Yabancı Ülkede Boşanmaların Tanıma Ve Tenfizi Türk mahkemelerindeki usul ve esasa yönelik ayrıntılı bir şekilde değerlendirme ve açıklama gerektiren bir konudur.
Yabancı bir ülkede yapılan boşanmanın Türkiye’de geçerli olmasıdır. Tanıma için dava açılabilir ya da davasız olarak idari yollarla yapılabilmesi için yetkili makamlara başvurulabilir.
Yabancı bir ülkede yapılan boşanmanın sonuçlarının Türkiye’de icra edilebilir hale gelmesidir. Nafaka, tazminat ve diğer boşanmaya bağlı sonuçlar ancak tenfiz ile Türkiye’de icra edilebilir. Tenfiz için de dava açılabilir ya da davasız olarak idari yollarla yapılabilmesi için yetkili makamlara başvurulabilir. Tanıma ve tenfizin ayrı ayrı davalarla sağlanmasına gerek yoktur, tek dava ile iki sonuç da elde edilir.
Normalde bir ülkede düzenlenen resmi belge başka bir ülkede geçerli değildir. Bu resmi belgenin başka ülkelerde de geçerli olması için apostil şerhi alınmalıdır. Apostil şerhi yabancı ülke makamlarınca verilen belgenin Türkiye’de geçerli olan resmi bir evrak olduğunu tasdik eder. Boşanmanın tanıma tenfizi davası açacak kişilerin yabancı ülkede verilen boşanma kararı için apostil şerhi almaları gerekir.
Apostil şerhi her ülkede farklı makamlar tarafından verilir. Bu sebeple yabancı bir ülkede boşanan kişiler boşanma kararını veren mahkeme başvurmalı, mahkemenin gösterdiği yolu izleyerek apostil şerhini almalıdır. Türkiye’de ise adli belgeler için apostil şerhi adli yargı makamlarından alınabilirken idari belgeler için apostil şerhi valilik ve kaymakamlıklardan alınabilir.
29 Nisan 2017 tarihinde çıkarılan 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yabancı ülkelerde yapılan boşanmaların Türkiye’de tanıma ve tenfizini isteyenler için daha kolay bir yol getirildi. Artık yabancı ülkede boşanan kişiler yetkili makamlara yani yurtdışında konsolosluk ve büyükelçiliklere, Türkiye‘de ise nüfus müdürlüklerine başvurarak dava açmadan boşandıklarını Türk nüfusu sicillerine kaydettirebilecekler.
Bu yola başvurabilmek için yabancı ülkedeki boşanma kararının kesinleşmiş olması, tarafların veya vekillerin yetkili makama birlikte başvurması ve verilen boşanma kararının kamu düzenine açıkça aykırı olmaması gerekmektedir. Taraflar veya vekilleri birlikte başvuramıyorsa tanıma tenfiz davası açılmalıdır.
Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen bu kolaylık yalnızca boşanma kararının tanınması için geçerlidir. Boşanma sonucunda verilen velayet, nafaka, tazminat vb. kararlar için bu yol uygulanamaz. Bunların tanıma tenfizi için yine Türkiye’de tanıma tenfiz davası açılması gerekir.
Yabancı ülkede boşanan kişilerin Türkiye’de ikametgahları var ise ikametgahlarının bulunduğu yerdeki Aile Mahkemesinde bu davayı açmalıdırlar. İkametgahları yok ise sakin oldukları yerde açmalıdırlar. Bu kişiler yurtdışında yaşıyorsa ve Türkiye’de ikamet adresleri ya da sakini oldukları yer yoksa bu davayı Ankara, İstanbul ya da İzmir’deki Aile Mahkemelerinde açmalıdırlar.
2017 yılında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname ile boşanmanın tanınması için Türkiye’de dava açmaya dolayısıyla da Türkiye’ye gelmeye gerek kalmamıştır. Fakat boşanmanın tanıması için taraflar veya vekillere konsolosluk ve büyük elçiliklere beraber başvuramıyorsa yine tanıma tenfiz davası açılması gerekir. Yine nafaka,velayet ve tazminat gibi kararların Türkiye’de icra edilebilir hale gelebilmesi için Türkiye’de tanıma tenfiz davası açmak gerekir.
Tanıma tenfiz davasını bir avukat aracılığıyla takip etmek mümkündür. Avukata vekalet verildiğinde tanıma tenfiz davalarına boşanan kişilerin bizzat gelmesine gerek yoktur. Bu alanda deneyimli bir hukuk bürosuyla çalışılması sürecin hatasız ilerlemesi ve daha hızlı sonlanması için önemlidir.
Tanıma tenfiz davasını yabancı ülkede boşanan taraflar açabilir. Ayrıca yabancı ülkedeki boşanmanın Türkiye’de tanınmasından ve tenfizinden yararı olan kişilerin de bu davayı açabileceğini Yargıtay kabul etmiştir. Bunların dışında yabancı ülkede boşanan tarafların mirasçıları da tanıma ve tenfizde yararları varsa bu davayı açabilir.
Tanıma tenfiz davası yabancı ülkedeki boşanmadan itibaren 10 yıl içerisinde açılmalıdır. Fakat bu süreden sonra açılan davalara karşı taraf itiraz etmezse görülmeye devam eder.
Tanıma tenfiz davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise yabancı ülkede boşanan kişinin Türkiye’de ikametgahı varsa oradaki, yoksa Türkiye’de sakini olduğu yerdeki, hem ikametgahı hem sakini olduğu yer yoksa Ankara, İstanbul ve İzmir’deki mahkemelerdir.