Teklifin yaklaşık maliyetin üzerinde olmasına rağmen muhtemel fiyat artışları olabileceğinden hareketle kamu yararı ve piyasa şartları vb. açısından uygun görüldüğü hk.
(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.” hükmü,
Anılan Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır
…
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.
İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde “İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.
İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.” hükmü,
Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği’nin “Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi ve sözleşmenin imzalanması” başlıklı 26’ncı maddesinde “(1) İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir. İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da aynı şekilde bildirim yapılır.” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 65’inci maddesinde “ (1) Yapılan değerlendirme sonucu ihale ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır ve ihale komisyonunca alınan gerekçeli karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.
…
(3) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
(4) İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,
(2) İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.
(3) İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesinde “16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,
b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,
c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.
16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, teklif edilen fiyatların en düşük olanıdır…” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “ İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “…36.4. Değerlendirme dışı bırakılan teklifler için EKAP üzerinden Uygun Olmayan e-Teklif Kontrol Tutanağı düzenlenerek uygun görülmeme gerekçeleri belirtilir.
36.5. Yapılan değerlendirme sonucunda ihale komisyonu tarafından ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren istekli üzerinde bırakılır.
36.6. İhale komisyonu, yapacağı değerlendirme sonucunda gerekçeli bir karar alarak ihale yetkilisinin onayına sunar.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. Kesinleşen ihale kararı, ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere, 36.2. maddesi uyarınca alınan ihale komisyonu kararı ile birlikte bildirilir…” düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat gereği, ihale sonucunun, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirileceği, ihale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verileceği ve ihalenin idarece ekonomik açıdan en avantajlı görülen teklif üzerinde bırakılacağı anlaşılmaktadır.
15.08.2022 tarihli kesinleşen ihale kararı ve eki ihale komisyonu kararı incelendiğinde, ihaleye 10 isteklinin teklif sunduğu, bu isteklilerin 6’sının teklifinin çeşitli gerekçelerle değerlendirme dışı bırakıldığı ve tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçelerine gerek ihale komisyonu kararında gerekse ilgili isteklilere gönderilen kesinleşen ihale kararlarında yer verildiği anlaşılmaktadır.
Ayrıca, e-teklif açma ve belge kontrol tutanağında, isteklilerin teklif mektubu, geçici teminat mektubu ve yeterlik bilgileri tablosu belgelerine yönelik bilgilere yer verildiği görülmüştür.
Diğer taraftan ihale komisyonu kararında başvuru sahibi istekli de dahil olmak üzere teklifi geçerli kabul edilen isteklilerin tekliflerinin idarece tespit edilen “22.950.000,00 TL” tutarlı yaklaşık maliyetin üzerinde olduğunun tespit edildiği, ancak piyasa hareketliliği ile artan enflasyon, işçilik giderleri nedeniyle verilen tekliflerin kamu yararına ve piyasa şartlarına uygun olduğunun değerlendirildiği ve ihalede ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi isteklilerin sırasıyla Hanedan Kur. Hizm. Gıda. Yem. Tem. İnş. Otom. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Fesleğen Toplu Yem. Hizm. Ltd. Şti. olarak belirlendiği,
Bu kapsamda kesinleşen ihale kararı eki ihale komisyonu kararında başvuru sahibi Karaelmas Sosy. Hizm. Org. Tem. Yemek San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin bir gerekçenin bulunmadığı ve teklifinin geçerli bir teklif olarak dikkate alındığı,
Ayrıca başvuru sahibi istekliye gönderilen kesinleşen ihale kararında, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi isteklilere ilişkin bilgiler ile birlikte “Teklifiniz ekonomik açıdan en avantajlı teklife göre yüksek olması nedeniyle uygun görülmemiştir.” bilgisine yer verildiği görülmüştür.
Ayrıca başvuru sahibinin şikayet başvurusu üzerine idarece verilen cevapta “Kesinleşen ihale kararının tebliğine ilişkin belge ekinde gönderilen ihale komisyonu kararında teklifi geçersiz kabul edilen isteklilerin açıkça belirtildiği, kesinleşen ihale kararının tebliğ yazısında “teklifi ekonomik açıdan en avantajlı teklife göre yüksek olması sebebiyle” ibaresinin yazdığı, hem ihale komisyonu kararından hem de tebliğ yazısından anlaşılacağı üzere teklifin geçerli olduğu, sadece teklifin en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi isteklilere göre yüksek olması sebebiyle uygun görülmediği, bu nedenle teklifin geçerli olduğu ve aksi bir durumun söz konusu olmadığı, kesinleşen ihale kararında da aynı şekilde teklifin geçersiz olduğuna dair bir ibarenin bulunmadığı, yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin uygun görülmesinin idarenin sorumluluğunda olduğu bu nedenle kamu yararı ve piyasa koşulları da dikkate alınarak bu yönde tasarrufta bulunulduğu” yönünde değerlendirmelerde bulunulduğu görülmüştür.
İhale yetkilisince onaylanan ihale komisyonu kararı incelendiğinde, başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirilme dışı bırakılmasına yönelik bir gerekçe bulunmadığı ve geçerli bir teklif olarak tespit edildiği, ancak ekonomik açıdan en avantajlı teklifler arasında olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda, başvuru sahibi istekliye gönderilen kesinleşen ihale kararında ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi isteklilerin bilgileri ile birlikte yer verilen “Teklifiniz ekonomik açıdan en avantajlı teklife göre yüksek olması nedeniyle uygun görülmemiştir.” ifadesine yer verildiği görülmekle birlikte, söz konusu hususun anılan isteklinin teklifinin ekonomik açıdan avantajlı teklife göre yüksek olması nedeniyle uygun olmadığına yönelik olarak değerlendirilebileceği, ancak söz konusu değerlendirmeden teklifin idarece ve ihale komisyonunca geçersiz kabul edildiği sonucuna ulaşılamayacağı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, kesinleşen ihale kararı ve eki ihale komisyonu kararına göre, başvuru sahibi isteklinin teklifinin ihalede geçerli bir teklif olarak dikkate alındığı ve teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığına yönelik bir sonuca ulaşılamayacağı anlaşıldığından başvuru sahibinin 1’inci iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, başvuru sahibinin 2’nci iddiası kapsamında “taraflarına tebliğ edilen ihale komisyonu kararında yaklaşık maliyetin 22.950.000,00 TL olduğu, ancak ihaleye teklif veren isteklilerin tekliflerinin bu maliyetin üzerinde kaldığı, bu hususta idare tarafından artan piyasa hareketliliği, enflasyon ve işçilik giderleri nedeni ile verilen tekliflerin kamu yararı ve piyasa şartlarına göre uygun olduğunun değerlendirildiği, ancak idare tarafından yapılan bu uygulamanın yanlış olduğu, ilgili idarenin yaklaşık maliyetin düşük olduğu gerçeği dikkate alınarak ve ihale hazırlık aşamasındaki asgari ücret rakamı ile ihale zamanındaki asgari ücret farkının hesabın içinde olup olmadığının belirtilmesi ile birlikte idarenin yaklaşık maliyetini güncellemesi ve güncellenen rakamı belirtmesi ve hangi isteklilerin teklifinin geçerli teklif olduğunun öğrenilmesi gerektiği, isteklilerin bu duruma göre hareket ederek itiraz edeceği firmaları bilmesi gerekmekte iken idare tarafından alınmış olan bu eksik kararı nedeni ile isteklilerin zarar gördüğü ve ihale komisyonu kararının iptal edilerek mevzuata uygun yeni bir karar alınması gerektiği” yönünde iddialara yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen tespitler uyarınca, kesinleşen ihale kararı ve ihale komisyonu kararına göre, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin yaklaşık maliyetin üzerindeki geçerli teklifler arasından, muhtemel fiyat artışları olabileceğinden hareketle kamu yararı ve piyasa şartları vb. açısından uygun görüldüğü, ihale komisyonu kararında yer alan söz konusu değerlendirmelerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesi gereği yapılan değerlendirmelerden ibaret olduğu ve bu hususların mevzuat gereği ihale komisyonu ve idareye ait yetki ve sorumluluk kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, ayrıca idare ve ihale komisyonunca yaklaşık maliyetin düşük ya da güncel olmadığı ile ilgili bir tespitinin ve ihalede hangi tekliflerin geçerli olup olmadığı noktasında bir tereddüt bulunmadığı anlaşılmakta olup, söz konusu hususların kesinleşen ihale kararı ve eki ihale komisyonu kararı ile isteklilere bildirildiği, dolayısıyla isteklilerin tekliflerinin şikâyet sürecine engel bir durumunda bulunmadığı anlaşılmaktadır.