Kredi, aslında bankacılık sisteminde bir devrimdir. Sadece bireysel müşteriler için değil kobi ve kurumsal şirketler içinde bazen ilaçtır. Ev, araba ya da acil kredi ihtiyaçlarınızı da karşıladığı gibi; işvereninizin şirket planlarındaki parasal dönem adımlarını da şekillendirir. Bu da demek oluyor ki sadece ev, araba değil aynı zamanda aylık maaşınızda da rol oynuyor.
Yazı İçeriği
Bankanızın size sağladığı para sonucu bu paranın ödenme süresi diyebiliriz. Zaten sözlükte vadeyi “bir borç, ya da bir görevin yerine getirilmesi için gereken süre” olarak tanımlıyor. Eşiniz, dostunuz, aileniz ve akrabalarınız bile size borç para vermezken, verse bile ödeme planınızı asla şekillendiremediğiniz, mahcup duruma düşüren bu iyiliği neden banka size yapıyor? Bunu cevabı çok basit: “Para Kazanmak!”
Daha önce “ Mevduat kazancı mı, yoksa kira mı? ” yazımızda bahsettiğimiz mevduat müşterileriyle bankanın ortak yürüttüğü bir süreç. Mevduat müşterilerine verdiği oranı yakalamak için bankalar, sizden borcu geciktirdiğiniz her gün için daha fazla para talep ederler; sebebi ise mevduat müşterilerine her geçen gün için daha fazla para ödeyecek olmalarıdır. O yüzden “kredi vadesi” diye bir kavram bankacılıkta önemli bir yer edinmiştir.
Kredi Vadesi bu kadar önemli olduğu için aslında bir ana başlık olarak şekilleniştir. Alt başlıklara ayrılmış ve dallanıp budaklanmıştır. Bunlar:
12 ay içerisinde mevcut borcun ödeneceği teminatı verilen kredilerdir. Adından da anlaşılacağı gibi kısa süre içinde ödeyeceğinizi söylüyorsunuz. Gelirinize göre şekillenen 12 aylık taksitleri ödeyebilecekseniz kısa vadeli kredi almak avantajınıza olacaktır. Ayrıca uygun durum ve şartları yakalarsanız ve paranızı doğru yönetebilirseniz bu sizin için karlı bir duruma dönüşebilir. Faiz ödediğiniz her durum para kaybettiğiniz anlamına gelmez.
12 ay ve 60 ay arasında mevcut borcunuzun ödeyeceğiniz teminatı verdiğiniz süreçtir. En çok talep edilen kredi türüdür. Sizin için faydalı mı olur yoksa zarar mı edersiniz bunun cevabı pek mümkün değildir. Söz konusu para olduğunda zaman arttıkça yapılan tahminlerin doğruluğu azalacaktır ama o an ihtiyacınız olan parayı size sağladığından her zaman kısmen bir avantajlı sayılırsınız.
60 aydan fazla sürede mevcut borcun ödeneceğinin teminatını veren kredi türüdür. Ev ve yatırım yapacakların en çok tahmin ettiği kredi türüdür. Devletler bile ekonomilerini 5 yıl planlar yaparlar ve genellikle tutturamazlar. Bunun için kocaman bir ekip olmasına rağmen. Sizin içinse bu kredinin sonuçları hakkında fikir sahibi olmanız oldukça güç olacaktır.
Bu cevaplaması oldukça güç bir soru. Şöyle bir örnek üstünden gidelim. 2010 yılında Ziraat Bankası üzerinden 100.000 liralık bir kredi çektiniz. Gram altının fiyatı 53.25 olduğundan aldığınız altın fiyatı: 1.87793427 . Altın fiyatı şuan 304.03 olduğunu düşündüğümüzde paranız yaklaşık 570.000 lira gibi bir rakama ulaşacaktı. Bu size kesinlikle para kazandırmıştır demek için çok fazla detayı incelememiz gerek ama üstün körü bakınca evet kazandırmıştır diyebiliyoruz. Onu da şöyle açıklayalım:
Çektiğiniz 100.000 liraya 10 yıllık vade yaptırsanız, yaklaşık 175.000 lira geri ödeyecektiniz. 570.000 eksi 175.000 lira 395.000 lira. Enflasyon, artan döviz kuru fiyatlar pahalılığını bile önemsesek bir kazancınız olduğu apaçık ortada.
Tahmin edeceğiniz üzere kullandığınız krediler, vadeli mevduata yatırılan paraların banka tarafından kredi olarak verilmesi üzerine kurulu bir sistemdir. Bunun için düz bir mantıkla bakalım önce. Birinden borç aldınız hemen ödediniz. Bu onu mutlu edecektir. (yaklaşık 1 yıl içinde ödendi yani 12 aylık vade) Banka da bu şekilde işlemektedir. Vade sayınız ne kadar az ise banka bundan memnun olacak, size uygulanan faiz daha az olacaktır.
Yukarıda verdiğimiz örneğe baktığımızda ise uzun vade de bir avantaj durumu görüyorsunuz. Aslında uzun vade için avantaj değil. Bir yanılsama. Eğer 100.000 liraya 12 ay vade ile ödeseydiniz 110.000 lira ödeyip eksi miktarı 175.000 lira değil; 110.000 lira olacaktı. Bu da 65.000 lira avantaj sağlayacaktı. Kazancınızdan bir zarar yaşıyorsunuz; toplamda yine artıdasınız her iki olasılık yaşandığında. Yani kısaca kısa vade, her zaman avantajınıza olacaktır.
Bunun sebebinin altında yatan mantıkta çok basittir. Nasıl mevduatlarınızı kısa vadede tutmayı seviyorsanız, banka da buna bağlı olarak kısa vade süresinde kredi teminatını seviyor. Aslında paranız varken olan içgüdülerinizin borç alırken yansımaları. Bu ne demek? Bankalar sütten çıkmış ak kaşık mı? HAYIR! Fakat sizinle hiçbir dostluğu olmamasına rağmen parasal konulardaki ihtiyaçlarınızı, en yakınınızdakinden bile daha profesyonel çözdüğü için, en azından aranızda mantık çerçevesinde bir ilişki var.
Banka sizinle anlaşma yaptığı günden itibaren ne olursa olsun anlaşmasını bozmuyor. Faiz oranlarının bir alt-üst sınırı hukuksal sistemler içinde korunuyor. Ayrıca bu sistem sizin avantajınıza dönüşebiliyor ama tefecilikte avantaj sağlama ihtimaliniz yok. Borcunuzu bankacılık dili ile kısa vadede bile ödeseniz, bu sizi mutlu etmeyecektir. Örneğin Senetle Araba isimli konumuzda da banka dışında araç finansmanı sağlayan firmaların ne kadar yüksek faiz ve güvensiz işlem yaptıklarına değindik.