Kendisi doğmadan önce ölen kardeşin kimliğini kullanma halen karşılaşılabilen bir durumdur. Özellikle geçmiş zamanlarda ilçe ve köylerde yeni doğan çocuğa yeni bir nüfus kaydı oluşturmak yerine, kısa bir süre önce ölmüş ve ölüm kaydı da oluşturulmamış kardeşinin kimliği ile resmi işlemlerin yapılması sık görülen bir durumdu. Buna uygulamada saklı nüfus durumu denilmektedir. Peki bu durumun düzeltmesi için başvurulması gereken hukuki yol nedir?
Nüfusa hiç kaydedilmeyen, kendisi doğmadan önce ölen kardeşin kimliği ile yaşayan kişilerin bu durumu düzeltmek için başvuracağı yol yaş düzeltme davası değildir. Yaş düzeltme davaları, nüfus kaydı oluşturulmuş ancak doğum tarihleri gerçek tarihle çelişkili olarak yanlış yazılmış olanların açabileceği bir davadır. Nüfus kaydının tashihi niteliğinde bir davadır.
Oysaki, ölmüş kardeşin kimliğini kullanma halinde gerçekte nüfus kaydı hiç oluşturulmamıştır. Bu nedenle ortada henüz düzeltilecek bir kayıt mevcut değildir.
İlginizi Çekebilir : Mükerrer Nüfus Kaydının İptali
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davasında
Mersin Avukat Desteği İçin
Hemen İletişime Geçebilirsiniz
Doğum ve ölüm olaylarının nüfus kütüğüne işlenmesi, Nüfus Hizmetleri Kanununa göre nüfus idaresine verilmiş idari bir görevdir. Dolayısıyla kendisinden önce ölmüş kardeşlerinin nüfus cüzdanını kullananların bu sorunun çözümü için idari yola başvurması gerekir.
Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 35/1. maddesine göre; “ Saklı nüfus olduklarını iddia edenlerin aile kütüklerine tescil için müracaat makamı illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklardır.” Bu düzenleme uyarınca saklı nüfus olanların, nüfus kayıtlarının oluşturulması için nüfusa kayıtlı oldukları yer valiliği veya ilçe kaymakamlığına müracaat etmeleri gerekir. Şayet idari makamlarca yapılması gereken işlemler yapılmazsa o halde idari dava yoluna başvurulabilir. Ancak Asliye Hukuk Mahkemelerince saklı nüfus olanlar için nüfus kaydı oluşturulmasına karar verilemez.
Doğum ve ölüm olaylarının nüfus kütüğüne işlenmesi, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 15, 31 ve 33. maddelerine göre nüfus idaresine verilmiş idari bir görevdir. Diğer yandan, bir kimsenin doğumdan nüfusa kayıt edilmeyerek kendisinden önce doğup ölen kardeşine ait nüfus kaydını kullanması nedeniyle ölen kimsenin ölüm kaydının düşülmesi ve nüfusa kaydedilmeyen kimsenin nüfusa tescil edilmesi dolayısıyla, saklı nüfustan sicile yazılması idari işlem niteliğindedir. Nitekim, Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 35/1. maddesinde de “Saklı nüfus olduklarını iddia edenlerin aile kütüklerine tescil için müracaat makamı illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklardır…” şeklinde hüküm bulunmaktadır.
(Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2011/7042 E, 2011/9293 K)
Kararın tam metni için bkz. Resmi Gazete 01.12.2011
Yukarıda açıkladığımız gibi, ölen kardeşin kimliğini kullanma durumunda nüfus kaydının idari işlem ile düzeltilmesi gerekir. Yetkili makamlara başvuruya rağmen, gerekli düzeltmelerin yapılmaması durumunda ise dava açılması gerekir. Açılacak bu dava nüfus kaydının düzeltilmesi değil, talebin reddine ilişkin idari işlemin iptali davasıdır. Bu nedenle görevli yargı yolu adli yargı değil, idari yargı olacaktır. Yani bu tür davalar asliye hukuk mahkemesinde değil, idare mahkemesinde açılmalıdır. Davanın niteliğinin, nüfus tashihi niteliğinde olması durumlarında ise asliye hukuk mahkemeleri görevli olur.
Dava dosyasındaki dilekçelerle, davacıdan önce 1.1.1961 tarihinde doğarak nüfusa kaydedilen ve sonradan ölen Kadriye’nin ölüm kaydının nüfusa işlenmediği, 1.10.1962 tarihinde doğan davacının ise nüfusa kaydedilmeyip, ölen kardeşinin kaydını taşıdığı ileri sürülmekte, 1.10.1962 doğumlu olduğu halde, nüfusta 1.1.1961 tarihli olarak görüldüğünden, davacının nüfusa 1.10.1962 doğumlu olarak kaydının yapılması istenmektedir. Şu hale göre davanın konusu salt yaş tashihi değil, idare kayıtlarının gerçeğe uygun hale getirilmesine, yani kardeşinin ölüm kaydının nüfusa işlenmesine ve davacının 1.10.1962 doğum tarihli olarak yeniden nüfusa kaydedilmesine ve işlemin bu yolda yapılmasına ilişkindir. Nitelik davalı idareye yapılan başvuruda böyle bir istemde bulunulmuş, idarece mevcut kayıtlar ve belgeler ile davacının ileri sürdükleri nazara alınarak bir işlem tesis edilmiştir. Bu işlemin davacı iddiaları ve mevcut belgeler karşısında mevzuata uygun olup, olmadığının yargısal denetimi, idari yargı organı olan Danıştay’a aittir.
(Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü, 1980/12 E, 1981/11 K, 13.07.1981 T)
…esas olarak doğum ve ölüm olaylarının nüfus kütüğüne geçirilmesinin Yasa ve Yönetmelikle Nüfus İdaresine verilmiş idari bir görev olduğunda, bu bağlamda; ilgililerin saklı nüfustan sicile kaydedilmesinin de nüfus idaresine verilen idari görevlerin bir parçası olduğunda; aynı şekilde, ilgili yönetmelik hükmüne göre, vatandaşlık durumu düzgün olmayan kişiler kütüğündeki kayıtların tutulmasının ve düzenlenmesi görevinin de İdareye verilmiş olduğunda tartışma bulunmadığı; buna karşılık “Düzgün Olmayan Kişiler Kütüğü”ne kayıtlı davacının mevcut durumu ve ileri sürdüğü taleplerine göre; davanın kısmen nüfus kayıtlarında düzeltme yapılmasını gerektirdiği, büyük oranda da soybağını ilgilendiren bir nitelik taşıdığı gözetildiğinde; uyuşmazlığın Medeni Kanun hükümleri uyarınca adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
(Uyuşmazlık Mahkemesi 2019/66 E, 2019/192 K, 25.03.2019 T)
Yaş düzeltme davaları hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Yaş Büyütme ve Yaş Küçültme Davaları
Saklı nüfus , doğduklarında nüfusa kaydedilmemiş ve kendilerinden önce ölüp de ölüm kaydı oluşturulmayan kardeşin kimlik bilgileriyle yaşamını sürdürmüş kişilerin durumudur.
Ölen kardeşin kimliğini kullanma halinde başvurulması gereken yol yaş küçültme davası değildir. Bu durumun idari işlemle düzeltilmesi gerekir. Saklı nüfus durumunda olanlar, nüfusa kayıtlı oldukları yer valilik veya kaymakamlığına başvuru yaparak işlemlerin yapılmasını sağlayabilirler.
Mersin ‘de yaş düzeltme, isim ve soyisim değiştirme gibi nüfus davalarında avukat desteği ve hukuki danışma için avukatlık büromuza ulaşabilirsiniz. Avukatlık büromuzun uzman avukat lık alanlarına buradan ulaşabilirsiniz. Arslanbuğa Mersin Avukatlık & Arabuluculuk Bürosu