Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Verimlilik Yönetimi Dersi 6. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Finansal okuryazarlık bireylerin finansal verimliliği ile ilişkilidir. Finansal okuryazarlık bir yandan bireylerin günlük yaşamında karşılaştığı finansal sorunlara yönelik çözümler geliştirirken diğer yandan finansal piyasaların etkin ve verimli çalışmasına katkı sağlamaktadır. Finansal okuryazarlık kavramı finansal bilgi, ürün ve uygulamaları içeren bu baslıklarda temel düzeyde bilgi sahibi olarak finansal kararlar almayı ifade etmekte kullanılmaktadır.
Amerika’da finansal okuryazarlık konusunda başkana rapor hazırlayan komite, bireylerin finansal okuryazar olarak finansal verimliliğe ulasabilmek için aşağıdaki kavramlar hakkında bilgi sahibi olarak su yetenekleri taşıması gerektiğini belirtmektedir:
Finansal okuryazarlığı en temel anlamda bireylerin tasarruflarını yönetebilmeleri için yeterli mali bilgiye sahip olmaları, kişisel borç ve kredilerini yönetebilmeleri, kısa ve uzun vadede yatırımlarını değerlendirebilmeleri olarak tanımlayan çalışmalar da bulunmaktadır. Finansal okuryazarlık yalnızca finansal bilgiye ulaşıp onu anlama, yorumlama ve karar verme süreci seklinde kısıtlanmamalıdır. Bu nedenle finansal okuryazarlık beraber inde üç temel yeteneğe sahip olmayı gerektirmektedir. Bunlar, finansal kararlarla ilişkili bilginin araştırılması, bu bilginin değerlendirebilmesi ve finansal sorunların çözümünde yarar sağlayacak şekilde kullanılabilmesidir.
OECD bu kapsamda bireyin finansal kaynaklarını en verimli biçimde kullanmasını sağlayacak finansal okuryazarlık programlarını üç önemli baslıkta toplamaktadır. Bunlar; emeklilik yasamı için yatırım ve birikim, kredi ve borçların üstesinden gelebilme, banka dışı kalanları (yastık altı para, kayıt dışı parasal işlemler) finansal sisteme bağlamadır.
Finansal Okuryazar Olmak Neden Önemlidir?
Bireyin sahip olduğu finansal kaynakları verimli kullanabilmesi için finansal okuryazarlığın gerekliliğini ortaya koyan faktörler seklinde aşağıdaki gibi de sıralanabilir:
Bireysel Yatırımcıların Kararlarını Etkileyen Faktörlerden Biri Olarak Finansal Okuryazarlık
Bireysel yatırımcılar gelirlerinin tüketim harcamalarını asan kısmını yatırıma ayıran bireylerden oluşmaktadır. Bireysel yatırımcıların en önemli özelliği yatırıma yönlendirdikleri fonların sahibi olmalarıdır. Kurumsal yatırımcılar ise tasarruf sahiplerinin fonlarını finansal piyasalarda değerlendirmek üzere oluşturulan kurumlardır. Kurumsal yatırımcılar; Emeklilik Fonları, Sigorta Şirketleri, Yatırım Fonları, Yatırım Ortaklıkları, Yardım Fonları, Sosyal Güvenlik Kurumları, Portföy Yönetim Şirketleri olarak sınıflandırılmaktadır. Bireysel yatırımlar bireysel yatırımcıları etkileyen faktörler tarafından biçimlendirilmektedir. Bireysel yatırımcıların kararlarını etkileyen faktörler:
Bireysel Finansal Plan, bireyin finansal durumunu arzu edilen seviyeye getirmeye yönelik finansal hedeflerini ve bu hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik harcama, finansman ve yatırım faaliyetlerini içeren bir plan olarak tanımlanmaktadır. Temelinde bireyin sahip olduğu finansal kaynakları etkin ve verimli kullanabilmesini sağlamak hedefi bulunmaktadır. Bireysel finansal planlama aşağıdaki unsurların planlanmasını içeren bir süreçtir:
Bireysel finansal planlama sayesinde bireyler kendi finansal kararlarını verebilecek ve finansal danışmanların önerilerini değerlendirebilecek duruma gelebilmektedir. Bireysel finans konusunda bilgi ve deneyim kazanan bireyler diğerlerine göre daha fazla finansal verimlilik elde edebilecektir. Böylece bu bireyler gelecekte arzu ettikleri ürün ve hizmetleri satın alma esnekliğine sahip olabilmektedir. Bireysel finansal plan aşağıdaki temel bileşenlerden oluşmaktadır:
Bireysel Yatırım Alternatifleri
Yatırım birden fazla anlamı olan bir kavramdır. Bu anlamlardan birisi, bugün tüketeceğinden daha çok paraya sahip olan herkesin beklenir bir yatırımcı olmasıdır. Bu kişi ya da kurum ister fazla fonlarını belirli bir faiz karşılığında bankada tutsun, ister büyümekte olan bir şehrin yakınlarında parsellenmiş arsalar alsın bir yatırım kararı vermiş olmaktadır.
Yatırım Hedefleri
Bireysel yatırımlar bireysel yatırımcıları etkileyen faktörler tarafından biçimlendirilmektedir. Söz konusu faktörler yatırımcının yasam çizgisinin hangi aşamasında oldugu ile yakından ilgili faktörlerdir.
Büker (1976) bu faktörleri:
Reilly ve Brown (1997);
Aksoy (1988) ise:
Farklı yatırımcılar yatırım fonlarına ilişkin farklı amaçlara sahiptir. Temelde amaçlarına göre üç çeşit yatırım söz konusudur:
Tedbir amaçlı yatırımlar: Yatırımcılar acil durumlar için belirli bir miktar fon ayırmalıdır. Genellikle ailenin aylık geliri temel alınarak yaklaşık 3-6 aylık gelirin acil durum fonuna konulması uygun olacaktır. Ani is kayıpları gibi acil durumlarda acil durum fonları yeni is bulana kadar geçen sürede günlük giderlerin karşılanması amacıyla kullanılabilir.
Özel amaçlı yatırımlar: Özel fonlar emeklilik, tatil ve emlak alımı gibi özel olaylar için gerekli fonların yaratılmasına yönelik yatırıma yönlendirilen fonlardır. Bu tür olaylar acil durumlar gibi aniden ortaya çıkmamakta önceden planlanmaktadır. Çalışanlar ne zaman emekli olabileceklerini önceden kestirebilmektedir.
Spekülatif amaçlı yatırımlar: Spekülatif fonlar kaybedilmeleri hâlinde yatırımcıların yasam tarzında değişikliğe yol açması beklenmeyen ve gözden çıkarılabilir fonlardır. Spekülatif fonlar yatırımcıların bireysel finansal planlarının gerekli bir bölümünü oluşturmadıkları için yüksek risk ve yüksek getiri potansiyeli içeren yatırım araçlarına yönlendirilebilir. Bu tür yatırımlarda likidite ve vade önemli unsurlar değildir.
İşletmelerde finansal kaynakların temin edilmesinden kullanılmasına kadar olan süreç tamamen profesyonellerin yönetimindedir. Bu nedenle çok daha titiz bir fon kullanma süreci sonunda yüksek bir finansal verimlilik beklentisi bulunmaktadır. Bu konudaki beklenti finansal yönetimden sorumlu ekipler tarafından karşılanmaya çalışılmaktadır. Beklentinin ne düzeyde karşılandığı cevaplanması gereken önemli bir sorudur. Hızla değişen finansal piyasa koşulları profesyonellerin bilgi ve deneyimlerini yetersiz kılabilmektedir. Günlük rutin içinde kaybolma riski de bu kapsamda finansal kaynakların beklenen verimlilik ile değerlendirilmesine engel olabilmektedir. Tam da bu nedenle işletmelerin finansal kaynakları kullanırken verimliliğin izlenmesi ve gerekli hâllerde müdahalelerin yapılması önemli bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.
İşletmenin finansal sonuçlarının değerlendirilebilmesi, beklenen verimlilik tutarlı kararlar alınabilmesi için finans yöneticisinin elinde belirli analitik araçlar bulunmalıdır. Bu araçlar aşağıda listelenmektedir. Bunlar:
Oranlar işletme faaliyetlerinin değişik açılardan değerlendirilmesindeki kullanış biçimlerine göre beş ana grupta incelenebilir. Bunlar:
Finansal okuryazarlık bireylerin finansal verimliliği ile ilişkilidir. Finansal okuryazarlık bir yandan bireylerin günlük yaşamında karşılaştığı finansal sorunlara yönelik çözümler geliştirirken diğer yandan finansal piyasaların etkin ve verimli çalışmasına katkı sağlamaktadır. Finansal okuryazarlık kavramı finansal bilgi, ürün ve uygulamaları içeren bu baslıklarda temel düzeyde bilgi sahibi olarak finansal kararlar almayı ifade etmekte kullanılmaktadır.
Amerika’da finansal okuryazarlık konusunda başkana rapor hazırlayan komite, bireylerin finansal okuryazar olarak finansal verimliliğe ulasabilmek için aşağıdaki kavramlar hakkında bilgi sahibi olarak su yetenekleri taşıması gerektiğini belirtmektedir:
Finansal okuryazarlığı en temel anlamda bireylerin tasarruflarını yönetebilmeleri için yeterli mali bilgiye sahip olmaları, kişisel borç ve kredilerini yönetebilmeleri, kısa ve uzun vadede yatırımlarını değerlendirebilmeleri olarak tanımlayan çalışmalar da bulunmaktadır. Finansal okuryazarlık yalnızca finansal bilgiye ulaşıp onu anlama, yorumlama ve karar verme süreci seklinde kısıtlanmamalıdır. Bu nedenle finansal okuryazarlık beraber inde üç temel yeteneğe sahip olmayı gerektirmektedir. Bunlar, finansal kararlarla ilişkili bilginin araştırılması, bu bilginin değerlendirebilmesi ve finansal sorunların çözümünde yarar sağlayacak şekilde kullanılabilmesidir.
OECD bu kapsamda bireyin finansal kaynaklarını en verimli biçimde kullanmasını sağlayacak finansal okuryazarlık programlarını üç önemli baslıkta toplamaktadır. Bunlar; emeklilik yasamı için yatırım ve birikim, kredi ve borçların üstesinden gelebilme, banka dışı kalanları (yastık altı para, kayıt dışı parasal işlemler) finansal sisteme bağlamadır.
Finansal Okuryazar Olmak Neden Önemlidir?
Bireyin sahip olduğu finansal kaynakları verimli kullanabilmesi için finansal okuryazarlığın gerekliliğini ortaya koyan faktörler seklinde aşağıdaki gibi de sıralanabilir:
Bireysel Yatırımcıların Kararlarını Etkileyen Faktörlerden Biri Olarak Finansal Okuryazarlık
Bireysel yatırımcılar gelirlerinin tüketim harcamalarını asan kısmını yatırıma ayıran bireylerden oluşmaktadır. Bireysel yatırımcıların en önemli özelliği yatırıma yönlendirdikleri fonların sahibi olmalarıdır. Kurumsal yatırımcılar ise tasarruf sahiplerinin fonlarını finansal piyasalarda değerlendirmek üzere oluşturulan kurumlardır. Kurumsal yatırımcılar; Emeklilik Fonları, Sigorta Şirketleri, Yatırım Fonları, Yatırım Ortaklıkları, Yardım Fonları, Sosyal Güvenlik Kurumları, Portföy Yönetim Şirketleri olarak sınıflandırılmaktadır. Bireysel yatırımlar bireysel yatırımcıları etkileyen faktörler tarafından biçimlendirilmektedir. Bireysel yatırımcıların kararlarını etkileyen faktörler:
Bireysel Finansal Plan, bireyin finansal durumunu arzu edilen seviyeye getirmeye yönelik finansal hedeflerini ve bu hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik harcama, finansman ve yatırım faaliyetlerini içeren bir plan olarak tanımlanmaktadır. Temelinde bireyin sahip olduğu finansal kaynakları etkin ve verimli kullanabilmesini sağlamak hedefi bulunmaktadır. Bireysel finansal planlama aşağıdaki unsurların planlanmasını içeren bir süreçtir:
Bireysel finansal planlama sayesinde bireyler kendi finansal kararlarını verebilecek ve finansal danışmanların önerilerini değerlendirebilecek duruma gelebilmektedir. Bireysel finans konusunda bilgi ve deneyim kazanan bireyler diğerlerine göre daha fazla finansal verimlilik elde edebilecektir. Böylece bu bireyler gelecekte arzu ettikleri ürün ve hizmetleri satın alma esnekliğine sahip olabilmektedir. Bireysel finansal plan aşağıdaki temel bileşenlerden oluşmaktadır:
Bireysel Yatırım Alternatifleri
Yatırım birden fazla anlamı olan bir kavramdır. Bu anlamlardan birisi, bugün tüketeceğinden daha çok paraya sahip olan herkesin beklenir bir yatırımcı olmasıdır. Bu kişi ya da kurum ister fazla fonlarını belirli bir faiz karşılığında bankada tutsun, ister büyümekte olan bir şehrin yakınlarında parsellenmiş arsalar alsın bir yatırım kararı vermiş olmaktadır.
Yatırım Hedefleri
Bireysel yatırımlar bireysel yatırımcıları etkileyen faktörler tarafından biçimlendirilmektedir. Söz konusu faktörler yatırımcının yasam çizgisinin hangi aşamasında oldugu ile yakından ilgili faktörlerdir.
Büker (1976) bu faktörleri:
Reilly ve Brown (1997);
Aksoy (1988) ise:
Farklı yatırımcılar yatırım fonlarına ilişkin farklı amaçlara sahiptir. Temelde amaçlarına göre üç çeşit yatırım söz konusudur:
Tedbir amaçlı yatırımlar: Yatırımcılar acil durumlar için belirli bir miktar fon ayırmalıdır. Genellikle ailenin aylık geliri temel alınarak yaklaşık 3-6 aylık gelirin acil durum fonuna konulması uygun olacaktır. Ani is kayıpları gibi acil durumlarda acil durum fonları yeni is bulana kadar geçen sürede günlük giderlerin karşılanması amacıyla kullanılabilir.
Özel amaçlı yatırımlar: Özel fonlar emeklilik, tatil ve emlak alımı gibi özel olaylar için gerekli fonların yaratılmasına yönelik yatırıma yönlendirilen fonlardır. Bu tür olaylar acil durumlar gibi aniden ortaya çıkmamakta önceden planlanmaktadır. Çalışanlar ne zaman emekli olabileceklerini önceden kestirebilmektedir.
Spekülatif amaçlı yatırımlar: Spekülatif fonlar kaybedilmeleri hâlinde yatırımcıların yasam tarzında değişikliğe yol açması beklenmeyen ve gözden çıkarılabilir fonlardır. Spekülatif fonlar yatırımcıların bireysel finansal planlarının gerekli bir bölümünü oluşturmadıkları için yüksek risk ve yüksek getiri potansiyeli içeren yatırım araçlarına yönlendirilebilir. Bu tür yatırımlarda likidite ve vade önemli unsurlar değildir.
İşletmelerde finansal kaynakların temin edilmesinden kullanılmasına kadar olan süreç tamamen profesyonellerin yönetimindedir. Bu nedenle çok daha titiz bir fon kullanma süreci sonunda yüksek bir finansal verimlilik beklentisi bulunmaktadır. Bu konudaki beklenti finansal yönetimden sorumlu ekipler tarafından karşılanmaya çalışılmaktadır. Beklentinin ne düzeyde karşılandığı cevaplanması gereken önemli bir sorudur. Hızla değişen finansal piyasa koşulları profesyonellerin bilgi ve deneyimlerini yetersiz kılabilmektedir. Günlük rutin içinde kaybolma riski de bu kapsamda finansal kaynakların beklenen verimlilik ile değerlendirilmesine engel olabilmektedir. Tam da bu nedenle işletmelerin finansal kaynakları kullanırken verimliliğin izlenmesi ve gerekli hâllerde müdahalelerin yapılması önemli bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.
İşletmenin finansal sonuçlarının değerlendirilebilmesi, beklenen verimlilik tutarlı kararlar alınabilmesi için finans yöneticisinin elinde belirli analitik araçlar bulunmalıdır. Bu araçlar aşağıda listelenmektedir. Bunlar:
Oranlar işletme faaliyetlerinin değişik açılardan değerlendirilmesindeki kullanış biçimlerine göre beş ana grupta incelenebilir. Bunlar: