TBMM Dilekçe Komisyonu Tarafından Dilekçemize Verilen Red Cevabı ile AÇSH Bakanlığına Yeniden Başvuru Dilekçemiz Hk.

Değerli Kardeşlerim,

TBMM Dilekçe Komisyonunun 14.10.2020 tarihli ve 7105 Kararı

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
DİLEKÇE KOMİSYONU BAŞKANLIĞI

Dilekçe Komisyonu No.             Dilekçe Sahibinin Adı, Soyadı ve Adresi
57747603-DN.13143                          Salih ÇETİN  /ANKARA

DİLEKÇİNİN İSTEĞİ VE BAŞKANLIK DİVANI KARARI

Dilekçi: Müstafiler ile 18 yaşından önce yetiştirme yurdundan ayrılanlara kamu da iş
imkanı ile 2828 Sayılı Kanunun Geçici 16. maddesinin uygulanmasına yönelik bilgi talep
etmektedir.

Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 17/07/2020 tarih ve 34930642-663.99-
E.401 sayılı cevabi yazısında özetle aşağıdaki açıklamalar bulunmaktadır.

“Korunmaya muhtaç çocuklara yönelik Bakanlığımızca yürütülen çalışmalara ilişkin
bilgilere aşağıda yer verilmektedir.

1. Korunmaya muhtaç çocuk kavramının tanımı ve kapsamı, bu kapsamdaki çocukların
tespit edilmesi yöntemleri, korunmaya muhtaç çocuklara yönelik faaliyette sosyal hizmet
kuruluşlarının türleri ile bu kuruluşlarda çocuklara hizmet sunumunda ve çocukların
yetiştirilmesinde esas alınan ilkeler, korunmaya muhtaç çocukların bakımı ve yetiştirilmesi için
bu kuruluşlara yerleştirilebilmesi ile bu kuruluşlardan ayrılmalarının şartları, korunmaya muhtaç
çocukların meslek sahibi yapılmalarına yönelik çalışmalar.
Korunmaya ihtiyacı olan çocuk kavramı Çocuk Koruma Kanununun Tanımlar başlıklı 3
üncü maddesinde ‘’ Bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal ve duygusal gelişimi ile kişisel güvenliği
tehlikede olan, ihmal veya istismar edilen ya da suç mağduru çocuk’’ şeklinde tanımlanmıştır.
Çocuk Koruma Kanununun 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası kapsamında Adlî ve idarî
merciler, kolluk görevlileri, sağlık ve eğitim kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, korunma
ihtiyacı olan çocuğu Aile, çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne bildirme yükümlülükleri
bulunmaktadır. Ayrıca çocuk ile çocuğun bakımından sorumlu kimselerde çocuğun korunma
altına alınması amacıyla AÇSH İl Müdürlüklerine başvurabilmektedir.
Bu kapsamda ülkemizdeki çocuk bakım kuruluşları şunlardır;
Çocuk Evleri: 0-18 yaşlar arasındaki korunmaya muhtaç çocukların kaldığı ev birimleridir.
Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi Müdürlükleri (ÇEKOM): Çocuk evlerinin illerde
planlanması, açılış ve işleyişine ilişkin her türlü işlemler ile harcamaların yapılması, takibi,
denetlenmesi ve çocuk evleri arasındaki koordinasyonun sağlanması amacıyla oluşturulan
merkezlerdir.
Çocuk Evleri Sitesi (ÇES): Korunma ihtiyacı olan çocukların bakımlarının sağlandığı aynı
yerleşkede bulunan birden fazla ev tipi sosyal hizmet biriminden oluşan kuruluşlardır.
Çocuk Destek Merkezleri (ÇODEM): Suça sürüklenen, suç mağduru veya sokakta sosyal
tehlikelerle karşı karşıya kalan ve psiko-sosyal destek hizmetine ihtiyaç duyduğu tespit edilen
çocuklardan haklarında bakım tedbiri kararı verilen çocukların temel gereksinimlerini karşılamak,
fiziksel, duygusal, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını belirleyerek gerekli müdahaleleri
gerçekleştirmek, aile ve yakın çevrelerine dönmelerini veya bir sonraki sosyal hizmet modeline
hazır hale gelmelerini sağlamak için geçici süre ile yatılı bakım hizmeti vermektedir.
Çocuk bakım kuruluşlarında temel ilkelerimiz Çocuk Koruma Kanununun 4’üncü
maddesinde yer verildiği üzere şu şekildedir.
a) Çocuğun yaşama, gelişme, korunma ve katılım haklarının güvence altına alınması,
b) Çocuğun yarar ve esenliğinin gözetilmesi,
c) Çocuk ve ailesinin herhangi bir nedenle ayrımcılığa tâbi tutulmaması,
d) Çocuk ve ailesi bilgilendirilmek suretiyle karar sürecine katılımlarının sağlanması,
e) Çocuğun, ailesinin, ilgililerin, kamu kurumlarının ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği
içinde çalışmaları,
f) İnsan haklarına dayalı, adil, etkili ve süratli bir usul izlenmesi,
g) Soruşturma ve kovuşturma sürecinde çocuğun durumuna uygun özel ihtimam
gösterilmesi,
h) Kararların alınmasında ve uygulanmasında, çocuğun yaşına ve gelişimine uygun
eğitimini ve öğrenimini, kişiliğini ve toplumsal sorumluluğunu geliştirmesinin desteklenmesi,
i) Çocuklar hakkında özgürlüğü kısıtlayıcı tedbirler ile hapis cezasına en son çare olarak
başvurulması,
j) Tedbir kararı verilirken kurumda bakım ve kurumda tutmanın son çare olarak görülmesi,
kararların verilmesinde ve uygulanmasında toplumsal sorumluluğun paylaşılmasının sağlanması,
k) Çocukların bakılıp gözetildiği, tedbir kararlarının uygulandığı kurumlarda yetişkinlerden
ayrı tutulmaları,
l) Çocuklar hakkında yürütülen işlemlerde, yargılama ve kararların yerine getirilmesinde
kimliğinin başkaları tarafından belirlenememesine yönelik önlemler alınmasıdır.
AÇSH İl Müdürlükleri kendisine bildirilen çocuklar ile ilgili olarak gerekli sosyal inceleme
yaparak çocuğun yararlanacağı sosyal hizmet modeli belirlenir.
Yapılan sosyal inceleme sonucu korumaya ihtiyacı olan çocuk olduğuna karar verilen
çocuklar ilgili mahkemeden 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında alınan Bakım
Tedbiri kararı ile yaş, cinsiyet ve mağduriyet türlerine göre ihtisaslaştırılan çocuk bakım
kuruluşlarına tertip edilmektedir.
Bakım tedbiri kararı genel olarak çocuk reşit olana kadar devam eder. Ancak bu karar,
bakım tedbiri kararına neden olan şartların ortadan kalkması halinde Kurum yetkililerinin önerisi
üzerine ilgili mahkemece çocuk reşit olmadan önce kaldırılabileceği gibi reşit olduktan sonra da
çocuğun rızası alınmak şartıyla devamı hususunda karar verilebilir. Reşit olduktan sonra korunma
kararının devamı aşağıda belirtilen şartlara bağlıdır.
a) 18 yaşını tamamlamış olan korunmaya ihtiyacı olan çocuklardan;
1. Ortaöğrenime devam edenlerin 20 yaşına kadar,
2. Yükseköğrenime devam edenlerin 25 yaşına kadar korunma kararları uzatılabilmektedir.
b) Öğrenime devam etmeyen 18 yaşını doldurmuş çocukların bir iş veya meslek sahibi
edilerek kendi kendilerine yeterli olabilmelerinin sağlanması amacıyla 20 yaşına kadar korunma
kararları uzatılabilmektedir.
Bunlardan korunma kararı kalkmış; ancak tek başına yaşamını sürdüremeyecek durumda
bulunan kız çocukları, Kurumca himaye olunmaktadır.
c) Bedensel, zihinsel ve ruhsal engellilikleri nedeniyle sürekli bakıma ihtiyacı olan ve
çalışmaktan aciz olan Çocukların korunma kararı uzatılmaktadır.
Yine Bakanlığımızca korunma ihtiyacı olan çocukların sosyal hizmet modellerinden
faydalandırılmasının yanında bir iş veya meslek sahibi yapılmaları da amaçlanmaktadır.
Bakanlığımızca çocuklarımızın ilgi ve ihtiyaçları ile mesleklerin ve işin gerektirdiği nitelik ve
şartların karşılaştırılarak çocukların istek ve durumuna en uygun iş ve mesleği seçmesi, seçilen
meslekle ilgili eğitim olanaklarından yararlanması, işe yerleştirilmesi, işe uyumunun sağlanması
ile ilgili sorunların çözümüne sistemli olarak yardım edilmesi amacıyla istihdam odaklı ”Bir
Meslek Bir Gelecek” projesi hâlihazırda yürütülmektedir. Bu proje kapsamında, İŞKUR İl
Müdürlüklerinden ve Milli Eğitim Bakanlığından destek alınmaktadır.

2. 2000 yılından itibaren ülkemizdeki;
a)Korunmaya muhtaç çocukların,
b)Türleri itibariyle korunmaya muhtaç çocuklara yönelik faaliyette bulunan sosyal hizmet
kuruluşlarının ve bulunan-yerleştirilen ve ayrılan çocukların,
c)Korunmaya muhtaç çocuklardan meslek sahibi yapılmak amacıyla ücret mukabili
çalıştırılanlar ile bunları çalıştıran işyerlerinin,
sayısı.
a) 2020 yılı Mayıs ayı itibariyle Çocuk Evlerinde 6.270 çocuk, Çocuk Evleri Sitelerinde
6.327 çocuk, Çocuk Destek Merkezlerinde 1.402 çocuk koruma ve bakım altında bulunmaktadır.
b) Yıllar itibariyle bakım sağlanan çocuk sayıları;
c) Korunmaya muhtaç çocuklar İŞKUR ya da MEB Meslek Edindirme Kurslarından
yararlandırılabilmektedir. Bu kapsamda toplam 771 çocuğumuz meslek edindirme kurslarından
yararlanmıştır.

3.Bakanlığımız sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocuklar ile Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından bakılan ve korunan çocukların; kamu
kurum ve kuruluşlarında istihdam edilmesinin usul ve esasları ile 1988 yılından itibaren yıllar
itibariyle ataması yapılan ve fiilen görevde bulunanların sayısı.
2828 Kanunun Ek 1’inci maddesi ile bu madde kapsamında 6518 ve 7103 sayılı Kanunlarla
yapılan değişiklik çerçevesinde “Kamuda istihdam” mümkün olabilmektedir.
Sağlanan istihdam hakkından sadece bir kez yararlanılabilmektedir. Kamu kurum ve
kuruluşlarına ait kadro ve pozisyonlara her ne surette olursa olsun yerleştirilenler verilen hakkı
kullanmış sayılmaktadır.
Bu haktan yararlanmak için;
2828 veya 5395 sayılı Kanunlar kapsamında hakkında korunma kararı/bakım tedbiri kararı
alınmış olması,
Sosyal hizmet modellerinden yararlanma süresinin en az 2 yıl olması,
Reşit olunan tarihte bu hizmetlerden yararlanmaya devam ediliyor olması
gerekmektedir.
18 yaşını doldurduğu halde eğitim nedeniyle korunma/bakım tedbiri kararının veya himaye
olurunun devam ediyor olması bu kapsamdan yararlanmaya engel olmamaktadır.
Burada belirtilen şartlara sahip olan “hak sahiplerinin” 18 yaşını doldurdukları ve
Korunma/bakım tedbir kararı veya himaye onayının sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde bir
dilekçe ile ayrıldıkları kuruma başvurmaları gerekmektedir.
Kurum tarafından dilekçesi işleme alınan kişi hakkında Form A Belgesi düzenlendiğinde
hak sahipliği değerlendirmesine dair belgeler eklenerek elektronik ortamda Aile, Çalışma ve
Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na gönderilmektedir. Bakanlık tarafından hak sahibi olduğu
onaylananlar, Çalışma Genel Müdürlüğüne bildirilmektedir.
Hak sahiplerinin atamaları, il tercihleri de dikkate alınarak Çalışma Genel Müdürlüğünce
kura usulü ile yapılmaktadır. İşe yerleştirmede öncelik, sırasıyla lisans, ön lisans ve ortaöğretim
mezunlarına verilmektedir.
Yerleştirme yapılacak kadro sayısı 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kurumların her biri için Çalışma Genel
Müdürlüğünce tespit edilerek kurumlara bildirilmektedir. Yılda 3 defadan az olmamak üzere
Çalışma Genel Müdürlüğünce yerleştirme yapılmakta veya yaptırılmaktadır.
2828 sayılı Kanun veya 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu uyarınca haklarında korunma
veya bakım tedbir kararı alınmış olup fasılalı olarak geçen yararlanma süreleri dâhil iki yıldan az
olmamak üzere Bakanlığımızca sunulan sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocuklardan reşit
olduğu tarih itibarıyla bu hizmetlerden yararlanmaya devam edenler, kamu kurum ve
kuruluşlarında istihdam edilmektedir. Uygulamanın başlatıldığı 1988 yılından bugüne kadar
toplam 51.294 gencimiz kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilmiştir.

4.24/05/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun Geçici 16’ıncı maddesinin
uygulanmasında öğrenim durumları itibariyle ihraz ettikleri unvanlara atanmalarına ilişkin usul ve
esaslar ile tüm kamu kurum ve kuruluşlarında atananların önceki kadrosu ve yeni kadrosu
itibariyle sayısı.
Bakanlığımız öncülüğünde 7103 sayılı Kanunun 25 inci maddesi kapsamında Sosyal
Hizmetler Kanununa eklenen geçici 16 ıncı madde “Bu Kanunun ek 1’inci maddesi kapsamında
ataması yapılan ve fiilen görevde bulunanlar kurumların kadroları ve ihtiyaçları göz önünde
bulundurularak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih ve öğrenim durumları itibarıyla ihraz ettikleri
unvanlara atanırlar.” hükmüne yer vermiştir. Bu madde gereğince ilgili kamu kurum ve
kuruluşları kadro ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak atamalar gerçekleştirmiş olup kadro
yetersizliği ya da ihtiyaç bulunmadığı gerekçesiyle atama işlemi yapmayan kamu kurumları da
bulunmaktadır. Atama ve yer değiştirme işlemleri kurumların kendi iç düzenlemeleri olduğundan
Bakanlığımızdan atama sayılarına ilişkin bilgi bulunmamaktadır.

5.2828 sayılı Kanunun Geçici 16’ıncı maddesinin uygulamasına ilişkin kamu kurum ve
kuruluşlarının işlemlerinde yeknesaklığın sağlanmasına yönelik Bakanlığınızca yapılan işlemler
nelerdir.
Bakanlığımızca söz konusu değişiklik konusunda yeknesaklığın yaşanması ve kanunun
ruhunun iyi anlaşılabilmesi amacıyla ziyaretler gerçekleştirilmiş ve atama süreçleri yakından takip
edilmiştir. Bu kapsamda ziyaret edilen kurumlar şunlardır;
1
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
2
SAĞLIK BAKANLIĞI
3
EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
4
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
5
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
6
SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI
7
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
8
ADALET BAKANLIĞI
9
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
10
TİCARET BAKANLIĞI
11
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
12
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
13
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
14
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLERİ
15
TCDD
16
MİLLİ PİYANGO İDARESİ
17
PTT
18
TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
19
DANIŞTAY
20
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
21
METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
22
DHMİ
23
ADLİ TIP KURUMU
24
SAYIŞTAY
25
KREDİ VE YURTLAR KURUMU
26
MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI
27
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
28
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
29
HAKİMLER VE SAVCILAR KURULU

6.Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonuna müracaatta bulunan Salih ÇETİN’e
ait dilekçedeki talep konuları incelenerek Bakanlık görüşünün bildirilmesi.
Dilekçede yer verilen Müstafiler ile 18 yaşından önce kurumdan ayrılanlara bir defaya
mahsus iş imkânı ile öğrenime göre atanma imkânı getirilmesi talebi incelenmiştir.
Bakanlığımızca 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 1’inci maddesi kapsamında
sağlanan istihdam hakkı bir sosyal hizmet müdahalesi olarak uygulanmakta olup reşit olmadan
önce kurumdan ayrılan ve korunma ihtiyacı bulunmayan kişiler için istihdam sağlama amaçlı bir
düzenleme değildir. İstihdam hakkıyla amaçlanan kurum bakımından ayrılan bireylerin topluma
adaptasyonunu desteklemektir. Farklı nedenlerle korunma ihtiyacı bulunmayıp ailesine teslim
edilen çocuklar için bu hizmet aileleri tarafından yerine getirilecektir. Bu bakımdan reşit olmadan
ayrılan kişiler için istihdam hakkı sağlanması uygun görülmemektedir. Yine aynı kanun gereğince
istihdam hakkı tek seferlik sağlanmaktadır. Bu düzenleme ile amaçlanan kurumlarda istihdam
konusunda süreklilik sağlamak ve keyfi olarak iş bırakma durumlarının önüne geçilmesidir. Bu
bakımdan çeşitli nedenlerle müstafi sayılan kişilerin yeniden istihdam edilmesi kanunun ruhuna
uymamaktadır.
Öğrenime göre atanma imkânı ile ilgili olarak hâlihazırda düzenlememiz mevcuttur. 2828
sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 12inci maddesinde ” …Bu madde kapsamına girenlerin
yerleştirilmeleri; ortaöğretim ve daha üst öğrenim mezunları için kurumların talepleri
doğrultusunda öğrenim durumları itibarıyla ihraz ettikleri unvanın 190 sayılı Kanun Hükmünde
Kararname eki cetvellerde yer alması şartıyla ihraz etmiş bulundukları unvanlara, bunların dışında
kalan ortaöğretim ve yükseköğretim mezunları için memur unvanlı kadro ve pozisyonlara, diğer
öğrenim mezunları için ise yardımcı hizmetler sınıfında yer alan kadro ve pozisyonlara yılda üç
defadan az olmamak üzere…” düzenlemesine yer verilmiş olup gençlerimizin atanmaları
kurumların talepleri de dikkate alınarak öğrenimlerine uygun kadrolara yapılmaktadır.

7.Tarafınıza aynı konuda daha evvel müracaat edilmiş ise yapılan işlem sonucu.
Bakanlığımıza aynı konuyla ilgili olarak dernekler tarafından yazılı ya da sözlü olarak
başvuruda bulunulmaktadır. Ancak istihdam hakkı sosyal hizmet müdahalesi olarak
kullanıldığından asli hizmet olarak değerlendirilmemektedir. Ailesi yanına dönen çocuklarımızın
topluma kazandırılması ailesince yapıldığından reşit olmadan önce hizmetten yararlananların
istihdamdan yararlanmasının uygun olmadığı değerlendirilmektedir.”
Gereği Düşünüldü: Dilekçe ve ilgili kurumun yazısı incelenmiş olup idarece beyan olunan
açıklama dışında, bu aşamada 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun ile
TBMM İçtüzüğü’nün 116’ncı maddesi uyarınca dilekçe hakkında Komisyonumuzca başka bir
işlem yapılamayacağına karar verildi.

Başkan                                            Başkan Vekili                           Sözcü                                 Katip
Mihrimah Belma SATIR            İsmail TAMER                       Fehmi KÜPÇÜ                  Mustafa KENDİRLİ
İstanbul Milletvekili                  Kayseri Milletvekili            Bolu Milletvekili             Kırşehir Milletvekili

Dönem              Yasama Yılı           Cetvel No                Karar Tarihi        Karar No
27                       4                                  48                        14.10.2020            7105