Disk yaylar cıvata ve somunların kendiliğinden gevşemesini engellemek için kullanılırlar. Emniyetli montaj için idealdirler. Çanak yaylar cıvata ön gerilimini alarak emniyetli bir çalışma sağlar, vibrasyona karşı büyük direnç gösterirler.
Disk yay (ing. belleville washer, disc springs) genellikle konik disk şeklinde tasarlanan, baskı yayları ailesinden olup çanak yay, tabak yay veya emniyet pulu olarak ta adlandırılan bir yay çeşididir.
DIN 2093 ve TS 1443’e uygun olarak imal edilen disk yaylar yaylık banttan soğuk form ve yaylık lamadan talaşlı imalat sonrası sıcak form olarak iki farklı şekilde imal edilmektedir. Metrik ve inç ölçülerinde S, VS ve HDS olmak üzere farklı kullanımlar için disk yay – emniyet pulu üretimi yapılmaktadır.
Disk yaylar cıvata ve somunların kendiliğinden gevşemesini engellemek için kullanılırlar. Emniyetli montaj için idealdirler. Çanak yaylar cıvata ön gerilimini alarak emniyetli bir çalışma sağlar, vibrasyona karşı büyük direnç gösterirler.
Ayrıca rulmanlardaki boşluğu almak amacıyla da “K tipi disk yay” üretilmektedir. Bazı durumlarda rulman iç bileziğinden de ön yükleme gerekebilir. Dolayısı ile bir rulmanın dış bileziğinden yükleme için uygun olan “K” tipi yay, diğer bir rulman iç bileziğinden yükleme yapmak için uygun olabilir. Örneğin 6302 serisi rulman dış bileziğinden ön yükleme için uygun olan “K” tipi yay aynı zamanda 6205 veya 6305 serisi rulmanIarın iç bileziklerinden ön yüklemesi için uygundur. Uygulamaların gereklerine göre düz ve çentikli (slotted) olmak üzere iki farklı tipi vardır.
Disk Yay Kullanım Alanları
Disk yaylar, çok büyük kuvvetlerin karşılığında çok küçük şekil değiştirmenin gerekli olduğu makine bağlantılarında tercih edilir. Aşağıda disk yay kullanımının gerekli olduğu ve sıklıkla kullanıldığı alanlar gösterilmiştir:
Disk Yay Hesabı
Bu yayların karakteristiği h/s oranlarına bağlıdır, h/s = 1,41 … 2,1 değerleri arasında karakteristiğin orta kısmı yatay bir şekil alır. Yani kuvvet sabit olmasına rağmen deformasyon artmaktadır. Bu olay yay düzleştiğinde meydana gelir. h/s> 2,83 için karakteristik s şeklindedir. Bu durum aniden çalışan mekanizmalar için uygundur.
| Sembol | Birim | Açıklama |
| De | mm | Dış Çap |
| Di | mm | İç Çap |
| t | mm | Kalınlığı |
| ho | mm | Koni Yükseklik |
| lo | mm | Genel Yükseklik |
| s | mm | Saptırma |
| F | N | (Saptırma s) Yay Kuvveti |
| Fc | N | Bahar Kuvveti (s = ho) |
| E | N / mm | Elastisite Modülü |
| m | – | Poisson Oranı |
| i | – | Yığılmış sütununda diskleri (veya kümeleri) alternatif sayısı |
| n | – | Paralel düzenlenmiş disklerin sayısı (“yuvalanmış”) |
| ‘t | mm | Kalınlığı İndirimli – rulman daireler ile |
| h’o | mm | Taşıyan daireler ile – koni yüksekliği arttı |
Disk Yay Özellikleri
Disk yay yüksek kuvvet gerektiren ancak dar alana sahip uygulamalar için çok uygundur. Disk yaylar özellikle darbeli çalışan sistemlerde, makinelerin temellere tespitinde kullanılmaktadır. Çeşitli şekillerdeki disk yaylar farklı dizilişlerle birleştirilerek değişik kuvvetler ve karakteristikler elde etmek mümkündür.
Disk Yay Kullanımının Avantajları
İstanbul, Ankara, İzmir Konya, Kayseri disk yay imalatçı firmalar listesi :
İstanbul disk yay üreticileri :