Toplantı No : 2022/054
Gündem No : 59
Karar Tarihi : 23.11.2022
Karar No : 2022/UY.I-1473

BAŞVURU SAHİBİ:

Temelkon Mühendislik İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi ,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Sancaktepe Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü ,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/1007825 İhale Kayıt Numaralı “ 2023-2024 Yılı Sancaktepe Belediyesi Muhtelif Cadde ve Sokaklarında Asfalt Kaplama Yapılması İşi ” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Sancaktepe Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 31.10.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “ 2023-2024 Yılı Sancaktepe Belediyesi Muhtelif Cadde ve Sokaklarında Asfalt Kaplama Yapılması İşi ” ihalesine ilişkin olarak Temelkon Mühendislik İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi nin 25.10.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 26.10.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 03.11.2022 tarih ve 59045 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 03.11.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2022/1262 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Projeler ve mahal listesinin ihale dokümanı arasında yer almadığı, imalatların zorluk seviyesi ve bununla birlikte bulunan mahallerin ilgili alanları verecekleri her teklifin maliyet hesaplarını değiştirdiği, birim fiyat teklif cetvelindeki imalatların herhangi bir veriye dayanmadan ihale dokümanındaki şartları sağlamadan oluşturulan bir belge şeklinde olduğu, ayrıca birim fiyat teklif cetvelinde yer alan 14 adet pozun paçal olarak dizayn edildiği ve bu pozlara ait herhangi bir analiz girdisinin verilmediği,

2) Sözleşme Tasarısı’nın 11’inci maddesinde 2023 yılı için %60, 2024 yılı içinde %40 olarak ödenek durumu düzenlendiği, ancak 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesine göre ihaleye çıkılabilmesi için ihalenin çıkıldığı 2022 yılı için öngörülen ödeneğin yaklaşık maliyetin %10 oranında olması gerektiği, bahse konu ihaleye çıkan Sancaktepe Belediye Başkanlığı tarafından her yılın kasım ayı döneminde ilgili yatırımlar için bütçe oluşturulduğunun bütün istekliler tarafından bilindiği, söz konusu ihalenin 29.09.2022 tarihinde ilana çıkmasından dolayı ilgili ihalenin bütçesinin olmadığı ve ihalenin ilana çıkması adına %10’luk bütçe ayrılmadığı

3) İdari Şartname’nin 35.1.1’inci maddesinde yer alan “…A.2.2 Asfalt naklinin bir kısmını idaremiz yapacağından asfalt plentinin idareye olan yakınlığı puanlaması (10 puan)…” düzenlemesinin açıkça mevzuata aykırı olduğu,

4) SNBF’lerde kullanılan A katsayısının 1,75 olarak alındığı, A=1.00 olması gerektiği, bu katsayı kullanılarak hazırlanan yaklaşık maliyetin de gerçek değerleri yansıtmadığı, bu durumun sınır değer hesabını olumsuz etkilediği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “Bu Kanunun uygulanmasında;

Ön proje : Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi, İfade eder…” hükmü,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 54’üncü maddesinin birinci fıkrasında “ İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler .” hükmü,

Anılan Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “ Şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar.

İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır… ” hükmü,

Söz konusu Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:…İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur…” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru Süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “( 1) İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.

(2) Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “ İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin

a) Adı:2023-2024 YILI SANCAKTEPE BELEDİYESİ MUHTELİF CADDE VE SOKAKLARINDA ASFALT KAPLAMA YAPILMASI İŞİ

b) Yatırım proje no’su/kodu:2023/01

c) Miktarı (fiziki) ve türü:

32 KALEM ASFALT KAPLAMA YAPILMASI

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

ç) Yapılacağı yer: İSTANBUL/SANCAKTEPE İLÇESİ MUHTELİF CADDE VE SOKAKLAR

d) Bu bent boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. İsteklinin sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince ödeyeceği her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izin belgesi giderleri ve benzeri giderler ile ulaşım, nakliye ve her türlü sigorta giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale dokümanı kapsamında yer alan birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde, birim fiyat teklif cetvelinde ihale konusu iş kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen 32 adet iş kalemine ve söz konusu iş kalemlerine ilişkin ölçü ile miktar bilgilerine yer verildiği görülmüştür.

İhale işlem dosyasında yer alan “Teklif Türünün Belirlenmesine İlişkin Form” başlıklı form incelendiğinde, ihale konusu işe ait proje türünün ön proje olarak belirlendiği ve itirazen şikayete konu ihalenin birim fiyat üzerinden ihale edilmesi konusunda “Yapılacak imalat kalemleri içerisinde altyapı işleri olması nedeniyle birim fiyat üzerinden teklif alınmasına karar verilmiştir” gerekçesine yer verildiği, ayrıca ihale işlem dosyasında proje poz analizlerinin ve proje birim fiyat poz tariflerinin yer aldığı görülmüştür.

Başvuruya konu ihalenin kapsamının “2023-2024 yılı Sancaktepe Belediyesi Muhtelif Cadde ve Sokaklarında Asfalt Kaplama Yapılması İşi” olarak belirlendiği, ihalenin ön proje üzerinden birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilmek istenildiği anlaşılmıştır.

İhale dokümanı kapsamında işin yapılacağı mahalle ve sokaklara ilişkin mahal listesi bulunmamakla birlikte, işin niteliği gereği hangi sokaklarda kaplama ve yama işleri yapılacağının öngörülemeyeceği, işin yapılacağı ilçenin ve ilçe sınırlarının da belli olduğu dikkate alındığında; isteklilerin tekliflerini birim fiyat teklif cetvelinde yer alan miktarlar üzerinden oluşturabilecekleri, bu miktarların üzerine çıkılması halinde iş artışı hükümlerinin uygulanacağı dikkate alındığında, söz konusu hususun isteklilerin eşit koşullarda teklif vermesine engel teşkil etmeyeceği ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Başvuru sahibinin “birim fiyat teklif cetvelinde yer alan 14 adet pozun paçal olarak dizayn edildiği ve bu pozlara ait herhangi bir analiz girdisinin verilmediği” iddiasının 25.10.2022 tarihli idareye şikâyet başvurusuna konu edilmediği, söz konusu iddianın ilk kez 03.11.2022 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan itirazen şikâyet başvurusunda yer aldığı tespit edilmiştir.

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuruların şekil unsurları” başlıklı 8’inci maddesinin onuncu fıkrasında yer alan hüküm ile İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ’in “Kurum tarafından yapılacak işlemler” başlıklı 12’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan açıklama, şikâyet başvurusunda belirtilmeyen hususların itirazen şikâyet başvurusuna konu edilemeyeceğini açıkça ifade etmektedir. Dolayısıyla, söz konusu mevzuat hükümleri uyarınca, başvuru sahibi tarafından öncelikle idareye şikâyet başvurusunda bulunulması gerektiğinden ve bu iki aşamalı idari başvuru yolunda şikâyet yoluna başvurulmadan itirazen şikâyet yoluna başvurulamayacağından, şikâyet başvurusunda ileri sürülmeyen iddiaların itirazen şikâyet başvurusunda ileri sürülmesi mümkün olamayacaktır.

Bu çerçevede şikâyet başvurusu; Kurul kararının alınmasından önceki süreçte uyuşmazlık konusu hususla ilgili tarafların haklarını veya mevcut hukuki durumlarını sınırlayan ya da değiştiren bir zorunlu idari başvuru yolu olup, idarelere kendi vakıa, gerekçe ve delillerini ileri sürme fırsatı tanıyarak Kurul kararına ilişkin idari usulün bir parçası olması nedeniyle önemli bir usuli güvence teşkil etmektedir.

Uyuşmazlık konusu olan iddiaların bunu ileri süren istekli tarafından iddia konusu hususun farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen 10 gün içerisinde, başvuru ihale dokümanının ihale ilanına yansımayan düzenlenmelerine yönelik ise ihale dokümanının edinildiği tarihi izleyen 10 gün içinde ve her durumda ihale gününden 3 iş günü öncesine kadar, bu iddiaları incelemek ve sonuçlandırmakla yetkili makamlar nezdinde ileri sürülmesi gerekmektedir.

Buna göre, idareye şikâyet başvurusunda dile getirilmeyen hususların itirazen şikâyet başvurusuna konu edilemeyeceği anlaşılmakla birlikte, idareye sunulan şikayet dilekçesinde bulunmayan ancak Kuruma sunulan itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddiaların incelenmesinin Kamu İhale Kurumunun yetkisi dahilinde olduğu ileri sürülse dahi, söz konusu iddiaların , farkına varıldığı veya varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren 10 gün içerisinde, başvuru ihale dokümanının ihale ilanına yansımayan düzenlenmelerine yönelik ise ihale dokümanının edinildiği tarihi izleyen 10 gün içinde ve her durumda ihale gününden 3 iş günü öncesine kadar ileri sürülme zorunluluğu bulunmaktadır. Dolayısıyla süresinde ileri sürülmeyen iddiaların da süre aşımı sebebiyle Kurum tarafından incelenmesi mümkün bulunmamaktadır.

Bu itibarla, başvuru sahibinin ihale dokümanı düzenlenmelerine yönelik söz konusu iddiasının uyuşmazlığa konu hususların farkına varılmış olması gereken ihale dokümanının edinildiği 24.10.2022 tarihini izleyen günden itibaren on gün içinde ve her durumda ihale gününden 3 iş günü öncesine kadar yazılı şekilde ileri sürmesi, bir diğer deyişle başvuruda bulunması gerektiği, ihale tarihinin ise 31.10.2022 olduğu, başvuru sahibinin ise ihale tarihinden sonra 03.11.2022 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin söz konusu iddiasının süre yönünden de reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kanunun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “…Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.” hükmü,

Anılan Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır. Ancak ertesi malî yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir…” hükmü yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde “ 11.1. Yüklenicinin hakedişi Sancaktepe Belediyesi Mali Hizmetler Müdürlüğü ödenir.

11.2. Hakediş raporları, bu Sözleşmenin eki olan Yapım işleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş günü içinde düzenlenir. Hakediş raporları yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak

90 gün içinde ödenir.

2023 yılı için %60 ve 2024 yılı için %40

ödenek tespit olunmuştur. Yüklenici yapım işi için sözleşmede belirtilen ödenekleri iş programına uygun şekilde imalat ve/veya ihzarat olarak sarf etmek zorundadır.

11.3. Yukarıda belirtilen yılı ödenekleri, toplam sözleşme bedeli içinde kalmak kaydıyla Yüklenicinin de görüşü alınarak artırılabilir. Yüklenici artırılan ödenekleri, onaylanan revize iş programına uygun şekilde yılı içinde imalat ve/veya ihrazat olarak gerçekleştirmek zorundadır.

11.4. İdarenin talebi olmaksızın Yüklenici iş programına nazaran daha fazla iş yaparsa, İdare bu fazla işin bedelini imkan bulduğu takdirde öder.

11.5. Yüklenici, her türlü hakediş ve alacaklarını İdarenin yazılı izni olmaksızın başkalarına temlik edemez. Temliknamelerin noter tarafından düzenlenmesi ve İdarece istenilen kayıt ve şartları taşıması gerekir.” düzenlemesi,

Aktarılan mevzuat hükümleri çerçevesinde; 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesindeki hüküm uyarınca bütçesinde ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacağı, bütçede ödeneğin bulunmasının; bütçenin hukuki süreci tamamlayarak kesinlik kazanması ve bütçede o işe tahsis edilmiş yeterli ödeneğin yer alması anlamına geldiği, bu zorunluluğun istisnai durumunun anılan Kanun’un 62’nci maddesinin (a) bendinde belirtilen birden fazla yılı kapsayan işlerle ilgili olduğu, bu işlerde, ihaleye çıkılacak yılın bütçesinde işin tamamı için ödenek ayrılmış olmasının gerekmediği, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması ve ilk yıl için öngörülen ödeneğin proje maliyetinin %10’undan az olmaması koşulları sağlanmak kaydıyla ihaleye çıkılabileceği,

Ancak başvuru sahibi tarafından iddia konusu edilen Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde yer alan düzenlemenin, 4734 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan 62’nci maddesinde belirtilen ve birden fazla yılı kapsayan yatırım proje işlerinde ihaleye çıkılabilmesi için ilk yıl için öngörülen ödenek tutarının proje maliyetinin % 10’undan az olamayacağı hükmüyle ilgili olmadığı, söz konusu düzenlemede belirtilen ödenek dilimlerinin hakediş raporlarına istinaden yüklenicilere ödenecek ödeneklerle ilgili olduğu, başvuruya konu ihalenin kapsamının “2023-2024 yılı Sancaktepe Belediyesi Muhtelif Cadde ve Sokaklarında Asfalt Kaplama Yapılması İşi” olarak belirlendiği ve hakediş raporlarının yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere idarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak 90 gün içinde ödeneceği dikkate alındığında 2023 yılı için %60 ve 2024 yılı için %40 şeklinde yapılan belirlemenin uygun olduğu,

Diğer taraftan başvuru sahibinin bahse konu ihale için ihaleye çıkılan yılda ödeneğin bulunmadığı iddiasına ilişkin olarak, başvuru sahibinin şikâyet konusu işlemi fark etmesi veya öğrenmesi gereken tarihin İhale İlan tarihi olan 29.09.2022 olduğu, nitekim başvuru sahibinin iddiasında “bahse konu ihaleye çıkan Sancaktepe Belediye Başkanlığı tarafından her yılın kasım ayı döneminde ilgili yatırımlar için bütçe oluşturulduğunun bütün istekliler tarafından bilindiği, söz konusu ihalenin 29.09.2022 tarihinde ilana çıkmasından dolayı ilgili ihalenin bütçesinin olmadığı ve ihalenin ilana çıkması adına %10’luk bütçe ayrılmadığı” ifadelerine yer verildiği, dolayısıyla başvuru sahibinin İhale İlan tarihi olan 29.09.2022 tarihini izleyen 10 (on) gün içinde idareye şikâyet başvurusunda bulunması gerekirken bu süreyi geçirdikten sonra idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, dolayısıyla anılan iddiaya ilişkin başvurunun süresinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 54’üncü maddesinin birinci fıkrasında “ İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler .” hükmü,

Anılan Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “ Şikâyet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. İlanda yer alan hususlara yönelik başvuruların süresi ilk ilan tarihinden, ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan diğer hükümlerine yönelik başvuruların süresi ise dokümanın satın alındığı tarihte başlar.

İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetler birinci fıkradaki süreleri aşmamak üzere en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. Bu yöndeki başvuruların idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır… ” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru Süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “( 1) İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.

(2) Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibinin iddiasında ifade edilen fiyat dışı unsura ilişkin hususun ihale dokümanının 29.09.2022 tarihli İhale İlanı’na yansıyan düzenlemelerine yönelik olduğu, bu nedenle başvuru sahibinin şikâyet konusu işlemi fark etmesi veya öğrenmesi gereken tarih olan 29.09.2022 tarihini izleyen 10 (on) gün içinde idareye şikâyet başvurusunda bulunması gerekirken bu süreyi geçirdikten sonra idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, dolayısıyla anılan iddiaya ilişkin başvurunun süresinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

4) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,

Anılan Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde “(1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki tanımlar yanında; … f) Yaklaşık maliyet: İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedelini, … ifade eder.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “… (5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır. …” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru süreleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) İdareye şikâyet süresi; ihale sürecindeki şikâyete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda beş gün, diğer hallerde on gündür.

(2) Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikâyetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Sürelerle ilgili genel esaslar” başlıklı 7’nci maddesinde ise “…c) İdarenin işlem veya eylemlerine karşı yapılacak başvurularda şikayete yol açan durumun farkına varıldığı yahut farkına varılmış olması gerektiği tarihi,

izleyen günden itibaren başlar.” hükmü bulunmaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yukarıda aktarılan 8’inci maddesi gereğince, yaklaşık maliyetin ihale tarihinde teklif fiyatları ile birlikte açıklanacağı ve yaklaşık maliyete ilişkin şikâyet başvurularının bu tarihten itibaren yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, başvuru sahibi istekli tarafından “SNBF” şeklinde iddia konusu edilen pozun yaklaşık maliyet hesap cetvelinde yer aldığı, incelemeye konu ihalenin ise 31.10.2022 tarihinde gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Bu çerçevede ihale tarihinden önce yaklaşık maliyetin açıklanamadığı, yaklaşık maliyetin ihale tarihinde açıklandığı dikkate alındığında aktarılan mevzuat kapsamında söz konusu iddianın ihale tarihini izleyen günden itibaren süresi içerisinde öncelikle idareye yapılması gerektiği, bu çerçevede yaklaşık maliyete ilişkin hususların, yaklaşık maliyet açıklanmadan ihale dokümanına yönelik şikâyet ve akabindeki itirazen şikâyet başvurusu aşamasında incelenmesinin mümkün olmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin bu yöndeki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddiaların incelenmesi neticesinde, Kurul çoğunluğunca “ itirazen şikâyet başvurusunun reddine ” karar verilmiştir.

Başvuru sahibinin 2 nci iddiasına ilişkin olarak; anılan kararda, başvuru sahibi tarafından iddia konusu edilen Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde yer alan düzenlemenin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinde belirtilen ve birden fazla yılı kapsayan yatırım proje işlerinde ihaleye çıkılabilmesi için ilk yıl için öngörülen ödenek tutarının proje maliyetinin % 10’undan az olamayacağı hükmüyle ilgili olmadığı, söz konusu düzenlemede belirtilen ödenek dilimlerinin hakediş raporlarına istinaden yüklenicilere ödenecek ödeneklerle ilgili olduğu, başvuruya konu ihalenin kapsamının, 2023-2024 yılı Sancaktepe Belediyesi Muhtelif Cadde ve Sokaklarında Asfalt Kaplama Yapılması işi olarak belirlendiği ve hakediş raporlarının yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere idarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak 90 gün içinde ödeneceği dikkate alındığında 2023 yılı için %60 ve 2024 yılı için %40 şeklinde yapılan belirlemenin uygun olduğu ifade edilmiştir.

4734 sayılı Kanunun “Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesinde “…Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.” hükmü ve,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:

a) Yatırım projelerinin plânlanan sürede tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi amacıyla, birden fazla yılı kapsayan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması zorunludur. İlk yıl için öngörülen ödenek, yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen stratejik öneme sahip yatırımlar veya projeler hariç olmak üzere, proje maliyetinin % 10’undan az olamaz ve başlangıçta daha sonraki yıllar için programlanmış olan ödenek dilimleri sonraki yıllarda azaltılamaz

b) Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır. Ancak ertesi malî yılda gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki malî yıl sona ermeden ihaleye çıkılabilir…” hükmü yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde “ 11.1. Yüklenicinin hakedişi Sancaktepe Belediyesi Mali Hizmetler Müdürlüğü ödenir.

11.2. Hakediş raporları, bu Sözleşmenin eki olan Yapım işleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş günü içinde düzenlenir. Hakediş raporları yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere İdarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak

90 gün içinde ödenir.

2023 yılı için %60 ve 2024 yılı için %40

ödenek tespit olunmuştur. Yüklenici yapım işi için sözleşmede belirtilen ödenekleri iş programına uygun şekilde imalat ve/veya ihzarat olarak sarf etmek zorundadır.

11.3. Yukarıda belirtilen yılı ödenekleri, toplam sözleşme bedeli içinde kalmak kaydıyla Yüklenicinin de görüşü alınarak artırılabilir. Yüklenici artırılan ödenekleri, onaylanan revize iş programına uygun şekilde yılı içinde imalat ve/veya ihrazat olarak gerçekleştirmek zorundadır.

11.4. İdarenin talebi olmaksızın Yüklenici iş programına nazaran daha fazla iş yaparsa, İdare bu fazla işin bedelini imkan bulduğu takdirde öder.

11.5. Yüklenici, her türlü hakediş ve alacaklarını İdarenin yazılı izni olmaksızın başkalarına temlik edemez. Temliknamelerin noter tarafından düzenlenmesi ve İdarece istenilen kayıt ve şartları taşıması gerekir.” düzenlemesi ve,

İdari Şartname’nin Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin hususlar başlıklı 45’inci maddesinde, “… 45.2.1. Bu iş için planlanan yıllık ödenek dilimleri aşağıdadır;

Yıllar

Ödenek %

2023

60

2024

40

düzenlemesi bulunmaktadır.

Uyuşmazlık konusu ihalede, ihale işlem dosyasında yer alan “İhale onay belgesi” incelendiğinde, işin yaklaşık maliyetinin 268.542.138,85 TL+KDV, kullanılabilir ödenek tutarının 320.000.000,00 TL (%60-2023, %40-2024), yatırım proje numarasının ise 2023/01 olarak belirlendiği görülmüştür.

Bu itibarla, Kanun’un 5 inci maddesindeki hüküm uyarınca bütçesinde ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacağı, bütçede ödeneğin bulunmasının; bütçenin hukuki süreci tamamlayarak kesinlik kazanması ve bütçede o işe tahsis edilmiş yeterli ödeneğin yer alması anlamına geldiği, bu zorunluluğun istisnai durumunun Kanunun 62’nci maddesinin (a) bendinde belirtilen birden fazla yılı kapsayan işlerle ilgili olduğu, bu işlerde, ihaleye çıkılacak yılın bütçesinde işin tamamı için ödenek ayrılmış olmasının gerekmediği, işin süresine uygun olarak yıllar itibariyle ödeneğin bütçelerinde bulunmasını sağlamak üzere programlamanın yapılmış olması ve ilk yıl için öngörülen ödeneğin proje maliyetinin %10’undan az olmaması koşulları sağlanmak kaydıyla ihaleye çıkılabileceği, ancak aktarılan doküman düzenlemeleri ve ihale onay belgesi dikkate alındığında bahse konu ihale için ihaleye çıkılan 2022 yılı için en az %10 ödeneğinin bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu ihalede “ihalenin iptaline” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemle, Kurul çoğunluğunun “itirazen şikâyet başvurusunun reddine” niteliğindeki kararına katılmıyorum.