İçindekiler
Denetimli serbestlik ceza hukuku mevzuatı bakımından bir yaptırım türü değildir. Denetimli serbestlik genel olarak hükümlünün cezasının infazını ceza infaz kurumunda değil de sosyal yaşamın içerisinde, yani ceza infaz kurumunun dışarısında geçirmesidir.
30.3.2020 tarihinden sonra işlenen suçlar bakımından, hükümlü iyi halli raporuna sahip olup eğer açık ceza infaz kurumunda ise veya çocuk eğitim evinde bulunuyorsa, koşullu salıverilmesine bir (1) yıldan daha az bir süre kalmışsa, koşullu salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumu idaresinden talep ederek denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanabilir. 30.3.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından bazı suçlar hariç olmak üzere bir(1) yıllık süre üç(3) yıl olarak uygulanır. Açık ceza infaz kurumunda olma koşullarını tamamlayan ancak iradesi dışında kapalı ceza infaz kurumunda olan hükümlülerde denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanabilir. Adli para cezasının ödenmemesi halinde hapis cezasına çevrilen hallerde, ikinci kez tekerrür hükümlerinin uygulanması halinde denetimli serbestlik hükümleri uygulanmaz.
Denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanması için tahliye edilen hükümlü tahliye tarihinden itibaren 5 gün içerisinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmalı ve denetim programına başlamalıdır. Hükümlü denetim süresinde denetim yükümlülüklerine uymazsa ceza infaz kurumuna tekrar girmek zorundadır. Sürecin ceza avukatı vasıtasıyla yürütülmesi hükümlü açısından olumlu sonuçlar sağlamaktadır.
Ceza avukatının savunma görevini ifa ettiği ceza hukuku mevzuatında : Ağırlaştırılmış müebbet , müebbet ve süreli hapis cezası şeklinde üç çeşit hapis cezası bulunmaktadır. Müebbet hapis cezası hükümlünün yaşamı boyunca sürmektedir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükümlünün yaşamı boyunca sürmesine ek olarak daha ağır infaz rejimlerine tabidir. Örneğin hükümlü tek kişilik koğuşta, günde bir saat hava aldırılarak, on beş (15) günde bir olmak üzere bir (1) saati geçmemek üzere eşi, altsoyu, üstsoyu, kardeşleri veya vasisi ile görüşebilir. Ceza infaz kurumundaki diğer hükümlüler ile asgari düzeyde temasta bulundurulur.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olan hükümlülerine koşullu salıverilme hükümlerinin uygulanabilmesi için genel kural iyi halli olarak en az 30 yıl boyunca infazlarını geçirmiş olmalarıdır. Özel olarak ise, terör ve örgüt suçlarından hükümlü olan ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan hükümlü, iyi halli olarak infazını geçirir ve aradan otuz altı (36) yıl geçerse koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilir. Aynı zamanda eğer hükümlü birden fazla kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla bir müebbet hapis cezası aldığı taktirde de koşullu salıverilme için gereken süre otuz altı (36) yıl olmalıdır.
Suçlar ya taksirle ya da kasıtla işlenir. Kasten işlenen suçlar ise kendi içerisinde doğrudan ve olası kast şeklinde işlenir. Taksirle işlenebilen suçlar ise bilinçli veya basit taksir şeklinde işlenir. Kasıt suçun bilerek ve isteyerek işlenmesidir. Taksirde ise öngörülebilecek neticenin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak öngörülememesi hali mevcuttur. Her suç taksirle işlenemez. Kanunda suçun taksirle işlenebileceği açıkça yazmalıdır.
Bilinçli taksir halinde basit taksirden farklı olarak fail, neticeyi öngörmüş olmasına rağmen neticenin meydana gelmesini istememektedir. Bu halde basit taksirden farklı olarak ceza üçte birden yarısına kadar arttırılır. Failin taksirli hareketinden kaynaklı neticenin cezalandırılması halinde verilecek ceza ile, kişisel veya ailevi durumu bakımından, cezayı gereksiz kılacak derece mağdur oluyorsa faile ceza verilmez. Örneğin çok çocuklu bir annenin yaşamındaki zorluklardan dolayı çocuklara gereken dikkat ve özeni gösterememesi sebebiyle gereken dikkat ve özeni gösteremeyip çocuklar yaralanır veya ölürse somut olaya göre değerlendirilmek kaydıyla anneye ceza verilmez. Bilinçli taksir halinde ise ceza yarıdan altıda bire kadar indirilebilir. Taksirli suçlardan dolayı verilen hapis cezasının süresine bakılmadan eğer koşullar sağlanıyorsa, hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Tazyik hapsi , kişinin kanundan kaynaklandığı yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde uygulanan bir yaptırım türüdür. Tazyik hapsi, zorlama hapsi olarak da bilinmektedir. Tazyik hapsi: İcra ve İflas Kanunu’ndan, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunu ’ndan ve diğer ilgili kanunlardan kaynaklanabilir. Tazyik hapsi adli sicil kaydına işlemez. Tazyik hapsi kararı için görevli olan mahkeme genel olarak icra ceza mahkemeleridir. Ancak 6284 sayılı kanundan doğan zorlama hapsi için görevli olan mahkeme ise aile mahkemeleridir. Tazyik hapsi için şikâyette bulunulmalıdır. Şikâyetin usul kurallarına uygun olması gerekmektedir. Usul kurallarına uygun bir şikâyetin yapılabilmesi için sürecin icra avukatı ile yürütülmesinde fayda vardır.
Tazyik hapsinin infazı kararın kesinleşmesiyle gerçekleşir. 6284 sayılı yasa gereği verilen tedbir kararlarına aykırılık halinde üç günden on güne kadar, tedbir kararlarının her tekrarından sonra ise on beş günden otuz güne kadar zorlama hapsi uygulanır. Bu süre toplam altı ayı geçemez. İcra ve İflas Kanunu’ndan dolayı tatbik olunan tazyik hapis süreleri nedenlerine göre değişkenlik gösterir. Tazyik hapsine karşı temyiz ve istinaf kanun yolları kapalıdır . Karara karşı ancak itiraz edilebilir. Eğer tüm hukuki yollar tüketildiyse Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir.
Faile verilecek cezanın belirlenmesi TCK’nın 61. maddesi ve devamı hükümlerince tatbik olunur. Hâkim cezayı belirlerken kanunda öngörülen aşamaları sırasıyla izlemek ve verdiği kararlarda gerekçelere yer vermek zorundadır. Takdiri indirim nedenleri, iyi hal indirimi olarak da bilinir. Cezanın belirlenmesi aşamasında en değerlendirilen aşama takdiri indirim nedenleridir.
Takdiri indirim nedenleri kanunda açıkça düzenlenmemiştir. Ancak failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri dikkate alınarak değerlendirilme yapılması mümkündür. Örneğin Yargıtay bir kararında, failin soruşturma aşamasında pişman olup sonraki aşamalarda kısmen de olsa suçun açığa çıkmasına yardımcı olduğu halde, faile takdiri indirim nedenlerinin uygulanmamasını bozma nedeni olarak saymıştır (Y16CD, E. 2017/3523, K. 2018/562, T. 19.2.2018). Cezanın belirlenmesinde takdiri indirim nedeni var ise, cezanın belirlenmesi aşamaları bittikten ve ceza son halini aldıktan sonra, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis cezası; müebbet hapis cezası yerine, yirmi beş (25) yıl hapis cezası; diğer cezalar ise altıda bire indirilerek cezaya hükmolunur.