Kamudan İhraç Edilenlerin Yasal Yollara Başvuracaklar Gaziantep

Meslekten Çıkarma Kararlarının İdare Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Kanun hükmünde Kararnamelerle verilen meslekten ihraç kararlarının idari bir işlem olup olmadığı, idari bir işlem ise; genel düzenleyici bir işlem mi olduğu, yoksa bireysel idari bir işlem mi olduğu hukukçular arasında tartışmalara neden olmuştur. Kanun Hükmündeki Kararnamelerin, Olağanüstü hal nedeniyle Cumhurbaşkanlığı başkanlığında toplanan bakanlar kuruluna verilen kanun yapma yetkisi dahilinde yapıldığını, dolayısıyla yasama faaliyeti olduğunu savunan görüşler olduğu gibi, Bakanlar kurulu kararları olması nedeniyle genel düzenleyici işlem niteliğinde idari işlem olduklarını savunan ve özel olarak isim isim belirtilerek hazırlanan ihraç listelerinin bireysel nitelikte idari işlemler olduğunu savunan görüşlerde vardır.

Bizim kanaatimize göre Kanun Hükmündeki Kararnamelerin ekinde yer alan listelerle meslekten çıkarma kararları bireysel idari işlem niteliğindedirler. Zira içerikleri itibariyle kanunlara benzeyen idarenin düzenleyici işlemleri, bir tek kişiye uygulanacak olsalar bile muhatabının ismen belirlenmediği, bir kez uygulanmakla tükenmeyecek, soyut ve nesnel, kural koyucu işlemlerdir.

Diğer bir deyişle; genel, soyut, nesnel, herkese uygulanabilir kurallar içerirler ve maddi açıdan kural koyucu işlemler olup, kanunlara benzerler. KHK’lar kanunlara benzemekle birlikte ekli listelerle isim isim belirtilerek yapılan meslekten çıkarılma işlemi, herkese uygulanabilen ya da aynı meslek gurubuna uygulanan genel ve soyut nitelikte olmayıp, somut ve özel bir işlemlerdir. Bireysel işlemler özel durumlara ilişkin düzenlemeler olup, işlemler prensip olarak ilgililere tebliğ yoluyla duyurulurlar.

Ancak ilgililerin fazla sayıda olması halinde ilân yoluyla da duyurulabilir. KHK ile yapılan ihraç kararları ve listelerde Resmi Gazete’de yayınlanamak suretiyle tebliğ edildi. KHK ile meslekten ihraç edilmelerin, bireysel idari işlem olduklarının kabulü halinde ilgili İdare Mahkemelerinde dava açılması ve giderek diğer olağan kanun yollarının tüketilmesinin hukuki olarak daha uygun olduğu kanaatindeyiz.

Ancak, bu makalenin yazıldığı tarihte KHK ile yapılan meslekten ihraçlarla ilgili olarak Anayasa Mahkemesi nin önüne giden bireysel başvuru dosyalarında henüz bir karar verilmediği, bu nedenle herhangi bir hak kaybına uğramamak için her iki hukuki yola da aynı anda müracaat etmenin daha uygun olacağı kanaatindeyiz.

Kamu Görevinden Çıkarma ve İlave Tedbirleri Düzenleyen Kurallara İlişkin Karar

Anayasa Mahkemesi 24/6/2021 tarihinde E.2018/81 numaralı dosyada, 7086 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un;

a. 1. maddesinin (1) numaralı fıkrasının 1. cümlesinde yer alan “…üyeliği, mensubiyeti veya…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline,

b. 1. maddesinin (1) Numaralı Fıkrasının “…üyeliği, mensubiyeti veya…” ibaresi dışında kalan kısmı ile (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “…ve/veya memuriyetleri…” ibaresi ve Kanun’a ekli (1) sayılı listenin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal talebinin reddine,

c. 1. maddesinin (2) numaralı fıkrasının dördüncü ve beşinci cümlelerinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.

Dava Konusu Kurallar

Kurallar, terör örgütlerine veya devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olan Kanun’a ekli (1) sayılı listede yer alan kişilerin kamu görevinden başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın çıkarılmasını, memuriyetlerinin alınmasını ve pasaportlarının iptal edilmesini öngörmektedir.

İptal Talebinin Gerekçesi

Başvuruda özetle; kurallar kapsamında uygulanan tedbir sürecinde kişiler hakkında objektif, tarafsız ve şeffaf bir soruşturma süreci yürütülmediği, savunma hakkı tanınmadan kişilerin görevlerine son verildiği, kurallarda geçen aidiyet, iltisak ve irtibat kavramlarının belirsiz ve öngörülemez nitelikte olduğu, siyasi ve idari bir organ olan Milli Güvenlik Kurulu nun (MGK) kararına dayalı olarak tedbir uygulanmasının hukukilik sorunu doğuracağı, kuralların kamu düzenine karşı oluşan tehdidi ortadan kaldırma amacı bakımından zorunlu ve ölçülü olmadığı gibi olağanüstü hâlin gerekleriyle de uyumlu olmadığı, bir kişinin terör örgütüne üye veya mensup olup olmadığı ya da bir yapı veya oluşumun terör örgütü olduğuna karar verme yetkisinin yargı mercilerine ait olduğu, dolayısıyla kesinleşmiş bir yargı kararı bulunmadan kişiler hakkında terör örgütleri ile ilişkili oldukları belirtilerek yaptırım uygulanmasının masumiyet karinesine aykırılık oluşturduğu, tedbirin yerindeliğini denetlemek üzere sonradan Olağanüstü Hâl İşlemleri İnceleme Komisyonu (Komisyon) kurulmuşsa da Komisyon ve sonraki sürecin kamu görevinden çıkarma işlemine karşı etkili bir denetim mekanizması sağlamadığı, bunun yanında Anayasa’nın 130. maddesi uyarınca öğretim elemanlarının Yüksek Öğretim Kurulu ve üniversitelerin yetkili organları dışında kalan makamlarca her ne surette olursa olsun görevlerinden uzaklaştırılamayacaklarının düzenlendiği, Anayasa’nın açık hükmüne aykırı olarak öğretim elemanları hakkında söz konusu tedbirlerin uygulandığı, sırf yargı denetimi dışına çıkarmak amacıyla tedbirlerin bireysel işlem olarak olağanüstü hâl KHK’sı ile yapılması ve kanun şeklinde ona

KHK İLE GÖREVDEN İHRAÇ EDİLENLER NASIL BİR YOL İZLEMELİ

15 Temmuzda ki hain kalkışma sonrası Olağanüstü Hal ilan edilmiş ve kanun hükmünde kararnameler yayınlanmıştır. Bu KHK’ların normal KHK’lardan farkı olağanüstü hal kararnameleri olmasıdır. Bunlar Anayasamızın 120 ve 121. Maddelerine dayanılarak çıkarılmıştır. 15 Temmuzdan bu zamana kadar 8 KHK yayınlanmış olup bunlarla binlerce kamu personeli devlet memurluğundan ihraç edilmiştir. Bu OHAL sürecinde kamu görevinden ihraç iki yöntemle yapılmıştır:

1- KHK Ek’li liste ile ihraç edilenler

2- KHK’lara dayanarak ve fakat kurum kararıyla görevden alınanlar

Öncelikle belirtmek gerekir ki; 2. Durumdaki görevden alma kararına karşı idari yargı yolu açık olup, İdari Yargılama Usulü Kanunu 3-12. Maddelerinde tarif edilen usul kurallarına göre, görevden alma kararını veren Bakanlığa ya da kuruma karşı, İYUK 33/2. Madde uyarınca kamu görevlisinin son görev yeri idare mahkemesinde dava açılacaktır. Bu duruma örnek olarak 667 sayılı KHK’nın 3. Ve 4. Maddeleriyle ihraç edilenlerdir. Sonuç olarak bu kişilerin yargı yoluna başvurma hakları vardır.

Bu kişiler, iç hukukta öngörülen olağan kanun yollarını tüketmedikçe Anayasa Mahkemesi’ne ve ardından İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne başvuramayacaklardır. Bu kişiler yeni bir KHK’ya veya kanuna ihtiyaç olmaksızın kendilerini ihraç eden kurumun veya yargının kararı ile görevlerine dönebilmeleri mümkündür. Bu durumda haksız ihraç edildiğini mahkeme kararı ile ispatlayanlar mesleğe dönebilecek, geçmiş tüm özlük hakları ile geleceğe ilişkin tüm haklarını geri kazanacaktır.

Bu yönü ile bu belirttiğimiz durumdakiler, diğer KHK’larda yer alan ve isimli olarak ihraç edilenlerden ayrı tutulmalıdır. Çünkü genel düzenleyici bir işlem olan KHK’da bireysel tasarrufa tabi tutulan ve meslekten çıkarılan ilgilinin mesleğe geri dönüşü, ancak yeni KHK veya kanun veya KHK’nın ilgili hükmünün Anayasaya aykırılığının Anayasa Mahkemesi tarafından tespiti ile mümkün olabilir.

Tartışmalı olan durum ise; ilk durumda belirttiğimiz KHK ekli liste ile ihraç edilenlerin durumudur. 668, 669, 670 ve 672 sayılı KHK’larda farklı bir metod izlenmiş ve ekli listeler ile isim isim belirtilerek ihraçlar gerçekleştirilmiştir. Burada tartışmalı olan husus KHK ile yapılan işlemin hukuki niteliği noktasındadır. Belirtilmelidir ki; KHK bir yasama işlemidir. Yasama işlemleri genel düzenleyici işlem niteliğinde olması gerekirken bireysel işlemlerin tesis edilmesi yolu izlenmiştir.

Bu durumdakiler için iki yol ortaya çıkmaktadır. Nedeni ise doktirinde ki bir görüşe göre KHK’nın ekli listelerinde ihraç edilenlerin idari yargıda dava açma hakkı vardır. Çünkü bu işlem KHK ile yapılsada içeriği itibari ile idari işlemdir. Ve idarenin her türlü işlemi yargısal denetime tabidir. Bizimde katıldığımız bu görüşe göre; iradeyi açıklayan organ TBMM değil, yürütme organı olan bakanlar kuruludur. yöntem, yasa çıkarma yöntemi değil, kararname yöntemidir. Kanun hükmünde olması ona kanun vasfı yüklemeyecektir.

Önemli olan “genel, soyut ve süreklilik” niteliğinin olmaması ve bireysel işlem tesis etmesi dolayısıyla idari işlemdir. İdare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Sonuç alınamadığı takdirde diğer yasa yolları denenmelidir.

Dolayısıyla, işlemin adı “Kanun Hükmünde Kararname” olsa da, niteliği, usulü, muhtevası ve birel işlem içermesi sebebiyle, bu yönden gerçek karşılığı idari işlemdir. İdare mahkemelerinin bir bütün olarak KHK’yı iptal etme yetkisi yoksa da, birel işlem yönünden yani A şahsının ihracı yönünden işlemi iptal edebilir.

Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın

Avukatlarımızca Hazırlanan Makalelerimiz

Gaziantep aile hukuku	Gaziantep velayet avukatı
Gaziantep boşanma avukatı	Gaziantep en kısa sürede boşanma
Gaziantep anlaşmalı boşanma avukatı	Gaziantep aile mahkemesi
Gaziantep çekişmeli boşanma avukatı	Gaziantep online danışman

Gaziantep Adliyesi İletişim Bilgileri
( 0342 ) 321 36 36
Gaziantep Adalet Sarayı Ana Hizmet Binası : Zeytinli Mah. Turgut Özal Bulv. No:1/1 27500