Sivas Valimiz Salih Ayhan Sivas İl Tarım Müdürü Seyit YILDIZ, SİVTAŞ Genel Müdürü Hakan BOZBIYIK, Zara Kaymakamı Meriç DİNÇER, Zara Belediye Başkanı Fatih Çelik, Zara İlçe Tarım Müdürü Ufuk ATEŞ, Tarım ve Orman Bakanlığı Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Fatih ÖZDEMİR, Bitkisel Araştırmalar Teknik Koordinatörü İlker TOPAL, Tarım Ekonomisi Biriminden Murat KÜÇÜKCONGAR ve Mustafa ÖNDER, Serin İklim Tahıllar Biriminden Musa TÜRKÖZ, ve Yüksek Ziraat Tarım ve Orman Bakanlığı Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Birol KARADOĞAN, Meyve ve Bağ Bölümünden Dr. Salih KESKİN ve Bitki Sağlığı Bölümünden Özkan BOZBEK, Orser Kontrol ve Sertifikasyon Ltd. Şti. Yetkilisi Ali KARAMAN, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Veterinerlik Bölümünden Doç Dr. Mustafa KOÇKAYA, Dr. Öğretim Üyesi Hakan Murat, Dr. Öğretim Üyesi Ufuk EROL, Sivas Bilim Teknoloji Üniversitesi Tarım Teknolojileri Dekanı ve Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Tolga KARAKÖY, Doç. Dr. Esra Uçar ÖZMEN ve Doç. Dr. Emre EVLİCE, İş Bankası Zara İlçe Müdürü Burak TOPTAŞ, İş Bankası Tarım Müdürlüğü İç Anadolu Bölge Müdür Yardımcısı Mesut ÖZTAŞ Bloomberg Tarım Yazarı Mehmet Erdoğan ELGİN katılımı ile interaktif bir ortamda gerçekleştirilen Çalıştay’da planlanan konular, programa uygun olarak tüm yönleri ile ele alınmıştır.
Tarım ve Orman Bakanlığı Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Fatih ÖZDEMİR moderatörlüğünde çalıştayın ilk oturumunda Yöresel Tohumların önemi, Çeşitliliği, Buğday, Arpa, Yulaf ve diğer bütün tahılların ekiminde tarlanın hazırlanması, ekimi, hasat işlemi hakkında, yabancı ot mücadelesi hakkında, tarlanın gübre zamanlaması, sulama zamanlaması hakkında, organik ve kimyasal gübreler hakkında, ekonomik katma değeri olan ürünlerin bölgede ekilmesi hakkında bilgi verilmiş çiftçinin soruları ayrıntılı şekilde cevaplandırılmıştır.
Daha çok, girdi maliyetleri, ekonomik katma değeri yüksek ürün tavsiyesi (kenevir, ayciceği, siyez buğdayı), tarlanın gübreye ihtiyaç duyduğu zamanın tespiti, toprağın hazırlanma şekli, zararlı ot mücadelesinde kullanılması gereken yöntemler ve ilaçlama ve son zamanlarda bölge de artan yabancı işletmelerin patates ekimi hakkında detaylı sorular sordular.
Çiftçiye en önemli önerisi yerel tohumlardan vazgeçilmemesi gerektiği yerel tohum çeşitlerinin gerekiyorsa iyileştirilmesi, toprak analizlerinin mutlaka yapılması, arazinin toplulaştırılarak geniş arazilerde ekonomik kazanç elde edebilecekleri, bölgeye özgü tohumların tohum enstitüleri ve üniversite işbirlikleri ile iyileştirip, 2 yılda bir mutlaka ayrıştırma tohum ilaçlama gibi işlemleri gerçekleştirdikten sonra ekiminin gerçekleştirilmesi gerektiği konularının altını çizildi. İlçe Tarım Müdürlüklerinin uzmanlarından mutlaka görüş alınarak işlem yapmalarının faydalı olacağını ilettiler. Sertifikalı tohumlar kullanılması gerektiği, organik gübreden endişelenmeden kullanılması gerektiği konusunda önerilerini dile getirdiler. Ayrıca Hastalık ve zararlı ot mücadelenin iyi yapılaması gerektiği, mücadelenin uzmanlar tarafından yapılması geretiği, ilaç bayilerinin tavsiyeleri doğrultusunda yürütülmesinin doğru bulmadıklarını, hastalıklarla mücadelenin bütün üreticiler tarafından aynı dönemde ve aynı uygunlukta yapılmamasından dolayı istenilen başarıların elde edilememesinden endişe duyduklarını. yabancı ot kontrolü, toprak sürümü gibi kültürel işlemlerin uygun ve zamanında yapılaması, hasatta kullanılan yöntemlerin uygulamadan tamamen gözlemlere dayanarak hasadın yapılamayacağı, hasatta kullanılan aletlerin yanlış seçildiğini gözlemlediklerini ve hasat yapacak işçilerin kalifiye olmaması, hasatta kullanılan alet ve ekipmanların yeterince temiz olmaması bu nedenle kayıpların çok olduğunu bununla ilgili ilçe tarım ve ilçe ziraat odasının danışmanlık vermesi veya uzmanları ile çiftçiye eğitim vermesi gerektiğini önerdiler.
Tarım ve Orman Bakanlığı Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Birol KARADOĞAN moderatörlüğünde çalıştayın ikinci oturumunda Sebze Yetiştiriciliği, Aromotik Bitkiler, Bitki Sağlığı, Meyve Ağacı Budama , Meyve Ağaçı Yetiştiriciliği ve Hastalıkları, Meyve Ağaçlarında İlaçlama Zamanı, Ekonomik Katma Değeri Yüksek Meyve Ağacı çeşitleri hakkında bilgi verilmiş çiftçinin soruları ayrıntılı şekilde cevaplandırılmıştır.
Farklı meyve ağaçları yetiştirmek istediklerini ancak doğru bitkini ne olduğunu bilmediklerini, birçok deneme yaptıklarını ancak başarısız olduklarını, büyük ölçekte ürün alamadıklarını, sebzecilik yapmak istediklerini ancak satış ağı nasıl oluşturacaklarını bilmediklerini konu hakkında görüş istediklerini ifade ettiler. Budama zamanı ve incelikleri hakkında ve ağaçlar da oluşan ve meyvelerine bulaşan hastalıkların yayılmasını önlemek için gerekli uygulamalar hakkında bilgi istediler.
Bölge de rakımı ve iklim koşulları göze alındığında çok farklı türün yetişmesinin pek mümkün olmadığı ancak bölgenin aromatik bitkiler konusunda çok zengin olduğu bu konuda girişimlerde bulunmalarını önerdiklerini ilettiler. Farklı birçok endemik bitkinin yabani olarak bölge de yetiştiğini bunun toprağın büyük zenginliği olduğunu ifade ettiler. Farklı rakım ve iklim koşullarda yetişen bitki türlerinin bölgeye uygun olmadığını mutlaka büyük arazilerde böyle denemelerden kaçınmaları gerektiği bir uzman görüşü alarak hareket etmeleri gerektiğini bildirdiler.
Orser Kontrol ve Sertifikasyon Ltd Şti Yetkilisi Ali KARAMAN sunumu ile başlayan oturum da coğrafi işaretin önemi, organik ve iyi tarım modelleri, arıcılık da organik bal, hayvansal ürünlerde sertifakasyon zorunluluğu ve uygulamaların Türkiye’deki örnekleri hakkında bilgi verildi.
İyi Tarım ve Organik tarımın bölge de örneklerinin olması ancak sertifikalı süreçin prosedürleri hakkında yetersiz kaldıklarını ifade ettiler. İlçe Tarım ve İlçe Ziraat Odasında destek alamadıklarını kendi çabaları ile bu süreçleri kaçırdıklarını ifade ettiler. İyi tarım modellerinin bölge de olması konusunda yatırım desteğine ihtiyaç duyduklarını, hayvancılık yapan çiftçilerin hayvansal ürünlerin işleme noktasında yetersiz kaldıklarını bildirdiler. Bölgenin değeri olan Zara Bal’ının organik kriterlerde olduğu ve göçer grupların bu kriterlere uygun davranmadığı için markaya zarar verdiğini ifade ettiler.
İl Tarım, İlçe Tarım ve bölge de bulunan Üniversitenin akademik kadrosundan organik ve iyi modelleri için destek istenebileceği, bununla ilgili bölgesel politikalar oluşturulabileceği, ilçe de bir kooperatif kurarak satış ağının genişletilmesi hakkında bilgi verildi.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Veterinerlik Bölümünden Doç Dr. Mustafa KOÇKAYA moderatörlüğünde Dr. Öğretim Üyesi Hakan Murat, Dr. Öğretim Üyesi Ufuk EROL hocalarımız hayvan hastalıkları, ıslah çalışmaları, hayvansal ürünlerin hijyen koşullarının sağlanması, hayvandan insana geçen hastalıklar, küçük baş hayvancılık işletmeleri, büyükbaş hayvancılık işletmeleri, kümes hayvan yetiştiriciliği, mera havyan yetiştiriciliği, besi ve yem, hayvan barınakların koşulları ve arıcılık hakkında bilgi verildi.
Küçük baş hayvan yetiştiriciliğinde işletmeye dönüştüremediklerini, hayvansal ürünleri işleyemediklerini ham madde olarak satmak zorunda kaldıklarını, devletin yatırım politikalarına hibelerine ulaşmak da güçlük çektiklerini (prosedürü yerine getirmek evrak hazırlamak). Bölgenin mera konusunda çok zengin olduğunu ancak göçer gruplarının bölgeye akın etmesinin önüne geçilememesinin sıkıntıları olduğunu, süt kalitesinin çok iyi olduğunu ancak işletme sorunlarının olduğunu, bölgenin geçmişten gelen peynir ve hayvansal ürünlerin artık kaybolmaya yüz tuttuğunu, (küp peynirin artık sadece belirli aile işletmeleri tarafından sınırlı yapıldığını) , hayvancılık ile uğraşan ailelerin yaş ortalamasının arttığını genç nüfusun ilçe de köyde yaşamak istemediğini bu nedenle çalışan bulamadıklarını ifada ettiler.
Süt üreten işletmeler sınıflandırılarak optimum işletme ölçeği belirlenmeli, Küçük aile işletmeleri de desteklenmeli, Finansman sorunlarına çözüm üretilmeli, Islah programları geliştirilmeli, Cinsiyeti belirlenmiş sperma teşvik edilmeli, Damızlıklarda genomik seleksiyondan yararlanılmalı, Çiğ süt kaliteye göre sınıflandırmalı ve fiyatlandırılmalı , Süt piyasalarında regülasyona devam edilmeli, Ari işletmeler teşvik edilerek sayıları arttırılmalı, Damızlık düve ihracatı desteklenmeli, Hayvancılık sektörüne girecek genç girişimcilerin sektöre kazandırılmasına yönelik eğitim dahil proje ve planlamalar yapılmalı bu alanda eğitim almış nitelikli kişilere desteklemelerde öncelik tanınması gerektiği, Türkiye’de kasaplık hayvan ve kırmızı et pazarlama konusunda yaşanan problemlerin temelinde, işletme ölçeklerinin küçük, dağınık yapıda ve örgütlerinin yetersiz kalması, pazarlama zincirinin uzamasına ve pazarlama maliyetlerinin yükselmesine neden olduğu bu nedenle satış ağının oluşması için kooperatif kurmalarının iyi olabileceğini bildirdiler. Dünya ve Türkiye uygulama örneklerine değindiler. Çiftçilerimize üniversitenin her türlü laboratuar desteği ve proje geliştirme gibi işbirliklerine açık olduklarını ilettiler.
Sivas Bilim Teknoloji Üniversitesi Tarım Teknolojileri Dekanı ve Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Tolga KARAKÖY moderatorlüğünde Doç. Dr. Esra Uçar ÖZMEN ve Doç. Dr. Emre EVLİCE sunumları ile başlayan oturum da yerel tohumların çiftçilerin elinde korunması, çok önemli olduğu konusunda altını çizdiklerini, ekolojik tarımın ilkeleriyle birlikte sürdürülmesi gerektiği, sağlıklı ürünlerin tüketicilere ulaştırılması için ekolojik pazarların, yerel pazarların yaşatılması, küçük aile işletmelerinin sürekliliğinin sağlanması ve gıda güvenliğinin bir bütün olarak ele alınması gerektiği, toprağın mutlaka analiz yapılması çıkan analiz sonuçlara göre ekimin gerçekleşmesi ürünün belirlenmesi, yabancı ot mücadelesinin önemi, toprağın ihtiyacı olan mineral değerinin yükseltilmesi için farklı ürün yetiştirme modellerini denemeleri gerektiği, arazinin nadas yerine farklı tohumlar ekilerek toprağın dinlendirilmesi, bölgede ekim yapılan arazilerin küçük ölçekli olması nedeniyle ekonomik kazanç elde edilmesinin güç olduğu. Arazi toplulaştırma politikası oluşturmaları gerektiği konularında bilgi verildi.
Bölgede farklı tohum denemeleri yapmak istediklerini ama kendilerine yardım edecek bir kurum kuruluş bulamadıklarını, verimin giderek düştüğünü, iklim şartlarından çok etkilendiklerini, sebzecilik, meyvecilik gibi farklı ürün yelpazesi oluşturmak istediklerini ancak satış ağı kuramadıklarını, sertifikalı tohumlara ulaşmakta sorun yaşadıklarının, devlet desteklerinden geç haberdar olduklarını, ilçe tarım ve ziraat odasının bilgi aktarımı yapmadığı yetkililere ulaşamadıklarını taleplerinin ziraat odası tarafından red edildiği hakkında sorunlarını dile getirdiler.
Tarımsal danışmanlık sistemlerindeki aksaklığın giderilmesi geretiği, Tarım sektörü ürün verimliliği, ürün deseni, azalan su kaynakları, artan sıcaklık ve gıda güvenliği bakımından iklim değişikliğinden en çok etkilenen ve bu değişikliğe neden olan sektörlerden bir olduğu bu nedenle günümüzde tarım sektöründe, değişen iklim şartlarına uyumun sağlanması gerektiği, bölgenin yerel tohumlarından asla vazgeçilmemesi gerektiği, küçük alanlarda yeni denemeler yapılması gerektiği konularında önerilerini dile getirdiler. Bölgede ki çiftçinin en büyük eksikliği doğru ve yetkin bilgiye ulaşamaması olduğunu bunun için işbirliğine hazır olduklarını ilettiler.
İş Bankası Zara İlçe Müdürü Burak TOPTAŞ, İş Bankası Tarım Müdürlüğü İç Anadolu Bölge Müdür Yardımcısı Mesut ÖZTAŞ, Bloomberg Tarım Yazarı Mehmet Erdoğan ELGİN katıldığı son oturumda tarım ve hayvancılık da dijitalleşme konusuna değinildi. e-devlete birçok hizmeti entegre edildiği çiftçi kayıt sistemi başta olmak üzere meteoroloji haberleri, ekilen tarlanın koordinatları sisteme kayıt edildikten sonra her türlü uyarı ve bilginin hatırlatma uygulamaları (sulama, gübreleme vb) mümkün olduğuna dair bilgi verildi. Hayvancılık ile ilgili geliştirilen elektronik sistem tanıtılarak uygulama örnekleri hakkında bilgi verildi.
Tarım ve hayvancılık da teknolojiye kullanmaya çok uzak olduklarına bu uygulamaları kullanmalarının şuan mümkün görmediklerini bildirdiler.
Uygulamalar için akıllı telefon ve internet bağlantısının yeterli olduğuna dair bilgi verildi.