Yaklaşık maliyetteki değişikliğin sınır değer, tekliflerin değerlendirilmesi ve aşırı düşük tekliflerin sorgulanması üzerindeki etkileri nelerdir?

Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 2021/408998 ihale kayıt numaralı “Hisarcık – Gediz İl Yolu Km:0+000-35+906 Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Köprü İşleri ve Üstyapı (BSK) İnşaatı Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Yafa Müh. Müş. İnş. San. ve Tic. A.Ş. itirazen şikâyet başvurusunda bulunmuş ve Kurulca alınan 24.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2142 sayılı karar ile “4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline ” karar verilmiştir.

Davacı As-Yol Yapı. San. Tic. A.Ş. tarafından anılan Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, Ankara 7. İdare Mahkemesinin 11.02.2022 tarihli E:2022/11, K:2022/301 sayılı kararında “davanın reddine ” karar verilmiştir.

Anılan Mahkeme kararının davacı As-Yol Yapı. San. Tic. A.Ş. tarafından temyiz edilmesi neticesinde alınan, Danıştay Onüçüncü Dairesinin 27.04.2022 tarihli ve E:2022/1711, K:2022/1908 sayılı kararında “…Uyuşmazlık konusu ihalede 57 adet teklif üzerinden yapılan aşırı düşük sorgulaması sonucunda sınır değer 142.868.748,27-TL olarak hesaplanmış ve sınır değerin altında kalan isteklilerden 06/09/2021 tarihinde aşırı düşük açıklamaları istenilmiş, dava dışı Yafa şirketinin analizlere yönelik şikâyet başvurusu üzerine düzeltici işlem belirlenmesi kararı verilerek, PMAT-O ve PMT-O pozlarının alt analizinde yer alan 10.120.1068 poz numaralı Titreşimli silindir (7-9 ton-9 ton dahil- statik ağırlık 14-18 ton dinamik kuvvette silindir+paletli traktör takriben 56-76 HP) nolu poz açıklama istenilecek poz olarak değiştirilmiş ve yeniden düzenlenen analizlerle sınır değerin altında kalan isteklilere 10/09/2021 tarihinde ikinci defa aşırı düşük sorgulama yazısı gönderilmiş, söz konusu analizlere yönelik olarak dava dışı Mau şirketi tarafından şikâyet başvurusu üzerine B-0-10 pozunun alt analizinde yer alan10.330.5441 poz numaralı Katyonik Asfalt Emülsiyonu (CRS-1 Tipi) ’’pozunun miktarının sehven 0,0002 kg olarak belirlendiği ve fark edilen bu durum neticesinde adı geçen pozun miktarının 0,2 kg olarak düzeltilerek, bu miktar değişimi neticesinde B-0-10 pozunun alt analizinde yer alan 10.120.1030 poz numaralı Yükleyici (11/2 yd3 veya 5500 libre tasıma güçlü, takriben 80 HP muadili lastik tekerlekli)” pozunun da açıklama istenilecek poz durumuna geldiği ve tekrardan düzenlenen analizlerle sınır değer altında kalan isteklilere 23/09/2021 tarihinde üçüncü defa aşırı düşük sorgulama yazısı gönderildiği görülmüştür.

08/10/2021 tarihli ihale komisyonu kararında, B-O-10 pozunun alt analizinde yer alan “10.330.5441-Katyonik Asfalt Emülsiyonu (CRS-1 Tipi)” girdisinin miktarının düzeltildiği, dolayısıyla B-O-10 pozunun toplam tutarının değiştiği, bu nedenle yaklaşık maliyette de 326.472,00- TL artış meydana geldiği, bu değişimle birlikte yaklaşık maliyetin 235.489.383,18-TL, aşırı düşük sınır değerinin de 142.868.361,78-TL olarak değiştirildiği, ancak bu değişikliğin sınır değerin altında ve üstünde yer alan firmalarda herhangi bir değişime sebep olmadığı, başka bir anlatımla, sınır değerin altındaki ve üstündeki firmaların yerinin sabit kaldığı, ihalelerde yeterlik kriterleri ile ilan sürelerinin belirlenmesinde ve teklif bedellerinin aşırı düşük olup olmadığının tespitinde yaklaşık maliyet önemli bir rol oynamakla birlikte, yaklaşık maliyetteki değişikliğin bahsi geçen konulara herhangi bir etkisi olmadığı gerekçesiyle ihaleye yeniden düzenlenen analizlerle birlikte devam edilmesine karar verildiği, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin Danış Yapı şirketi, ikinci en avantajlı teklifin ise davacı şirket tarafından verildiği ve ihalenin Danış Yapı şirketi üzerinde bırakıldığı görülmüştür.

Her ne kadar dava konusu Kurul kararıyla mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olduğu gerekçesi ile ihalenin iptaline karar verilmiş ise de, ihaleye katılan isteklilerin, tekliflerin sunulması aşamasında isin yaklaşık maliyetini oluşturan kalemlerin tutarını ve toplam yaklaşık maliyeti bilmedikleri dikkate alındığında, anılan pozun tutarındaki değişikliğin, ihalenin yaklaşık maliyeti, sınır değer, tekliflerin değerlendirilmesi ve aşırı düşük tekliflerin sorgulanması üzerindeki etkileri dikkate alınmak suretiyle ihalenin sonuçlandırılabileceği açıktır.

Bu itibarla, dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.” gerekçesiyle mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Diğer yandan 24.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2142 sayılı Kurul kararının iptali istemiyle Danış Yapı Mad. San. Tic. A.Ş. tarafından açılan davada, Ankara 13. İdare Mahkemesinin 20/01/2022 tarihli E:2021/2551, K:2022/149 sayılı kararıyla “davanın reddine” karar verilmesi üzerine yapılan temyiz edilmesi sonucunda, Danıştay Onüçüncü Dairesinin 13/04/2022 tarihli ve E:2022/1196, K:2022/1644 sayılı kararı ile mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiş olup, bu karar gereklerini teminen Kurul’un 10.08.2022 tarihli ve 2022/MK-262 sayılı kararı ile “1- Kamu İhale Kurulunun 24.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2142 sayılı kararının yaklaşık maliyette meydana gelen değişikliğin fiyat dışı unsur puanlamasını etkilediği ve söz konusu hususun da ihale sonucunu etkilediğine ilişkin yapılan değerlendirmelerin iptaline,

2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine, ” karar verildiği tespit edilmiştir.

Anayasa’nın 138’inci maddesinin dördüncü fıkrasında, yasama ve yürütme organları ile idarenin mahkeme kararlarına uymak zorunda olduğu, bu organlar ve idarenin mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremeyeceği ve bunların yerine getirilmesini geciktiremeyeceği hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28’inci maddesinin birinci fıkrasında, mahkemelerin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur olduğu, bu sürenin hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Anılan kararın icaplarına göre Kamu İhale Kurulunca işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Danıştay Onüçüncü Dairesinin 27.04.2022 tarihli ve E:2022/1711, K:2022/1908 sayılı kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda Kamu İhale Kurulunun 24.11.2021 tarihli ve 2021/UY.II-2142 sayılı kararının yaklaşık maliyette meydana gelen değişikliğin fiyat dışı unsur puanlamasını etkilediği ve söz konusu hususun da ihale sonucunu etkilediğine ilişkin yapılan değerlendirmelerin iptaline ve 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verilmesi gerekmekte ise de Danıştay Onüçüncü Dairesinin 13/04/2022 tarihli ve E:2022/1196, K:2022/1644 sayılı kararı üzerine alınan 10.08.2022 tarihli ve 2022/MK-262 sayılı Kurul kararı ile karar gereklerinin yerine getirildiği anlaşıldığından, karar verilmesine yer olmadığına,

Oybirliği ile karar verildi.