9 Eylül 2019 tarihli Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İç Tüzüğünün 1. Maddesinde İç Tüzükte geçen bazı ifadelerin ayrıntılı tanım ve açıklamaları yer almaktadır. Uygulayıcılar, İç Tüzükte geçen terim ve ifadeleri bu yol gösterici hükümler yardımıyla anlamaya çalışmalıdır.
Madde 1 ‒ Tanımlar:
Bu tüzüğün uygulanmasında, madde içeriklerinden aksi anlaşılmadıkça:
(a) “ Sözleşme ” terimi, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme ve Protokolleri;
(b) “ Mahkeme Genel Kurulu ” ifadesi, genel kurul halinde toplanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ni;
(c) “ Büyük Daire ” ifadesi, Sözleşme’nin 26 § 1 maddesi uyarınca on yedi yargıçtan oluşan Büyük Daireyi;
(d) “ Bölüm ” terimi, Sözleşme’nin 25 (b) maddesi uyarınca belirli bir dönem için Mahkeme genel kurulu tarafından oluşturulan bir Daireyi ve “Bölüm Başkanı” ifadesi de Sözleşme’nin 25 (c) maddesi uyarınca Mahkeme genel kurulu tarafından Bölüm Başkanı olarak seçilen yargıcı;
(e) “ Daire ” terimi, Sözleşme’nin 26 § 1 maddesi uyarınca oluşturulan yedi yargıçtan oluşan bir Daireyi ve “Daire Başkanı” ifadesi de bu tür bir “Daire’ye başkanlık eden yargıcı;
(f) “ Komite ” terimi, Sözleşme’nin 26 § 1 maddesi uyarınca kurulan üç yargıçtan oluşan bir Komiteyi ve “Komite Başkanı” ifadesi de “Komite’ye başkanlık eden yargıcı;
(g) “ Tek yargıçlı oluşum ” ifadesi, Sözleşme’nin 26 § 1 maddesi uyarınca görev yapan tek yargıçlı oturumu;
(h) “ Mahkeme ” terimi, Mahkeme Genel Kurulunu, Büyük Daireyi, bir Bölümü, bir Daireyi, bir Komiteyi, tek bir yargıcı veya Sözleşme’nin 43 § 2 maddesinde ve 16 No.lu Protokol’ün 2. Maddesinde öngörülen beş yargıçtan oluşan heyeti;
(i) “ ad hoc yargıç ” ifadesi, Sözleşme’nin 26 § 4 ve İçtüzüğün 29. maddeleri gereğince Büyük Daire veya bir Daire üyesi olarak görevlendirilmiş herhangi bir kişiyi;
(j) “ yargıç ” veya “ yargıçlar ” terimleri, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi tarafından seçilmiş yargıçları veya ad hoc yargıçları;
(k) “ Raportör Yargıç ” ifadesi, İçtüzüğün 48 ve 49. maddelerindeki görevleri yerine getirmek üzere görevlendirilmiş bir yargıcı;
(l) “ yargıç olmayan raportör ” terimi, Sözleşme’nin 24 § 2 maddesi uyarınca tek yargıçlı oluşumlara yardımcı olmak üzere görevlendirilen Yazı İşleri Müdürlüğünün bir üyesini;
(m) “ delege ” terimi, Daire tarafından bir heyete atanan bir yargıcı ve “ heyet başkanı ” ifadesi de Daire tarafından o heyete başkanlık yapmak üzere görevlendirilmiş delegeyi;
(n) “ heyet ” terimi, delegelerden, Yazı İşleri mensuplarından ve Daire tarafından heyete yardımcı olmak üzere görevlendirilmiş diğer kişilerden oluşan bir organı;
(o) “ Yazı İşleri Müdürü ” terimi, yerine göre Mahkeme Yazı İşleri Müdürünü veya Bölüm Yazı İşleri Müdürünü;
(p) “ taraf ” veya “ taraflar ” terimleri:
(q) “ üçüncü taraf ” ifadesi, Sözleşme’nin 36 §§ 1, 2 ve 3 maddesiyle 16 No.lu Protokolün 3. Maddesinde öngörülen ve duruşmaya katılma veya yazılı beyanda bulunma hakkını kullanan veya bunları yapmaya davet edilen bir Sözleşmeci Tarafı, ilgiliyi ya da Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’ni;
(r) “ duruşma ” ve “ duruşmalar ” terimleri, bir başvurunun kabul edilebilirliği ve/veya esası bakımından, yeniden inceleme veya istişari mütalaa talebiyle ilgili, taraflardan birinin veya Bakanlar Komitesi’nin tavzih talebi üzerine veya Sözleşme’nin 46 § 4 maddesi yollamasıyla kesin hükme uyulup uyulmadığına ilişkin olarak Mahkeme’ye yöneltilebilen sorularla ilgili olarak yapılan sözlü yargılamaları;
(s) “ Bakanlar Komitesi ” ifadesi, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’ni;
(t) “ önceki Mahkeme ” ve “ Komisyon ” terimleri, sırasıyla Sözleşme’nin bundan önceki 19. maddesi uyarınca kurulmuş olan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ni ve Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nu ifade eder.
Mahkeme Teşkilatı Ve İşleyişi – AİHM İç Tüzük 2019 md.2-30
Usul Ve Genel Kurallar – AİHM İç Tüzük 2019- md.31-44
Yargı Usulü Başlangıç – AİHM İçtüzük 2019 md.45.-50.