Yazı İçeriği
En temel hak olan kişi hürriyeti ve özgürlüğü ancak mahkeme kararıyla sınırlandırılabilmektedir. Kişiler hakkında bir mahkumiyet hükmü tesis edildiktensonra mahkumiyetin temel amacı olan kişinin topluma kazandırılmasının belirli şartlar sağlanması halinde hakkında uygulanan kısıtlılık kararların kaldırılması işlemidir.
Memnu hakların iadesi sonrası kişinin adli sicili kaydı silinmemektedir. Arşiv adli sicil kaydında görünecek olan mahkumiyet hükmünde memnu hakların iadesinin gerçekleştiğine ilişkin ibare yer alacaktır.
Yani Memnu hakların iadesi, Türk Ceza Kanununa göre işlediği suçun cezasını çeken kişinin ayrıca özel kanunlar çerçevesinde imkansız kıldığı kısıtlamayı kaldırmaya yarayan bir düzenlemedir.
Memnu hakların kısıtlanması Türk Ceza Kanunu Madde 53 ‘de düzenlenmiştir. Memnu hakların iadesi ise 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu Madde 13/A ‘da düzenlenmiştir.
Madde 13/A
(1) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların bellibir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkûmiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilir. Bunun için; Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları saklı kalmak kaydıyla,
a) Mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olması,
b) Kişinin bu süre zarfında yeni bir suç işlememiş olması ve hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaat oluşması,
gerekir.
(2) Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukukî nedenle son verilmiş olması halinde, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilmesi için, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren beş yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu süre kişinin mahkûm olduğu hapis cezasına üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olamaz.
Yasaklanmış hakların geri verilmesi için, hükümlünün veya vekilinin talebi üzerine, hükmü veren mahkemenin veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkemenin karar vermesi gerekir. Yani Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin vermiş olduğu bir mahkumiyet kararına karşı aynı mahkemeye başvuru yapılabilir. Eğer kişi İstanbul’da ikamet ediyorsa bu halde yerleşim yerindeki ağır ceza mahkemesine başvuru yaparak memnu hakların iadesi sağlanabilir. Bu durumda yerleşim yerindeki mahkeme esas kararı veren Ankara 1.Ağır Ceza Mahkemesinden dosyayı isteyip inceleyecektir. Bunun için daha hızlı olması bakımından kararı veren mahkemeye başvuru yapmak daha isabetli bir yol olacaktır.
Memnu hakların iadesi hususunda avukatlık hizmeti alarak dosyanızın takibinin daha hızlı yapılmasını sağlayabilirsiniz. Avukatlık ücretleri avukat ile kişi arasında serbestçe belirlenebilecektir.
Memnu hakların iadesi sonrası memuriyete engel olan hal ortadan kalkmaktadır. Ancak söylememiz gerekir ki TCK Madde 53/5. ve 6. fıkraları saklı kalmak kaydıyla bu işlem yapılabilmektedir. Ayrıca yüz kızartıcı suçlardan ötürü bir suçtan mahkumiyet söz konusu ise memuriyete ilişkin engel devam edecektir.
Memnu hakların iadesi için avukatlık mesleğinin icrası kapsamında başvuran kişilerin içinde avukatlık mesleğinin kuralları çerçevesinde değerlendirme yapılmaktadır. Mesleğin onur ve şerefiyle alakalı suçlardan mahkumiyet hükmü olan kişinin meslek icrası için engel söz konusu olabilecektir.
Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet halinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.
ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNE DAİR KANUN
Madde 10
Affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin i şl eyi şi ne, özel hayata ve hayatın gizli alanına ve cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veyauyarıcı madde suçları, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık ve fuhuş suçlarından mahkûm olmamak
Anayasal düzene ve bu düzenin i şl eyi şi ne, özel hayata ve hayatın gizli alanına, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarından dolayı hakkında devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturmabulunmamak.
Madde 11-
Özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır. Soruşturma sonucu olumlu olanlara, bu Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla bitirm iş olmak şartıyla, valilikçe çalışma izni verilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir ay içinde tamamlanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması her kimlik verilmesi veya ihtiyaç duyulması halinde yenilenir. Şirketlerde eğitici ve temsilci olacaklar ile şirket ortağı tüzel k iş i ortaklarında da kurucularda aranan şartlar aranır ve güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır.
Milletvekilliği ve Muhtarlık bir diğer memnu hakların iadesi konusunda sıklıkla tarafımıza dönüş yapılan hususlar. Muhtarlık seçimleri özellikle doğu bölgelerinde oldukça problemli geçmekte ve kimi zaman kavga ve ölümlü kavgalar çıkmaktadır. Muhtarlık seçim şartları
972 sayılı Kanunda ve bu Kanunun atıf yaptığı diğer kanunlarda öngörülen hükümlerce seçilmeye mani hali olmamak kaydıyla (Kısıtlı olmamak, Hükümlü olmamak vs) muhtar, ihtiyar meclisi ve ihtiyar heyeti üyesi seçilebilir.
şeklindedir.
Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 11. maddesine göre toplam 1 yıl veya daha fazla hapis cezası alan vatandaşlar, cezaları affa uğrasa bile milletvekili seçilme hakkına sahip değildir. Milletvekili seçilme hakkını kazanmanın tek yolu hükümlü hakkında memnu hakların iadesi kararı verilmesidir. Milletvekili seçiminde seçilme hakkını kullanmak isteyen vatandaşların başvuru süresi içinde yasaklanmış hakların geri alınması kararını almaları gerekir.
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dör düncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanun kapsamı na giren suçlardan mahkûm olanlara affa uğramış olsalar bile ateşli silah taşıma ve bulundurma izni verilemez. Ateşli silahla işlenen suçlardan hükümlü bulunanlarile taksirli suçlar hariç olmak üzere bir yıldan fazla hapis cezasına mahkûm olanlara, mahkûm olunan cezanın infazının tamam landığı tarihten itibaren beş yıl geçmedikçe ve haklarında yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin karar verilmedikçe, ateşlisilah taşıma ve bulundurma izni verilemez. Yani 3 yıl geçtikten sonra memnu hakların iadesini sağlayan kişi hakkında yinede 5 yıl geçmedikçe silah ruhsatı verilemeyecektir.
Affa uğrasa bile ruhsat verilemeyecek suçlar;