Anlaşmalı boşanma sonrası velayet davası açılarak gerekli hallerde çocuğun velayeti diğer eşe verilebilmektedir. Anlaşmalı boşanma davalarında temel prensip her iki tarafında da aralarında boşanma sonrası tüm konularda mutabakata varmalarıdır. Velayet, nafaka, mal paylaşımı vb. konularda anlaşmaya vararak boşanan eşler, boşanma sonrasında ortay çıkan durumlar için velayet değişikliği davası açabilirler.
Anlaşmalı boşanma davasında velayet eşler tarafından belirlenmektedir. Çekişmeli boşanma davalarında ise velayet kararı mahkeme tarafından verilir. Velayet kararı çocuğun menfaatinin yüksek olduğu tarafa verilmesi esastır. Anlaşmalı boşanmada eşlerin vermiş oldukları karar daha sonra çocuğun menfaatinin ortadan kaybolması halinde başka bir dava ile talep edilebilir.
Velayet davası, çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin diğer eşe karşı açtığı bir aile hukuku davası türüdür. Bu dava ile velayetin değiştirilmesi hususu gündeme gelmekte, velayetin anneden babaya verilmesi ya da babadan anneye verilmesi söz konusu olabilmektedir. Bu dava ile velayet değişikliği talep edilmekte ve yalnızca birtakım şartların meydana gelmesiyle velayet değişikliğine karar verilebilmektedir.
Türk Medeni Kanunu madde 335 ve devamı hükümleri uyarınca ergin olmayan çocuk, anne ve babasının velayeti altındadır. Evlilik devam ettiği sürece anne ve baba velayeti birlikte kullanır. Yasal bir sebep olmadıkça velayetin ana ve babadan alınması mümkün değildir.
Velayet, ana ve babadan birinin ölümü halinde ise sağ kalana ait olacaktır. Evlilik birliği devam ederken velayet nasıl kullanılır sorusunun cevabı budur.
Evlilik dışında doğan çocuğun velayeti kime aittir sorusu da oldukça merak edilmektedir. Çocuk dünyaya geldiğinde ana ve baba evli değilse velayet anaya aittir. Ana küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velayet kendisinden alınmışsa hâkim, çocuğun menfaatine göre, vasi atayabilmekte veya velayeti babaya verebilmektedir.
Velayet davası kapsamında öncelikli olarak velayetin tanımı ve sorumluluklarına dair bilgi sahibi olunması gerekir. Henüz reşit olmamış tüm çocuklar anne babalarının velayeti altındadır. 15 yaşını doldurmuş olan çocukların anne ve babalarının izni ile ergin kabul edilmesi ve velayet kapsamında çıkarılması mümkündür. Bu genel olarak erken yaşta aile rızası ile evlenmek isteyen kişilerin uyguladıkları bir prosedürdür. Anne babanın evli olması durumunda bu velayet iki ebeveyne de eşit olarak aittir.
Velayet davası açmak isteyen kişilerin başvurmaları gereken yetkili mahkeme aile mahkemeleri olacaktır. Aile mahkemeleri dışında herhangi bir mahkemeye dava açıldığı zaman görevsizlik kararı verilecektir. Mahkemenin açılması gerekli olan belgelerin düzenlenmesi ve kişilerin sürece ilişkin bilgilendirilmesi konusunda alanının uzmanı olan ve aynı alanda daha öncesinde olumlu sonuçlar alan avukatlar ile iş birliği yapmak çok daha verimli olacaktır.
Velayet davası kapsamında velayetin değiştirilmesi ve diğer hususlara ilişkin dikkate alınması gereken temel noktalar;
Velayet davası açılması durumunda çocukların fikirlerinin alınması da söz konusu olabilmektedir. Bir davada çocukların fikri alınırken onların mental durumlarının olumsuz yönde etkilenmemesi için gerekli olan tüm önlemler alınacaktır. Bir çocuğun ancak 8 yaşından büyük olması durumunda mahkemede isteklerini bildirmesine izin verilecektir. Mahkemenin çocuğun ya da ilenin isteği doğrultusunda karar verme zorunluluğu yoktur. Sadece bir görüş olarak çocuğun istekleri de göz önünde bulundurulacaktır. Velayet normal koşullarda anne ve babaya eş derecede aittir. Bir evliliğin ölüm ile son bulması durumunda velayet sağ kalan tarafa ait olacaktır. Boşanma durumunda ise hem hakimin kararı hem de çocuğun istekleri göz önünde bulundurularak velayete karar verilecektir.
Velayetin değiştirilmesi davası, boşanma sonrasında eşlerden birine verilen velayet hakkını ortadan kaldıracak durumların oluşması ile diğer eş tarafından açılabilmektedir. Anlaşmalı boşanma sonrasında söz konusu hallerin ortaya çıkması durumunda kişiler Aile Mahkemelerinden velayet değişikliği için dava açabilirler. Bu davalar için yetkili mahkeme çocuğun ikamet ettiği yerdeki mahkemeler olacaktır.
Velayetin değiştirilmesi davası açabilmek için kanunlarımızda herhangi bir süre belirtilmemiştir. Boşanma sonrasında her zaman velayet değişikliğine neden olacak hallerin oluşma ihtimali olması nedeniyle zamanaşımı süresi bu davalar için bulunmamaktadır. Anlaşmalı velayet değişikliği dilekçe örneği ve kanunlarda belirlenen şekilde yapılan başvurular sonrası velayet davası açılabilmektedir.
Velayet değişikliğine neden olacak haller kanunlarımızda açıkça belirtilmiştir. Çocuğun çıkarlarına zarar veren ve menfaatini korumaya ehil olamayan kişilere karşı velayet değişikliği davası açılabilir. Velayet değişikliğine neden olan haller;
Durumlarda Boşanma davası sonrasında velayet değişikliği davası açılabilmektedir. Aynı zamanda velayet hakkının kötüye kullanılması ve çocuğun gelişiminin sağlanamaması halinde değişiklik için dava açılabilmektedir. Velayet davası karar örnekleri incelendiği zaman davanın açılabilmesi için velayet sahibi kişinin bu hakkını kötüye kullandığının ispatlanması gerekmektedir.
Velayet hakkının kötüye kullanılması veya bu hakkın ihlal edildiği durumlarda görevli ve yetkili mahkemelere dava açılabilir.
Boşanma davalarında hakimlerin vereceği velayet kararları kesin hüküm içermemektedir. Bu durum anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davaları için de geçerli olmaktadır. Bu durum mahkemenin çocuğun menfaatini ön planda tutmasının bir gereği olmaktadır. Boşanma davasının görüldüğü zaman için belirli şartları sağlayacak kişinin zaman içerisinde bu şartları sağlayamaz duruma gelmesi ve diğer tarafında daha iyi şartlar sağlayabilmesi velayetin değişebilmesinin önünü açmaktadır. Bu durumda çocuğun menfaati gereği velayet kararı değiştirilebilmektedir.
Velayet kararı mahkeme tarafından tamamen çocuğun menfaati düşünülerek verilmektedir. Çekişmeli boşanma davalarında taraflar velayet konusunda istekte bulunarak bu konun kara bağlanmasını talep edebilmektedir. Boşanmanın gerçekleşmesi ile velayet konusunda dava görülecektir. Bu durumda verilen karar çocuğun menfaati ölçüsünde verilecektir. Zaman içerisinde bu şartların değiştiğini gösteren ve çocuğun velayetini almak isteyen kişiler velayet değiştirme davaları açabilmektedir. Aynı şekilde anlaşmalı boşanma davalarında da durum böyledir. Tarafların velayet konusunda yaptıkları anlaşma zaman içerisinde değişebilmektedir. Diğer konulardaki anlaşmalar dışında velayet konusunda verilen kararlar değiştirilebilmektedir.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın