Yabancı uyruklu araştırmacıların ve film yapımcılarının ülkemizde araştırma, inceleme, arkeolojik kazı, film çekimi ve benzeri çalışmaları yapmaları, 10 Kasım 2003 tarih ve 25285 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6 Ekim 2003 tarih ve 2003/6270 sayılı “Türkiye’de İlmi Araştırma, İnceleme Yapmak ve Film Çekmek İsteyen Yabancılar Veya Yabancılar Adına Müracaat Edenler ile Yabancı Basın-Yayın Mensuplarının Tabi Oldukları Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar”ı (Ek.A) belirleyen Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca gerçekleştirilmektedir.
Sözkonusu Bakanlar Kurulu Kararıyla, yabancı araştırmacıların ülkemizde yapacakları araştırmalar ve film çekimlerine ilişkin başvuruların doğrudan ilgili kuruluşa yapılması ve 5 gün içinde cevaplandırılması esası getirilmiştir. Bu kuralın istisnasını teşkil eden araştırmalar aşağıda belirtilmiştir.
Konusu “arkeolojik kazı”, “yüzey araştırması”, “sualtı arkeolojisi” ve “tapu ve kadastro kayıtları” olan araştırmalar 4 Nisan 1988 tarih ve 88/12839 sayılı Kararnamede öngörülen esaslar çerçevesinde eski uygulamaya tabi olacaktır. Dolayısıyla, bu kategorilere giren araştırmacıların “başvuru formları” ile yaptıkları müracaatlar ilgili bakanlık ve kuruluşlarımıza iletilmek üzere Bakanlığımıza gönderilecek ve sonuçlandırılan başvuruların Bakanlığımız tarafından, başvurunun yapıldığı makama bağlı olarak, Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine veya araştırmacının Türkiye’deki temsilciliğine bildirilmesi uygulamasına aynen devam edilecektir. (Ek.D)
“Arkeolojik kazılar”, “yüzey araştırmaları”, “sualtı arkeoloji araştırmaları” ile tapu kadastro kayıtlarında yapılacak araştırmalar dışında kalan, Türkiye’de; karada, havada, denizde, akarsu ve göllerde, arkeolojik, tarihi, jeolojik, sosyolojik ve tabiata ait konularda yapılacak tüm araştırma ve incelemeler ile bilimsel amaçlı film ve fotoğraf çekimlerine ilişkin başvurular, araştırma veya çalışmanın yapılacağı mahaldeki birime veya birimin bağlı olduğu idareye araştırmacı tarafından bizzat posta, faks, elektronik posta aracılığı ile Ek.B’deki Örnek-I Başvuru Formu’yla doğrudan yapılacaktır.
Yabancı araştırmacıların doğrudan yapacakları izin başvurularına, ilgili birim veya birimin bağlı olduğu idare keza, posta, faks, elektronik posta aracılığı ile doğrudan yanıt verecektir.
Başvuru sahibinin ilgili birime veya birimin bağlı olduğu idareye doğrudan başvurabilmesi için gerekli irtibat adresleri ve iletişim bilgileri, bakanlık, kurum ve kuruluşlarımız itibariyle ilişikte sunulmuş olup, bu bilgiler başvuru sahiplerine verilecektir. (Ek.E)
Yukarıda 3. maddede belirtilen konular dışındaki tanıtım amaçlı ses bandı, video kayıt ve belgesel film çekimleri ile ticari film çekimleri için başvurular, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif ve Sinema Hakları Genel Müdürlüğü’ne Ek.C’deki Örnek-II Başvuru Formu’yla doğrudan yapılacaktır.
Bilimsel araştırma, inceleme ve arkeolojik kazılar dışında kalan her türlü konuda, kamuya açık yerlerde, yabancı gazeteciler ile radyo ve TV muhabirlerinin haber ve bilgi toplamaları, olay ve faaliyetleri izlemeleri, mülakat yapmaları, fotoğraf çekmeleri, ses bandı, video ve film almalarıyla ilgili esaslar, eski düzenlemede olduğu gibi Bakanlığımız Enformasyon Genel Müdürlüğü ile Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından müştereken yürütülmeye devam edilecektir.
İçişleri Bakanlığı mız, yabancı araştırmacıların “doğrudan” yapacakları başvuruların olumlu karşılanması durumunda, araştırmalarını ifa etmek için ülkemizde bulunacak yabancıların ülkemizde ikametlerine ilişkin yeni esaslar belirlemiştir. Buna göre;
a) Doğrudan ilgili birime başvurarak olumlu yanıt alan vizeye tabi yabancı araştırmacıya, birimin uygun gördüğü araştırma süresi ile sınırlı “araştırma” vizesi Türkiye Cumhuriyeti dış temsilcilikleri tarafından resen verilecektir (sözkonusu süre, araştırmacının ilgili birimden aldığı ve Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine ibraz edeceği belgede belirtilecektir).
b) Vizeye tabi olmayan ve vize muafiyeti ile ülkemize giriş yapabilen araştırmacılar, bu vize muafiyetinin sağlamış olduğu ikamet süresince araştırmalarını yapabileceklerdir.
c) Gerek vize alıp gerek vize muafiyeti ile ülkemize gelen araştırmacılar, vize ikamet süreleri araştırmalarını tamamlamalarına yetmez ve araştırma yaptıkları birimden araştırmalarını uzatma izni alabilirlerse, mahalli İl Emniyet Müdürlüğüne başvurarak ikamet tezkeresi almak durumundadırlar. İkamet tezkereleri, İl Emniyet Müdürlüklerince resen verilecektir.
Bu hususlar doğrudan başvuruda bulunacak araştırmacılara ilgili birim veya idare tarafından gönderilecek olan, evvelce kullanılan başvuru formlarından farklı ve örneği ilişik formda da esasen belirtilmiştir.
Doğrudan başvurularda Büyükelçiliklerce veya Konsolosluklarca başvuru sahibine araştırma konusuna göre başvurması gereken kurumun iletişim adresleri verilecek ve araştırmacı eğer vizeye tabi ise, birimden veya idareden olumlu yanıt alması halinde araştırma süresi ile geçerli vize dış temsilciliklerimiz tarafından ita edilecektir.
Yabancılar hukukunun tanımı herhangi bir ülkeye gelen yabancılara dönük uygulanan kanun hükümlerinin bütünü olarak yapılabilir. Mütekabiliyet ilkesi doğrultusunda düzenlenenen kanunlar çerçevesinde yabancılar için Türkiye’de hangi kuralların geçerli olduğu açıklanmaktadır. Yabancılar hukuku kapsamında yabancı kişinin geldiği ülkeye bağlı olarak uygulanan hükümlerde farklılıklar olabilmektedir. Özellikle Türkiye’ye olan göçlerin artmasıyla beraber yabancılarla alakalı usul ve esasları belirleyen kanunların olması gerekliliği doğmuştur.
Bu kapsamda 2013 yılında 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu sayede Türkiye’ye giriş ve çıkışların düzenlenmesi öngörülmüştür. İç İşleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, yabancıların ülkeye giriş ve çıkışlarını koordine etme görevi üstlenmektedir. Kanunda bulunan gerekçelere ve hükümlere bağlı olarak giriş çıkış izinlerinin düzenlenmesi sağlanmaktadır.
Yabancılar ve vatandaşlık hukukunun amaçladığı en basit şekliyle Türkiye’de yabancı kişiler üzerinden yaşanan durumların çözüme kavuşturulmasıdır. Çözüm bulunması gereken konu çalışma izni olabileceği gibi Türkiye’de vatandaşlık alınması olabilmektedir. Düzenlenen mevzuat kapsamında pek çok konuya açıklık getirilerek hangi hükümlerin uygulanacağı belirtilmektedir. Türkiye’de çıkarılan kanunlar kapsamında yabancıların gayrimenkul alımlarından yatırımlarına kadar pek çok noktada hukuksal anlamda yaptırımlar bulunmaktadır.
Yabancıların Türkiye’de vatandaşlık veya çalışma izni almaları için belirli prosedürlerin takip edilmesi gerekmektedir. Bu noktada gerekli takiplerin yapılması ve işlemlerin yürütülmesi kanunlar çerçevesinde olmaktadır. Bunun yanı sıra yabancıların Türkiye’de oturma izni alabilmeleri veya aldıkları izinleri uzatabilmeleri de hukuksal düzende çözüme kavuşmaktadır.
Süreli Çalışma İzni : Bakanlıkça çalışma izin başvurusu olumlu sonuçlanan yabancıya, belirli bir iş yerinde veya bu işverenin aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla en çok 1 yıl olmak üzere çalışma izni verilir. Aynı işveren için çalışma izni, süre uzatma başvurusu yapılıp ilk seferde 2 yıl bir sonraki başvuruda ise 3 yıl olmak üzere bu süre uzatılabilecektir.
Süresiz Çalışma İzni: Türkiye’de en az 8 yıl yasal çalışma izni olan veya uzun dönem ikamet izni bulunan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabileceklerdir. Başvurunun olumlu sonuçlanması halinde, süresiz çalışma izni olan yabancılar Türk vatandaşlarına tanınan birçok haktan yararlanırlar. Ancak seçme seçilme, kamu görevine girme hakkı ile askerlik yükümlülüğü bu kişiler için geçerli olmayacaktır.
Bağımsız Çalışma İzni: Bağımsız çalışma izni yabancıya Türkiye’de kendi nam ve hesabına çalışma izni sağlamaktadır. Yabancının; eğitim düzeyi, mesleki bilgi birikimi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı, Türkiye’deki faaliyetlerinin ekonomik ve istihdama yönelik etkileri, bilim ve teknolojiye yönelik katkıları, Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek diğer ölçütlerle değerlendirilerek süreli olarak bağımsız çalışma izni de verilebilecektir.
Turkuaz Kart: Akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilir. Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir. Turkuaz kart sahibi yabancılar süresiz çalışma iznin sağladığı haklardan yararlanabileceklerdir.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın