Mirasta Veraset ve intikal Nedir? sorusu miras hukukunu ilgilendiren bir konu olmakla birlikte genelde akla verdiğimiz vergi ile gelmektedir. miras bırakanın vefatı ile birlikte, geride bırakacağı malvarlığı için, mirasçıların, sırasıyla birtakım işlemler yaparak mal varlıklarına ilgili değeri veraset yoluyla intikal ettirmeleri yani geçirmeleri anlaşılır. İntikal konusu mal menkul, gayrimenkul olabileceği gibi para da olabilir.
Miras intikali, bir kişinin vefatı halinde malları, hakları ve borçlarından meydana gelen mirasın geçişi için yapılan işlemlere mirasın intikali denir. Ölen kimsenin bıraktığı mirasın dağıtılması mirasçılık oranlarında belirlendiği şekilde paylaştırılır. ‘’Miras Payı ve Oranları’’ makalemizden mirasçılık oranlarına ilişkin daha geniş bilgi alabilirsiniz.
Veraset ve intikal işlemlerine geçilebilmesi için öncelikle mirasçıların mirasçı olduklarını kanıtlamaları gerekir. Mirasçıların mirasçı olduklarını kanıtlayabilmeleri ise alacakları bir ‘’mirasçılık belgesi’’ ile yani bir diğer ismiyle ‘’veraset ilamı’’ ile mümkün olabilecektir. Bundan sonraki işlem ise, veraset ve intikal vergi dairesine gidip ilişik kesme yazısı almaktır. İlişik kesme yazısı için de veraset ve intikal beyanında bulunmak yoluyla veraset ve intikal vergisi verilmesi gerekecektir. Son işlem ise tapudan intikali gerçekleştirmek olacaktır.
Veraset ilamı alınması, mirasçılık belgesi alınması, Sulh Hukuk Mahkemesi’nden mümkün olabileceği gibi noterlerden de alınabilmektedir. Bu belgenin düzenlenmesi için tüm mirasçıların birlikte hareket etme zorunluluğu yoktur. Tek bir mirasçının dahi başvurusu yeterlidir. Uygulamada noterlerin, kapalı kayıtlara ulaşması mümkün olmadığından, bir kısım mirasçılık belgesi talepleri noterlerce yerine getirilememekte, ilgilinin sulh hukuk mahkemesine müracaat etmesi gerektiği söylenmektedir. Yani kapalı kayıt yok ise, noterden veraset ilamını almak zor bir işlem olmayacaktır. Ancak bir zorlukla karşılaştığınızda avukatınıza danışmayı ihmal etmemekte yarar vardır.
Veraset ve intikal işlemlerinde vergi dairesinden ilişik kesme yazısı almak, veraset ilamı alındıktan sonra ilgili vergi dairesine gidilip yapılacak bir diğer işlemdir. İlişik kesmek için beyanname vermeden önce, bir takım belgelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar:
Veraset ve intikal işlemlerinde ilişik kesme yazısı alınacak veraset ve intikal vergi dairesi, miras bırakanın ölmeden önce ikametgahının bulunduğu yer veraset ve intikal vergi dairesidir. Veraset ve intikal işlemlerinde ilişik kesme yazısı alabilmek için ödememiz gereken veraset ve intikal vergisini bir sonraki başlığımızda inceleyeceğiz.
Veraset ve intikal vergisinin konusunu Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların; ölüm, bağış (hibe) ya da herhangi bir şekilde karşılıksız olarak bir kişinin mülkiyetinden diğer bir kişinin mülkiyetine geçmesi oluşturur. Bizim makalemiz açısından da ölümle birlikte geçecek mallar için veraset ve intikal vergisi verilmesi gerekmektedir.
Veraset ve intikal vergisi ödemek için verilecek beyannamenin süreleri ise aşağıdaki gibidir:
Veraset ve intikal vergi dairesine, vefat eden kişiye ait tüm gayrimenkuller, menkuller ve diğer servet unsurları (Banka hesaplarındaki paralar, kiralık kasalar, motorlu araçlar, şirket hisseleri vs. ) beyan edilmelidir. Beyan, tek seferde verilebileceği gibi, intikal edilen her bir mal için ayrı ayrı da verilebilir. Veraset ve intikal vergisi beyannamelerinin mükellefler tarafından imzalanması gerekmektedir. Vergi dairesine ödemeyi yaptıktan sonra görevli memur, başka bir eksiklik yok ise, ilgili tapuya hitaben, veraset ilişiğinin kesildiğine, intikalinde veya devrinde bir engel bulunmadığına dair imzalı ve kaşeli yazıyı size verecektir.
Veraset ve intikal vergisi hesaplanması için her yıl devlet tarafından vergi dilimleri ve veraset ve intikal vergisinden istisna tutarları belirlenmektedir. Miras yoluyla elde edilen varlıkların toplam tutarından ilgili istisna tutarının çıkarılması sonucunda vergi matrahı elde edilir. Vergi matrahı, devlet tarafından açıklanan vergi dilimlerine göre oranlanarak ödenmesi gereken veraset ve intikal vergisi tutarı belirlenmiş olur.
Veraset ve intikal işlemlerinde tapudan intikali gerçekleştirmek veraset ve intikal işlemlerinin tamamlanmasında yapılacak son işlemdir. Miras, mirasçılara kendiliğinden ve bir bütün olarak geçer. Ancak taşınmazlarda hak sahipliğinin tapu ile ispat edilmesi dolayısıyla taşınmaz, kendi adlarına tescil ettirilmelidir. İntikalin türüne göre bu son işlemi kimlerin yapacağı değişmektedir. Eğer elbirliği halinde intikal yapılacak ise, mirasçılardan herhangi birinin veya bu iş için özel yetki içeren vekaletnamesi bulunan vekilin, bu belgelerle birlikte müracaatı yeterlidir. Eğer paylı mülkiyete geçilecekse, tüm mirasçıların birlikte müracaat etmesi ( en azından imza aşamasında tüm mirasçıların veya vekillerinin hazır bulunması) gerekmektedir.
Mirasçılar miras intikali yapmazlarsa ne olur sorusuna şu şekilde bir cevap arayabiliriz: İlgili Tapu Sicil Müdürlükleri, ölüm halinde mirasbırakanın adına kayıtlı taşınmazın iki yıl içerisinde mirasçıları tarafından tapuda intikali yapılıp kendi adlarına kayıt yaptırmamaları durumunda yetkili Sulh Hukuk Mahkemesinden mirasçılık belgesi alıp mirasçılar adına tescil işlemi yapabilecektir. Tapu sicillerinin güncel ve düzenli tutulması amacıyla getirilen bir düzenleme mantığıdır bu durum.