Hitit Stelleri
2007 yılında Uluçınar’da (Ancient Rhosus bölgesi) her ikisinde de Fırtına Tanrısı (Storm-god) figürünün yol gösterdiği bir yöneticinin tasvirinin yer aldığı, Luvi Hiyeroglifleriyle (Luwian) yazılmış birbirinin kopyası bir metin içeren iki stel bulunmuştur.
Yazıt, Manana’nın oğlu, Walastin ülkesi kralı Suppiluliuma’nın eseridir. Walastin ülkesinin, Demir Çağı’nda başkenti Tell Tayinat olan Amuk (Amuq) ovasının Luvice tanımı olduğu anlaşılmıştır.
Muhtemelen i.Ö. 10. yüzyıl sonlarına tarihlendirilen steller, yöneticinin başarılı egemenliğini ve Fırtına tanrısıyla uyumlu ilişkisini bildirir. Bu Amuk kralının Kilikia ovası, Adana kenti ve Hiyawa ülkesine karşı zaferinin anlatıldığı pasaj, tarihi açıdan önemlidir. Hatay Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Kaynak: Two new inscribed Storm-god stelae from Arsuz (İskenderun): ARSUZ 1 and 2. Belkıs Dinçol,Ali Dinçol,J.D. Hawkins,Hasan Peker and Aliye Öztan with a contribution by Ömer Çelik.
Meryem Ana Havuzu (Shrine of Virgin Mary, Santuario della Beata Vergine, Pèlerinage Notre-Dame (Saydé) de Arsouz, Mazar Saydé)
Meryem Ana Havuzu (Shrine of Virgin Mary, Santuario della Beata Vergine, Pèlerinage Notre-Dame (Saydé) de Arsouz, Mazar Saydé) halk arasında Seydi olarak bilinir. Hristiyanlar tarafından kutsal olarak kabul edilmektedir.
Meryem Ana’nın Jerusalem’den Efes Kenti’ne olan yürüyüşünde bu Makamda bulunduğu kabul edilmektedir.
Makamda havuz ve çimento kaplı taşlardan oluşan bir sunak bulunmaktadır.
Meryem Ana Havuzu Susuz Tepe mevkinde bulunan yoğun çamlık bir orman içerisindedir.
Myriandros (Ada Tepe, Pınar Tepe)
Büyükdere (Ada Tepe, Haram Çeş, Aynul Haramiya, Ayn al-Haramiya, Harami Çeşme) bölgesini gören ve 69 m yükseklikteki Alawite mezarlarının bulunduğu alan olup, görünür herhangi bir antik yapı bulunmamaktadır. Tepenin yamacında 150×80 metrekarelik bir alanda Geç Bronz, Demir Çağı (geç 6 ve 7.yüzyıl) ve Pers dönemine ait çömlekler bulunmuştur.
Bölge Myriandros (Myriandu, Myriandr, Myriandos) Fenike yerleşkesi olarak adlandırılabilir. Dağ silsilesi ile deniz arasında uzanan dar bir kara şeridi üzerine inşa edilen Myriandu, gemiler ve denizciler için son derece önemli bir ticaret limanı idi. İskenderun Körfezi’nde bulunan ve MÖ 400 yıllarına ait olan, bu ticari bölgenin konumu ile ilgili en eski yazılı metinler Myriandros’u ziyaret eden ve bölgeyi Fenike (Phoenician) İmparatorluğu olarak adlandıran Yunan yazar Xenophon tarafından yazılmıştır.
Bölgeden daha sonra MÖ 4. yüzyılda Pseudo-Skylax tarafından Fenike Myriandros’u olarak bahsedilmiş olup, son olarak Bizans erken döneminde Bizans Stephanus’u olarak değinilmiştir.
M.Ö.333 Issos Savaşı’nda (Battle of Issos) Büyük İskender (Alexander The Great) Mallos’tan (Karataş, ancient Magarsos, the port of Mallos) çıkarak, Issos (Kinet Höyük)’tan ve Yunus Geçiti’nden (Pillar of Jonah) geçerek Myriandros’a yürümüştür. Myriandros’tan Zilli Çayı boyunca (Dalbaz Höyük) Suriye’ye ve aynı zamanda Arsuz (Rhosus) üzerinden Tülek (Derb Mohara)’i geçerek Musa Dağı (Djebel Musa) ve nihayet Seleucie yani Samandağ’a geçiş olduğu bilinmektedir. Belen Yolu İskender’den bir kaç yüzyıl sonra inşa edildiği düşünülürse; Myriandros, bölgedeki en işlek yol olmuş, Myriandros ve Port Bonnel (Mourdoumli/Kesserlik/Konacık) liman olarak önemini artırmıştır.
Kaynak1: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 3.Cilt, s.183,185,186; Gunnar LEHMANN, Ann E. KILLEBREW, Marie-Henriette GATES.
Kaynak2: GAZETTE ARCHÉOLOGIQUE, RECUEIL DE MONUMENTS POUR SERVIR A LA CONNAISSANCE & A L’HISTOIRE DE L’ART, NEUVIÈME ANNÉE, 1884, LES ROUTES DE L’AMANUS, p.43-50.
Kaynak3: A Harbor Town in Southeast Cilicia during the Persian and Hellenistic Periods, Charles GATES, Journal of Eastern Mediterranean Archaeology and Heritage Studies, Volume 3, Number 2, 2015, pp. 81-104.
Konacık (Harapçık, Lahitler, Kilise, Sütunlu Liman)
Arsuz’a 10 km uzaklıktaki Konacık Mahallesi’nde, Erdal Apart Pansiyon’un -sahile doğru- kuzeyinde bulunmaktadır.
Bölgede bulunan sütun, lahit, mozaik ve diğer kalıntılar – Arsuz bölgesinin tamamına yakınında olduğu gibi – harap edilmiş, çalınmış ve geriye kalanlar da basit bir çit ile kaderine bırakılmıştır.
Roma ve erken Bizans dönemine aittir.
Konacık-Tülek-Burunlu bölgesinde tuğla veya çömlek fabrikaları olduğu ve aynı yerde bir Kilisenin de varlığı kaynaklarda geçmektedir.
Alanda üç büyük lahit kalıntısı ve birçoğu ağır hasar görmüş ama yine de yerinde olan mozaikler vardır. Üç taş lahit içeren iki dikdörtgen oda vardır. Kompleks ayrıca, en az iki farklı geometrik desenli beyaz ve siyah tesserae mozaiklerinden oluşan mozaik döşemelere sahiptir. Bu mozaikler de yağma ile ağır hasara uğramıştır.
Lahitler daha eski bir zamana tarihlenir ki daha sonra giriş-antre-Kilise olmak üzere üç alana sahip bir Kilise’nin olduğu gözlemlenmektedir. Zira kıyıya bakan duvardan 10m. iki sütun vardır ki bunlar da kamu yapısı, tapınak veya kiliseyi işaret etmektedir.
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 3.Cilt, s.322; Gunnar LEHMANN, Ann E. KILLEBREW.
Roma Su Kemeri
Arsuz-Konacık yolundan Haymaseki Mahallesi kıyı şeridi içinde bulunan Sarıgül Sitesi yol ayrımından girildiğinde yolun sol kanadı boyunca gözlemlenmektedir.
Halk tarafından Sıra Taşlar olarak ifade edilmektedir.
Su kemerinin Avcılarsuyu Mahallesi Peri Dağı mevkiinde bulunan su kaynağından geldiğine inanılmaktadır.
Bölgenin güneyinde çok büyük bir alanda sahil boyunca Roma yerleşkesi olduğu bazı kaynaklarda geçmektedir. Burası Burunlu olarak da ifade edilmektedir.
Haymaseki, Höyük, Tülek, Burunlu ve Konacık’ta bulunan çömlek ve fırın kalıntılarından yola çıkılarak Port Bonnel, Burunlu ve Konacık Limanından Mısır vb yerlere bu çömlek ve tuğlaların taşındığı şüphe götürmemektedir.
Mar Yuhanna Kilisesi
Mar Yuhanna Kilisesi (Aziz Vaftizci Yahya Kilisesi, Eglise Saint Jean-Baptiste, Mar Youhanna al-Maamadan) Arsuz’a yerleşen hristiyanlar tarafından yapılmıştır.
1778 yılına ait tesis mermeri ve 1838 yılına ait restorasyon mermeri olmak üzere iki mermer sütun mevcuttur.
Kilise’nin doğu tarafında mezarlık vardır. Mezarlığın en eski tarihi olan 1797’yi gösteren bir plaka mevcuttur.
Restorasyonu yapılmıştır ve günümüzde ibadete (Ortodoks) açıktır.
Mar Yuhanna Kilisesi
Kutsal Havariler Kilisesi
Kutsal Havariler Kilisesi 6.yy ait ve tamamen toprak altında kalan, 2016 yılında Arpaçiftlik Mahallesi’nde yapılan kazılar ile gün yüzüne çıkarılmıştır.
1. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilen bölgede yapılan kazı çalışmalarında bulunan Latince yazılarda Kilisenin adının Kutsal Havariler Kilisesi olduğu açıkça yazmaktadır.
Gün yüzüne çıkarılan ve üzerinde “Adam” yazan insan figürü mozaiği hakkında henüz net bir bilgi olmazsa da hayvan figürlerinin Roma döneminin yansıması olduğu ve cennet tasviri olarak adlandırıldığı belirlenmiştir.
Kilisenin iki büyük kanatlı ana giriş kapısının yeri sus sistemini gösteren kanalları ve vaftiz havuzu olduğu tahmin edilen bir çukur keşfedilse de henüz kilisenin ölçeği ve büyüklüğü tam olarak belirlenmiş değildir.
Kutsal Havariler Kilisesi
Arsuz Deniz Feneri
Kale Mahallesi Akıncı Burnu (Rhosus Burnu, Hınzır Burnu, Kap Rhosus, Ras al-Hınzır, Domuz Burnu, Ras el-Khanzir)’nda bulunmaktadır.
1993 Yılında inşa edilmiştir. Suriye sınırına en yakın deniz feneridir.
Denizden yüksekliği 109 metre, kule yüksekliği 5 metredir. Görüş mesafesi 22 deniz milidir.
Gardiyan binası da bulunmaktadır.
Arsuz Deniz Feneri
Arsuz Kalesi
Arsuz’a 30 km uzaklıkta ve Kale Mahallesi’nde bulunduğu iddaa edilmektedir. Kale Mahallesi’nde bulunan balıkçı lokantalarının çevresindeki taşların bu döneme ait olduğu halk tarafından ifade edilmektedir.
Kale Mahallesi antik İssos Ovası’nın önemli bir bölgesidir. Bölgede bulunduğu bahsi geçen Kale’nin Memluklar zamanında harab edildiği düşünülmektedir. Zira Kale (Crusader Castle), Haçlı Seferleri zamanında Akdeniz’den Suriye sınırına çıkış yeri olarak kullanıldığı kuvvetle muhtemeldir.
Denize paralel olarak yüksekliği 10 metre olan bir tepe üzerinde inşa edildiği düşünülmektedir.
Türkçe kaynaklarda nerdeyse yok hükmünde olan Kale, bazı çeviri kaynaklarda hatalı olarak Bakras Kalesi ile karıştırılmaktadır.
Yanan Taş
Kurtbağı Mahallesi’nde Genç Roma dönemlerine ait mezar ve maden ocakları bulunmaktadır.
Bu bölgedeki maden ocaklarından kaynaklanan etkiyle bazı kaya ve taş aralıklarında ateş gözlemlenmektedir.
Bölgeye halk tarafından yanan taş ismi verilmiştir.
Uluçınar Çayı
Akdeniz’e akan Uluçınar (Arsuz) Çayı, Arsuz’dan geçerek denize kavuşur.
Bazı kaynaklarda ismi Hacıahmetli Çayı olarak geçmektedir.
Arsuz balıkçıları ve deniz meraklısı tekne sahipleri, teknelerini Uluçınar Çayı’nın kıyılarına bağladıkları için ilçenin marinası görevini üstlenmektedir.
Sıcak Su “Kaplıca”
Arsuz’a 10 km uzaklıktaki Hüyük Mahallesi’nde bulunmaktadır.
Halk tarafından romatizma hastalığına iyi geldiğine inanılmakta ve kaplıca olarak adlandırılmaktadır.
Suyun aktığı dağın üst kısımlarında Roma dönemi kalıntıları bulunmuştur.
Bölge doğa yürüyüşü sevenler için ideal bir yerdir.
Arabın Gölü
Arsuz’a 10 km uzaklıkta Konacık Mahallesi Karaçay deresinde, dağlar arasında bir vadide bulunmaktadır.
Karaçay deresinin taşıdığı sular yüksekten akarak vadide doğal bir göl oluşturmuştur.
Etrafı yüksek kayalarla çevrilmiş, çam ağaçlarının arasında buz gibi soğuk suyu ile görülmeye değer bir doğa harikasıdır.