlenebilecek fiiller kanunda tüketici olarak sayılmıştır.
Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenmekte olup birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi kusurundan dolayı sorumlu olmaktadır. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir.
TCK madde 85’te belirtilmiş olduğu üzere:
Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Peki öldürme fiili bilinçli taksirle işlendiğinde bunun cezaya etkisi ne olacaktır?
TCK madde 22’de belirtilmiş olduğu üzere bilinçli taksir söz konusu olduğunda ceza farklılaşmaktadır. Bu hallerde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılmaktadır.
Taksirle işlenen suçların cezalandırılmasına ilişkin göz önünde bulundurulacak diğer bir husus da şudur ki taksirli hareket sonucu neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmez; bilinçli taksir halinde verilecek ceza yarıdan altıda biri kadar indirilebilir.
Teşebbüs, bir kişinin işlemeye kastettiği suçu icraya elverişli hareketlerle başlayıp elde olmayan sebeplerle kastedilen suçu tamamlayamamasıdır.
Taksirle adam öldürme suçunun gerçekleşmesi kanunda belirtilen neticenin yani ölümün gerçekleşmiş olmasına bağlıdır.
Taksirle işlenebilecek suçlar da kanunda belirtilmiştir.Taksirle suçlar için kanunda sadece neticeli hali düzenlenmiştir. Ancak teşebbüslü suçlar ise failin istediği neticenin tamamlanamamasıdır. Yani taksirli suçlar bakımından teşebbüs durumu oluşmaz. Ölüm neticesi gerçekleşmemiş ise taksirle adam öldürme suçunda teşebbüsten söz edilemez. Şayet yaralama varsa taksirle adam yaralama söz konusu olabilir.
Taksirle adam öldürme suçlarına en çok rastlanılan durum trafik kazalarıdır. Trafik kazası sonucu taksirle adam öldürme suçlarında bu suçtan sorumlu olan kişinin kusuruna bakılır. Kusur, taksirli öldürme suçunu işleyen failin cezalandırılabilme durumudur. Trafik kazası sonucu failin hangi oranda kusurlu olduğu bilirkişi incelemesinin tespitiyle belirlenir. Bilirkişinin incelenmesinde fail kusuru bakımından ‘asli kusurlu’ veya ‘tali kusurlu’ olabilir. Asli kusur halinde trafik kazası bakımından asıl kusurlu olan faildir. Faile taksirle adam öldürme cezalarındaki alt sınırdan yukarıda bir ceza verilir. Bilirkişinin incelemesi sonucu fail ‘tali kusurlu’ bulunursa fail kusurunun yanında kazada başka sebeplerde mevcuttur ve faile taksirle adam öldürme cezası alt sınırdan verilir.
Bilirkişi ölümlü trafik kazasına neden olan araçları, hız sınırlarını vs. inceler. Dava sürecinde trafik kazası sonucu taksirle adam öldürme suçuna neden olan olayın varsa tanıklarının da dinlenmesi gerekir.
Doktor hatası diğer adıyla malpraktis, doktorun dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak veya mesleki bilgi, deneyim ya da tecrübesizlikten kaynaklanan yanlış müdahaledir. Yanlış müdahale sonucu hasta ölürse doktor hatası nedeniyle taksirle adam öldürme suçu gerçekleşir.
Doktor hatası nedeniyle taksirle adam öldürme suçuna örnek olarak boynunda kist olan bir hastanın ameliyat sırasında doktorun dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak hastanın şah damarının patlayarak ölümüne sebep olması bakımından taksirle ölüm suçu gerçekleşmiştir.
Doktor hatası nedeniyle taksirle adam öldürme suçu bakımından yapılan tıbbı müdahalenin uygun olup olmadığı gibi incelemeler Adli Tıp Kurumu Başkanlığı’ndan bilimsel bir rapor alınarak tespit edilmektedir.
İş kazası, iş yerlerinde meydana gelen her türlü kaza veya iş yerinde olmasa bile işin görülmesi amacıyla yapılan her türlü hareket sonucu oluşan kazalardır. İş kazaları bakımından İş Kanununda gerekli düzenlemeler yapılmıştır. İş kazası işçinin ölümüne neden olmuş ve iş kazasının meydana gelmesinde iş güvenliği veya işçi sağlığı kurallarının ihlal edilmesi durumu varsa iş kazası nedeniyle işveren veya sorumluların kusuru vardır. İş kazası nedeniyle taksirle ölüme sebebiyet verme suçuna örnek olarak konut yapımı inşaatında çalışan ve işçinin yedinci katta sıva işini yaparken dengesini kaybedip düşerek ölmesi halinde yapılan incelemede işçiye baret verilmemiş ve binada işçiler için doğabilecek tehlikelere karşı yeterli önlem alınmadığı tespit edilmiştir. Bu durumda işçiden sorumlu olan şantiye şefinin ve sorumluluğu tespit edildiği takdirde diğer sorumlular iş kazası nedeniyle taksirle ölüme sebebiyet verme suçundan sorumlu olur.
İş kazasında soruşturmayı yürüten savcılık kimlerin ne derece, nasıl sorumlu oldukları bir veya birden fazla bilirkişiden rapor alarak tespit eder.
İş kazasında taksirle ölüme sebebiyet verme suçu bakımından şirketlerde olaydan taksirle sorumlu olan kişiler değişebilmektedir. Örnek olarak bir şirkette şantiye şefi kazadan sorumlu olurken başka bir şirkette iş güvenliği uzmanının uyarılarına uymayan yetkililer bakımından da sorumluluk doğabilmektedir.
Araç kullanırken belirli kurallara uymak gerekir. Bu kurallardan biri alkollü araç kullanmamaktır. Alkollü araç kullanmak tek başına trafiği tehlikeye atma suçu iken ölümlü kaza ile sonuçlanması halinde alkollü araç kullanarak ölüme sebebiyet vermesi bakımından taksirle adam öldürme sorumluluğuna girer. Alkollü araç kullanan kişi dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak kazaya ve kaza sonucu kişi veya kişilerin ölümüne neden olmuştur. Alkollü araç kullanılarak ölüme sebebiyet vermek bakımından kanunda özel bir düzenleme yoktur. Alkollü araç kullanırken adam öldürmenin cezası taksirle adam öldürme suçları kapsamında değerlendirilir.
Silahla adam öldürme suçları kast veya taksir kapsamında değerlendirilir. Ancak kazayla gerçekleşen silahlı ölüm suçlarında kişinin birini öldürmek yönünde isteği, arzusu ve sonuçlarını kabullenmesi gibi bir durum yoktur. Kazayla silahla ölüme sebebiyet veren kişi dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak taksirle adam öldürme suçuna neden olmuştur. Fail silahı eline aldığında doğabilecek sonucu öngörebilir ama böyle bir neticeyi istemez. Bu durumda bilinçli taksirden sorumlu olur ki yargıtayın da çoğunlukla bu yönde kararları mevcuttur.
Taksirle adam öldürme suçunda cezanın paraya çevrilmesi konusu, seçenek yaptırım olarak adli para cezasının uygulanıp uygulanmamasına ilişkindir. Taksirle ölüme sebebiyet verme cezasında verilecek cezanın süresine bakılmaksızın koşulları oluşması halinde adli para cezasına çevrilebilmektedir. Fakat genel taksir değil de bilinçli taksirle ölüme sebebiyet verme suçuna hükmedilmiş ise yani failin neticeyi öngörebildiği halde eylemi gerçekleştirdiği düşünülüyorsa bu durumda adli para cezasına çevrilme söz konusu değildir.
Taksirle ölüme sebep olma davaları, hem söz konusu taksirin bilinçli taksir mi genel taksir mi olduğunun tespiti açısından hem de ceza alt ve üst sınırları aralığı geniş olabildiğinden süreci doğru yönetememe durumunda haksızlığa uğramak ve uzun süre hapis cezası alabilmek olasıdır. Kişiler bu durumlarda hukuki danışmanlık hizmeti alarak sürecin nasıl yönetileceğine dair bilgi sahibi olmalıdır ki zarara uğramadan bu sürecin üstesinden gelinebilsin.
Taksirle ölüme neden olma suçu işleyen fail aleyhine ölenin yakınlarının ( eş, çocuk, anne, baba, gibi) maddi ve manevi tazminat açma hakları da bulunmaktadır.
Hak kaybına uğramamak ve süreci en doğru şekilde yönetebilmek için Farah Hukuk ile iletişime geçerek profesyonel danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
Taksirle adam öldürme suçu şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık suçun işlendiğini öğrendiği andan itibaren fail hakkında soruşturma yapıp dava açabilir.
Taksirle adam öldürme suçu ceza davaları kapsamındadır. Dava zamanaşımı, ceza davalarına özgü suç tarihinden itibaren yasada yazılı süre içinde sanığın yargılanmasının tamamlanması eğer yargılama tamamlanmazsa bu davanın düşmesidir.
Taksirle adam öldürme suçunda belirlenen dava zamanaşımı 15 yıldır.
Bir kişi taksirle öldürme suçunu işlemiş ise;
TCK madde 85: (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçun temel şeklinde fail 2 ila 6 yıl hapis istemi ile Asliye Hukuk Mahkemesinde yargılanırken
(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçun ağırlaştırıcı halinde fail 2 ila 15 yıl hapis istemi ile Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanır.