İçerikte Neler Var ?
Tutuklama, suç işlediğine dair kuvvetli şüphe taşıyan kişinin,kanunda belirtilen tutuklama sebeplerinin bir arada bulunması hallerinde, kanunda öngörülmüş süreler ile sınırlı ve ölçülü olarak, maddi gerçeğe erişilmesi adına şüpheli veya sanığın ceza muhakemesi sürecinde özgürlüğünün kaçmasını veya delilleri karartmasını önlemek amacıyla kısıtlanmasıdır. Tutuklama kararı ancak bir hakim tarafından verilebilir. Soruşturma aşamasında sulh ceza hakimliği, kovuşturma aşamasında ise davanın görüldüğü mahkeme tarafından tutuklama kararı verilir.
Tutuklamanın amacı, ceza muhakemesinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi veya olası bir mahkumiyet hükmünün infazının gerçekleştirilebilmesidir. Kaçma veya delilleri karartma şüphesi altında olan kişilerin özgürlüğü kısıtlanarak ceza muhakemesi sürecinin daha sağlıklı bir şekilde yürütülmesi hedeflenmektedir.
Tutuklama esas olarak bir ceza değil, koruma tedbiridir. Tutuklama, hem kişinin temel haklarından olan hürriyetinin kısıtlanması hem de bir koruma tedbiri olması sebebiyle istisnai olarak uygulanmalıdır. Bu sebeple tutuklama kararı verilmesi, kanunda sıkı şartlara bağlanmıştır.
Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir ( CMK m.100/1 ).
Hususlarında kuvvetli şüphe oluşturuyorsa (CMK m.100/2).
Genel olarak tutuklama kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesi ve bir tutuklama nedeni n varlığı zorunludur.
Kanuna göre iki tutuklama nedeni vardır. Bunlar, kaçma şüphesi ve delilleri karartma şüphesi dir. Kuvvetli suç şüphesinin yanında bu iki nedenden birinin varlığı halinde tutuklama kararı verilebilecektir.
Ancak bazı suçlar bakımından kaçma şüphesi ve delilleri karartma şüphesi nedenlerinin varlığı araştırılmadan tutuklama nedeni var kabul edilmiştir. Bu suçlar bakımından sadece kuvvetli suç şüphesi bulunması halinde tutuklama kararı verilebilmektedir.
Tutuklama kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesinin yanında kaçma veya delilleri karartma gibi bir tutuklama nedeninin varlığı zorunludur. Ancak yukarıda sayılan suçlar açısından sadece kuvvetli suç şüphesinin bulunması, tutuklama kararı verilmesi için yeterlidir. Çünkü kanun gereği bu suçlar için bir tutuklama nedeninin var olduğu kabul edilmiştir.
Ayrıca yukarıda sayılan şartların gerçekleşmesi halinde tutuklama kararı verilmesi zorunlu değildir. Çünkü tutuklama, bir koruma tedbiri olduğu için istisnai olarak başvurulması gereken bir müessesedir.
Tutuklama kararını soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı istemi üzerine sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde ise Cumhuriyet savcısı talebi üzerine veyahut re’sen mahkeme verebilir.
Gerek sulh ceza hakimi, gerek mahkeme tarafından verilen tutuklama yahut tutukluluğun devamına ilişkin kararlarda mutlak surette gerekçe bulunmak zorundadır. Bu gerekçede, kuvvetli suç şüphesinin varlığının, tutuklama nedenlerinin bulunduğunun ve tutuklama tedbirinin ölçülü olduğunun belirtilmesi zorunludur. Ayrıca bu kararda, şüpheli veya sanık hakkında adli kontrol tedbiri hükümleri uygulanmasının gelinen aşama itibariyle yetersiz kalacağını belirten hukuki ve fiili nedenler gösterilir. Kararın içeriği de şüpheli veya sanığa sözlü olarak bildirilir ve kararın bir örneği yazılı olarak verilir, bu husus ayrıca kararda belirtilir. Bu kararlara karşı 7 gün içinde itiraz edilebilir.
Tutuklama kararlarına karşı, 7 gün içerisinde kararı veren merciye dilekçe yahut zapta geçirilmek koşulu ile zabıt katibine sözlü olarak yapılacak bir istem ile itiraz olunabilir. Tutuklu bulunan şüpheli veya sanık ise bulunduğu ceza infaz kurumu yahut cezaevi müdürüne vereceği bir dilekçe yahut sözlü beyanda bulunmak suretiyle de, hakkında verilmiş olan tutuklama kararına itiraz edebilir.
Ayrıca şüpheli veya sanık, soruşturma veya kovuşturma evrelerinin her aşamasında salıverilme isteminde bulunabilir.
Cumhuriyet savcısı da şüphelinin adlî kontrol altına alınarak serbest bırakılmasını sulh ceza hâkiminden isteyebilir. Hakkında tutuklama kararı verilmiş şüpheli ve müdafii de aynı istemde bulunabilirler.
Tutuklama kararına itiraz edilmesi halinde, tutuklama kararını vermiş olan merci itirazı yerinde görürse tutuklama kararını kaldırır ve şüpheli veya sanığın derhal salıverilmesine hükmeder. Yerinde görmez ise itirazı incelemeye yetkili mercie gönderir. Yetkili merci itirazı yerinde görürse tutuklama kararını kaldırır ve şüpheli veya sanığın derhal salıverilmesine hükmeder. Yetkili merciin itirazın reddine ilişkin kararı kesindir.
Ayrıca soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı adlî kontrol veya tutuklamanın artık gereksiz olduğu kanısına varacak olursa, şüpheliyi re’sen serbest bırakır. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğinde de şüpheli derhal serbest kalır.
Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabilir. (1 yıl+6 ay)
Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde , tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda beş yılı geçemez. (2+3 yıl ve 2+5 yıl)
Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemez. Ancak, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu olarak işlenen suçlar bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olup, gerekçesi gösterilerek altı ay daha uzatılabilir.
Tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, on sekiz yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise dörtte üç oranında uygulanır.
Bazı suçlar ve cezalar açısından olayın mahiyeti ne olursa olsun tutuklama yasağı vardır.
Tutukluluğun gözden geçirilmesi , tutukluluk incelemesi ile aynı anlama gelmektedir. Soruşturma aşamasında ayda bir kez tutukluluk hali gözden geçirilir.
Tutukluluk doğrudan bireyin mutlak hürriyet hakkına doğrudan müdahale eden bir koruma tedbiridir. Ayrıca tutukluluk için öngörülen süreler ile uygulamadaki cezaevi şartları da göz önünde tutulduğunda ceza muhakemesi sürecindeki sonuçları en ağır koruma tedbiri tutuklamadır. Dolayısıyla konu ile ilgili en doğru şekilde aydınlatılmak ve bu süreçteki hakların en iyi şekilde muhafaza edilmesini sağlayabilmek adına Erzincan Avukat ‘tan yardımından faydalanılması kaçınılmaz derecede önem arz etmektedir.
Daha fazla makale için tıklayınız.