Tedbir Nafakası ve Şartları Nelerdir? sorusunun cevabından evvel tanımını yapmakta fayda vardır.ayrıntılı olarak kanunla sınırlandırılmış şartları ve sıkça sorulan sorulara ilerde değineceğiz.
Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır
Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.
TMK’da yukarıda belirtilen hükümlerle karara bağlanan nafakadır. Bu nafaka, boşanma ve ayrılık davası açılmadan önce, yükümlülüklerini yerine getirmeyen taraftan ailedeki hak sahiplerine karşı talep edilebileceği gibi boşanma ve ayrılık davası açıldıktan sonra da tarafların ve çocukların mağdur olmaması adına hakim tarafından alınan önlemler kapsamına girmektedir.
Nafaka kurumu, bahsetmiş olduğumuz gibi boşanma ve ayrılıklarda tarafların ve çocukların hak kaybına uğramalarının engellenmesi, geçimlerinin ve bakım giderlerinin karşılanması, boşanma sonucunda zaten manevi olarak hasar görmüş olan bireylerin bir de üzerine maddi hasara uğramalarını önlemek için kanun koyucu tarafından belirlenmiştir.
Tedbir nafakası ise tarafların boşanma ve ayrılık süreçleri devam ederken hakimin aldığı bir önlem mahiyetinde olan nafaka türüdür.
Boşanma davalarında takdir edilen tedbir nafakasına dava tarihinden itibaren hükmolunması gerekmektedir. Talep tarihinden itibaren hükmedilmemesi, dava tarihinin esas alınması gerektiğine dair Yargıtay kararları mevcuttur.
Tedbir nafakasının işlemeye başlama tarihi boşanma veya ayrılık davasının açılmaya başlandığı tarih olarak belirlenmiştir. Boşanma hükmünün kesinleştiği güne kadar da devam etmektedir. Akıbeti hakimin hükmüne göre belirlenir. Tedbir nafakasının ödenmesi için yapılmış olan icra takibi, ödeme emrinin borçluya tebliği itibariyle 7 günlük süre içerisinde yapacağı itiraz ile durur. Bu itirazin iptali ve sonuca bağlanması ile ilgili olarak işleyecek süreçte aile mahkemesi görevlidir.
Tedbir nafakasına kanunda da belirtilmiş olduğu gibi hakim re’sen dahi hükmedebilmektedir. Bu tarafları ve çocukları korumak amacıyla kanun koyucunun belirlemiş olduğu bir hükümdür. Esas olarak amacı ise dava devam ederken, hüküm kesinleşinceye kadar tarafları mağduriyetten kurtarmaktır. Hüküm kesinleşinceye kadar devam eden bu nafaka, hükmün kesinleşmesinden sonra hakimin kararına göre isim ve nitelik değişikliğine uğrar yahut kesilir.
Nafaka borçlusunun ödemesi hakimce takdir olunmuş belli bir nafaka bedeli bulunmaktadır. Peki ya nafaka yükümlüsü, nafakayı ödemezse ne olur?
Nafaka yükümlüsünün nafakayı ödememesi durumunda ne olacağı İcra İflas Kanununda belirtilmiştir. İcra İflas Kanunu, nafaka hükümlüsünün, hükmolunan nafakayı ödememesi halinde 3 ay tazyik hapsi öngörmüştür.
Hükmolunan nafakayı ödemekle yükümlü olan kişi, ödemeyip üç aylık hapis cezasına çarptırılması durumunda, ödemesi halinde ceza ortadan kalkmaktadır. Bu kişi aynı zamanda, hapis cezası uygulanmakta iken de ödemesi gereken nafakayı ödeyerek hapisten tahliye olabilmektedir.
Şu noktaya dikkat edilmelidir ki bu hapis cezası caydırıcı amaçla konulmuş bir ceza olup borcun yerine geçen bir ceza değildir. Yani hapis cezasının doldurulmasıyla borç ödenmiş olmaz.
Nafaka ödemediğinden dolayı ceza verilmiş olan kişi, bu süre.te nafaka kaldırma davası açmış ise ya da nafaka azaltma davası açmış bulunmakta ise bu dava nedeniyle hakim, nafaka ödememekten kaynaklanan 3 aylık hapis cezasını erteleyebilmektedir. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi için ” Nafaka Ödenmemesi Halinde Şikayet ve Hapis Cezası ” makalesini inceleyebilirsiniz.
Tedbir nafakası takdir edilirken, mahkemece kusur göz önünde bulundurulmamaktadır. Kusurlu olan ve aleyhine boşanma davası açılan kadın lehine dahi tedbir nafakası hükmedilebilmektedir. Kanunda bu nafaka hakimin dava süresince, tarafların ve çocukların mağdur olmamaları sebebiyle takdir ettiği bir bedel olup tarafların sosyal ve ekonomik koşulları göz önünde bulundurularak belirlenmektedir.
Her ne kadar aile hukukuna dair ilamların zaman aşımına uğramayacağını söyleyebilsek de nafakaya dair taleplerin bir alacak teşkil ettiğinden 10 yıllık zaman aşımı süresine tabi olduğunu belirtmek gerekir. Nafaka alacakları periyodik olarak doğan bir alacak olduğundan, takipten geriye doğru 10 yıllık süre içinde doğacak alacakların talep edilebilmesi, zaman aşımına uğrayan alacakların ise 10 yıllık süre öncesinde olması gerekmektedir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 167. Maddesi’ne göre “Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir” demektedir. Tedbir nafakası da esas olarak boşanma ve ayrılık davaları devam ederken hükmedilen bir nafaka olduğundan bu hükme göre hareket edilecektir.