Kişilerin şahıslarına yönelik olarak sarf edilen halk arasında küfür olarak tabir edilen sözler, cümleler Türk Ceza Kanunu (TCK) M.125-131 arasında Hakaret Etme Suçu olarak düzenleme altına alınmıştır. İlgili maddelere bakıldığında bu suç iki farklı şekilde işlenilebileceği göze çarpmaktadır.
Hakaret etme suçunun oluşması için mağdurun belirli veya belirlenebilir olması gerekmektedir. Kişinin kullandığı cümlenin içinde mağdurun ismi geçmese dahi kimin için söylendiğinin anlaşıldığı durumlarda da hakaret etme suçunun oluştuğundan bahsedilir.
Suçun oluştuğundan bahsedebilmemiz için isnat gerçekleşmiş bir olay veya vaka ile bağlantıya sahip olması gerekmektedir. Gerçek olsa da olmasa da kişiye bili bir fiili işlediği veya belli bir olayın içinde yer aldığı izafe edilmelidir. Burada bahse konu fiil olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilir. İsnat edilen olgu veya fiilin hakaret suçunu oluşturması için bunun mümkün, algılanabilir, inanılabilir bir hususa ilişkin olması gerekmektedir. Kısacası gerçekliğe uygun olması gerekmektedir.
Örnek :
İçindekiler
Bu kapsamda suçun oluştuğundan bahsedebilmemiz için sövme, kişinin onuruna, şerefine ve saygınlığına yönelik olumsuz değer yargılarında bulunmayı ifade etmektedir. Burada somut bir olgu isnadı bulunmamaktadır soyut bir şekilde mağdurun onur, şerefine yönelik olgu isnadı veya yakıştırmalar söz konusu olmaktadır. Kişinin kötü huyları, bedeni engelleri , hastalıklarını söylemek bu kapsamda suç oluşturmaktadır.
Örnek : (A) kişisinin (B) kişisine serseri, hayvan, mal, köpek, kel, topal, kör, AİDS’li, fahişe, sövme kapsamında suç oluşturmaktadır.
Önemle belirtilmelidir ki sövmenin belirli bir kalıbı yoktur. Yazı , resim , söz , işaret , hareket ile bu fiili işlemek mümkündür. Yukarıdaki örneklerden farklı olarak ise yüze tükürmek de hakaret suçu nu oluşturur ve burada eylemli hakaret ten bahsedilebilir.
Hakaret suçundan bahsedebilmek için yukarıda anlatılan fiillerin açıkça veya zımnen açıklanması gerekmektedir. Suçun oluşması için yukarıda bahsedilen fiillerin mağdurun veya üçüncü şahsın bilgisine ulaşması gerekmektedir. Kişinin kendi kendisine konuşması veya şahsi bir defterine vb. eşyasına notlar alması bu suçu oluşturmaz. Kendi kendine konuşmaların veya not almanın mağdura veya üçüncü kişilere ulaşması da açıklama kastı olmadığından dolayı suçu oluşturmaz.
Hukukumuzda Hakaret suçunun mağdurunda huzurunda ve gıyabında işlenmesi bakımından farklılık söz konusudur. Gıyapta işlenen hakaret suçu kapsamında cezalandırılması için fiilin en az üç kişiyle ihtilat şartının varlığı gerekmektedir.
Yazımızın başında anlatılan fiillerin mağdurun buna doğrudan vakıf olabileceği şekilde işlenmesi durumunda huzurda hakaret vardır. Burada önemle belirtilmelidir ki huzurda hakaretin söz konusu olması için illa yüz yüze gelmek gerekmemektedir. Alt kat komşusunun üst katta oturan komşusuna; mağdurunda duyması kastıyla yüksek sesle kendi evinde hakaret etmesi örnek teşkil eder. Yargıtay kararında da belirtildiği üzere mağdurun bulunduğu ortamda icra edilen hakaret teşkil eden söz ve fiiller onun tarafında işitme veya görme engeli nedeniyle işitilmese veya görülmese dahi huzurda hakaret oluşur.
Kanuna bakıldığında ‘’ fiilin mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi ’’ huzurda hakaret sayılmıştır. Buna göre vasıta ne olursa olsun sesli , yazılı , görüntülü , mesajla gerçekleştirilen somut bir fiil veya olgu isnatları huzurda hakaret sayılır. İletinin doğrudan doğruya mağdura gönderilmesi burada önem taşımaktadır.
Mağdurun doğrudan mağdur olmadığı durumda gıyapta hakaretten bahsedilir. Gıyapta hakaretten bahsedebilmemiz için yazımızda bahsedilen fiillerin en az üç kişiyle ihtilat edilerek işlenmesini aramıştır. İhtilat sözlükte ‘’ karşılaşıp görüşme ’’ şeklinde tanımlanmaktadır. İhtilatı , hakaret suçu bakımından toplu veya dağınık halde bulunan en az üç kişiyle görüşerek, onların isnat edilen fiil veya olguyu öğrenmelerini sağlamak şeklinde anlamak gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken husus fail üç farklı kişiyle görüşerek bu fiili işlemesi gerekmektedir. Aynı kişiyle üç defa görüşüp gıyabında konuşması hakaret suçunu oluşturmayacaktır. Ayrıca ihtilat edilen üç kişinin aynı ortamda bulunmasına gerek yoktur. Farklı ortamda bulunan üç kişiyle de ihtilat unsuru gerçekleşebilir.
Hakaretin asgari üç kişiye ileti yoluyla gönderildiği veya hakareti ihtiva eden iletinin üçüncü kişilere yayması için bir kişiye gönderildiği ve bu kişi tarafından yeterli sayıda kişilere yayılması durumunda da hakaret suçunun oluştuğundan bahsedilebilecektir.
Yazımızın daha önceki bölümlerinde açıklandığı üzere hakaret suçunun işlenmesi bakımından gıyapta-huzurda ayrımı yapılmaktadır. İleti yoluyla işlenen hakaret suçu bakımından da bu husus gene önem taşımaktadır. Tekrar belirtmek gerekir ki failin mağdurun şahsına doğrudan yönelmediği durumlarda huzurda hakaretten söz edemeyiz bunu bir örnekle açıklamak istemekteyiz.
Örnek : (A) kişisi (B) kişisi hakkında ortak arkadaşları olan (C)’ye whatsapp uygulaması üzerinden ‘’O şerefsizle görüşmeni istemiyorum.’’ Şeklinde bir mesaj göndermiştir. Bu mesajı şans eseri B’nin görmesi durumunda hakaret suçu oluşmamıştır çünkü ihtilat unsuru gerçekleşmemiştir ayrıca (A)’nın doğrudan (B)’ye yollama amacı bulunmamaktadır.
Unutulmamalıdır ki ileti yoluyla hakaret suçunun “huzurda” oluşabilmesi için iletiyi gönderenin fiili icra ederken mağduru hedeflemesi veya mağdurun fiilini öğrenebileceğini istemesi şarttır.
Hakaret suçunun düzenlendiği kanundaki ilgili maddeye baktığımız zaman
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hariç; hakaret Etme suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikâyetine bağlıdır.
TCK
Hükmüyle karşılaşmaktayız bu hükme göre kalan durumlarda şikâyet bakımından suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikâyet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikâyet hakkını kaybeder. Şikâyet hakkı, en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Hakaret etme suçunun nitelikli hali bakımından şikayet unsuru aranmamaktadır. Bundan ötürü herhangi bir şikayet süresi yoktur. Cumhuriyet savcısı re’sen soruşturma başlatır.
Mevzuat gereği takibi şikâyete bağlı olan suçlar uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaştırma yoluna gidilip gidilmediği hem soruşturma evresinde hem de kovuşturma evresinde dikkat edilir. Bundan dolayı hakaret suçunun basit hali bakımından uzlaştırma yoluna gidilmesi zorunludur. Uzlaşma sağlanamazsa soruşturma veya kovuşturma evresine devam edilmesi gerekmektedir . Kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikâyete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.
Önemle belirtilmelidir ki burada sorulan soru tamamen delil ve ispat konusuyla alakalıdır. Daha önce de anlatıldığı üzere fail tarafından ileti yoluyla işlenen hakaret suçunu ispat etme noktasında ekran görüntüsü bakımından Yargıtay kararlarına baktığımızda
T.C.YARGITAY 2. HUKUK DAİRESİ E. 2013/19577 K. 2014/1926 T. 05.02.2014 ‘’ Elektronik Ortamdaki Fotoğraf Film Görüntü Veya Ses Kaydı Gibi Veriler ve Benzer Bilgi Taşıyıcılar Diğer Delillerle Desteklendiklerinde “Delil” Olarak Hükme Esas Alınabileceği’’ hükmetmiştir.
Yalnızca ekran görüntüsü nün alınması durumunda bu delil olarak değerlendirilemeyecektir. Bundan dolayı ilave deliller le desteklenmesi gerekir. Başka bir şekilde delil elde etme durumu yoksa E-TESPİT yoluna gidilmesi gerekmektedir.
1 Mart ile birlikte 2016’da yürürlüğe giren “Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik” Noterler tarafından elektronik ortamda tespit yapılabilmesine imkan getirilmiştir. Getirilen düzenleme sayesinde hukuki dayanağı olmayan ekran görüntülerinin yerini E-TESPİT tutanakları alacaktır ve kişilere ispat kolaylığı sağlayacak.
Bu işlemin nasıl yapılacağı akıllarda soru işareti bırakmaktadır. Bahsi geçen yönetmeliğin 5. Maddesinin 6. Fıkrasının c bendine göre “Tespit edilecek veri internet ortamında ise tespit işlemi TNBBS kullanılarak yapılır.” Aynı yönetmelikte TNBBS ise Türkiye Noterler Birliği Bilişim Sistemi olarak tanımlanmıştır. Türkiye Noterler Birliği resmi internet sitesine giriş yapılarak “ E-Tespit Portal ” sekmesi üzerinden öncelikle üyelik gerekmektedir. Üyelik işlemi akabinde tespiti yapılması istenen verinin bulunduğu internet sitesi adresi girilerek istenilen verinin ekran görüntüsü alınacaktır.
Yazımızın tamamında mümkün olduğunca Hakaret etme Suçunun unsurlarını ve karşılaşıldığında neler yapılabileceğini anlatmaya çalışıldı fakat bütün bu süreçlerin bir ceza avukatı yla takip edilmesi işlemlerin sağlığı ve istenen neticenin alınması bakımından önem arz etmektedir. Böyle bir durumla karşılaşmanız durumunda iyi bir avukata başvurmanızı tavsiye ederiz.
‘’Dört gözlü’’ Kişinin gözlüklü olduğunu ifade eder suçun unsurları oluşmamıştır.
‘’Beceriksiz herif, meziyetsiz, karaktersiz..’’ Kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’Dinsiz, imansızlar’’ müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığının
‘’Terbiyesiz herif’’ Onur şerefi rencide edecek boyutta olmadığına kanaat edilmiştir.
‘’Sen aciz zavallı bir insansın şu haline bak’’ İzmir BAM 12. CD 2018/3903E-2019/706K
‘’Şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git’’ onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı
‘’Sen ne karışıyorsun lan’’ Kaba hitap tarzı var. Onur,şeref rencide edecek düzeyde değil.
‘’Çingene’’ Onur, şerefi rencide edecek düzeye varmadığına kanaat edilmiştir.
‘’Ananı avratını sinkaf edeceğim’’ Burada asıl suç tehdittir. Hakaret tehdit suçunun içinde erir.
‘’Haddini aştın fazla ileri gittin, sen insan mısın?’’ Onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’Siz çetesiniz defolun gidin, vicdansızsınız’’ Somut olayda ağır eleştiri olarak değerlendirilmiştir ve rencide edecek düzeyde olmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’Tutanak tutmazsanız adam değilsiniz’’ Kaba söylem olarak değerlendirilmiş ve onur, şerefi rencide edecek düzeyde olmadığına kanaat edilmiştir.
‘’Hakime siz açıkça taraf tutuyorsunuz’’ demek,mağdurların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, uğranıldığını düşündüğü haksızlığı dile getirmeye yönelik bir yakınma ve ağır eleştiri niteliğinde olduğuna kanaat edilmiştir.
Emniyette dışarıda beklemesi gerektiği söylenen sanığın ‘’sinkaf ederim böyle düzeni de yeri de’’ hakaretin oluşması için sözlerin belirli veya belirlenebilir kimseye yönelmesi gerekir sözlerin mağdurları hedef almayıp onların onur, şeref ve saygınlıklarına yönelik bir saldırı niteliğinde olmadığına kanaat edilmiştir.
‘’Eğitimsiz tecrübesiz teknolojiden anlamayan’’ ağır eleştiri niteliğinde olup katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte bulunmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’Lanet gardiyan’’ Nezaket dışı kaba hitap tarzı olup, sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceği, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’ İcra takibi esnasında bu evden mal kaldıracak damın anasını avratını sinkaf ederim.’’ Burada memura mukavemet suçu oluşur hakaret bu suçun içinde erimektedir.
‘’Doktora artistlik yapma hastaya bak bu senin görevin’’ kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret etme suçunun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirilmiştir.
‘’Polise karşı lan polis oldunuz da ne oldunuz senin psikolojin bozuk ‘’ kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret etme suçunun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirilmiştir.
Profesör Dr. Mahmut KOCA- Profesör Dr. İlhan ÜZÜLMEZ Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler kitabı 4. Baskı
Türk Ceza Kanunu- Ceza Muhakemesi Kanunu- Noterlik Kanunu ve Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik