Dünyanın her noktasında farklı iklimin hakim olduğunu biliyoruz. Ülkemizde etkili olmayan, ancak Kuzey yarım Küre’de 60 derece paraleli civarı ile kutup ikliminin olduğu ara kısımda görülen Tundra iklimi hakkında merak edilenleri sizler için derledik! Peki, Tundra iklimi nedir? Özellikler nelerdir? Tundra iklimi nerelerde görülür? İşte merak edilenler!
Tundra ikliminin öncelikle soğuk bir iklim olduğunun altını çizmek istiyoruz. Özellikle Kuzey Yarım Küre’de 60 derece paraleli civarında etkilidir. Kutup ikliminin yayılış alanları arasındaki bölgelerde görülmektedir. Orta kuşakta bulunan yüksek dağlar başta olmak üzere, Kuzey Sibirya, Avrupa’nın Kuzey Kıyıları ve Kuzey Kanada gibi bölgelerde etkisini gösterdiği bilinmektedir.
Tundra iklimi o kadar soğuk ve ani değişken bir iklimdir ki, yıllık sıcaklık farkı 60 dereceyi bulabilmektedir. Sıcaklıklar ise kışın -30 -40 civarında bile olabilir. En sıcak ayda bile sıcaklığın 10 derece üstüne çıktığı görülmemiştir. Bu kadar soğuk olan bir iklimde yağış türü ağırlıklı olarak kardır.
Toprak sürekli donuk bir haldedir. Çünkü sıcaklık 10 dereyi aşmaz. Sadece sıcak zamanlarda toprağın üst kısmında çözünme olur. Ancak bu sefer buzların erimesi ile toprak resmen bataklık haline döner. Genellikle bitki örtüsünün da ağırlıklı olarak çalı yosunu ve tundra otlar olduğunu söylememiz mümkün. Bölgede yaşayan insanların yapabileceği çok fazla bir şey bulunmamaktadır. Bu sebeple geçimlerinin büyük bir kısmını balıkçılık ile sağlayabilmektedir.
Tundra iklimi ile ilgili şu bilgiyi de verebiliriz. Genellikle tek tip bitki örtüsü hakimdir. Kış mevsiminde süre çok uzundur. Kışları çok sert geçerken, yazları da serin ve kısa sürede geçmektedir.
Tundra ikliminin görüldüğü yerler çok kısıtlıdır. Özellikle dünyanın kuzey kısımlarında görülmektedir. Kutup bölgelerinde Tundra iklimi hakimdir. Genel olarak tundra ikliminin hakim olduğu yerleri şu şekilde sıralayabiliriz:
| Sibirya bölgesinin kuzeyi |
| Kanada’nın kuzey bölgesi |
| Krolla adasının kuzey kıyıları |
| Orta kuşakta yer alan yüksek dağlar |
| Avrupa kıtasının kuzey kıyıları |
| İskandinav yarım adasında |
Tundra ikliminin önemli özellikle bulunmaktadır. Yukarıda bahsettik ancak ayrı bir başlık altında Tundra ikliminin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Tundra ikliminin bitki örtüsünü tundra çalıları ve su yosunları oluşturmaktadır. İklim türü Kuzey Yarım Küre’nin 60 – 70 derecelik enlemleri arasında görülmektedir. Türkiye’nin matematik konumunun dikkate alındığında bu iklimin görülmediğini söyleyebiliriz. Burada kuzey kutbuna daha yakın olduğu için oranın soğukluğu ve iklim türü daha baskındır. Tundra toprakları ülkemizde görülmez.
Tundra ikliminde güneş ışınları çok küçük bir derece ile gelmektedir. Güneş dünyanın ekseninden kaynaklı buraya uzaktan gelmektedir. Uzaktan gelen güneş ışınları da kırılarak geldiği için etkisi çok fazla görülememektedir. Bitki örtüsü bodur bitkilerden meydana gelirken, bölgede ağırlıklı olarak kutup ayıları, penguen gibi soğuğa dayanıklı hayvanlar bulunmaktadır. Hayvan türü sayısı bu sebeple azdır.
2 aylık yaz süresi boyunca sürekli olarak güneş ışığı gelir. Az gelmesine rağmen tundra bitkileri 12 saatten fazla ışık görmesi gereken bitkiler olarak yetişir.
Yapılan araştırmalar sonucunda bölgedeki toprağın büyük bir kısmı donmuş olarak bilinmektedir. Don sürekli olarak devam ettiği için aslında toprakların derinliklerinde de bile görülebilmektedir. Yaklaşık olarak 1.500 metreye kadar yer altına inen donların olduğu ifade edilir.
Bölgede bulunan göller ve denizlerdeki don kalınlığının en az 3 metre olduğu bilinmektedir. Tundra bitki örtüsünde sürekli olarak don olaylarının yaşanmasının sebebinin jeolojik olayları olduğu ifade edilmektedir. Konuya ilişkin insan, hayvan ve bitkiler için yapılan araştırmalar bu sebeple çok önemlidir. Yaz aylarında güneş ışınlarının çıkması ile birlikte topraktaki buz çözülür. Toprak içerisinde su fazla geldiği için bölgedeki topraklar fazlası ile suya duyar. Bu da bataklıkların meydana gelmesine neden olur. Etkin buzlanmanın şiddetli bir şekilde yaşandığı Tundra bitki örtüsünde genellikle alanlar düzlük halindedir. Bunun sebebi ile üst üste gelen buzlanmaların katmanları düz bir hale getirmesi olarak gösterilmektedir.
Türkiye konum itibarıyla Tundra iklimine uzak bir yerde bulunmaktadır. Ülkemizin enlemi ile alakalı olması sebebi ile Türkiye’de tundra iklimi görülmez. Ülkemizin en kuzey noktasında enlemin derecesi 42’06 şeklindedir. Tundra iklimi ise 60 derece kuzey paralelinin yukarısında görülmektedir. Ülkemizde dağlık bir coğrafyaya hakim olması sebebiyle ormanlık ve çayır alanları bitki örtüsünü oluşturmaktadır.
Özel konum etkisi ile ülkemizde 3 tip iklim türünün etkili olduğunu söyleyebiliriz. Bu sebeple Türkiye’de ağırlıklı olarak Akdeniz iklimi, Karadeniz iklimi ve Karasal iklim görülmektedir. Kısaca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Bir dipnot olarak söylemek de fayda var: Okyanussal iklimin özellikleri ülkemizde görülen, kuzey kısımlarında, Karadeniz iklimi ile benzer özellikler göstermektedir.