Medikal ürünler, boru hatları, pnömatik sistemler için sızdırmazlık testi (ya da daha uygun bir dilde, hizmet verilebilirlik testi, aynı zamanda kaçak ölçümü olarak da bilinir) her zaman belli bir periyotta bu testler yapılmalıdır. Bu makalemizde sızdırmazlık testi nasıl yapılır gibi soruların cevaplarını vereceğiz.
Sızdırmazlık testi, ölçüm cihazı yardımı ile yaptırılmalıdır ve test sonuçları da rapora kaydedilmelidir. Bu nedenle operatör, teknik uzman raporuna sahiptir. Bazı bina sigortalayıcıları, bu denetim ve sertifikaları/raporları, kendi sigorta kapsamlarında bulundurur. Hizmet verilebilirlik testi ya da sızdırmazlık testi için, gaz boruları her zaman çalışma koşullarında/çalışma basıncıyla (artmış test basıncı ile değil) test edilir.
Pipetler bir çok laboratuvarın en önemli malzemeleri arasındadır. Analiz sonuçlarının güvenilirliği ve tekrarlana bilirliği pipet güvenilirliği ile de ilişkilidir. En dikkatli ve en iyi pipetlerle çalışan laboratuvarlarda bile zamanla kullanım yoğunluğuna göre pipetlerde sorunlar yaşanabilmektedir. Bu sorunların büyük çoğunluğunun sızdırmazlık sistemine bağlı olduğu düşünülür. Genelde de böyledir. Özellikle yoğun çalışan laboratuvarlarda sızdırmazlık sistemi contaları çok çabuk deforme olabilmektedir. Deforme olmuş contalar çekilmesi gereken hacimden daha az miktarlarda numune çekmesi ile sonuçlarda sapmalara neden olurlar. Deney sonuçlarının güvenilirliği için sızdırmazlık testinizi yaptırın; Deney tekrarlarını önlemek ve güvenilirliği arttırmak adına sızdırmazlık testlerinin belirli aralıklarla yapılması önerilir. Normal kalibrasyon ve bakım testlerinden geçen ve önleyici bakım yap
ılan pipetlerin sızdırma ihtimalleri oldukça azdır. Böylelikle daha tutarlı sonuçlar verirler. Çalışma güvenliğinizi sağlayan sızdırmazlık testi sizin de güven içerisinde doğru sonuçlar verdiğiniz noktasında emin olmanızı sağlayacaktır. Pipet sızdırmazlık testi nasıl yapılır? Bu test esnasında pipette ki hava basıncı azaltılarak normal pipetleme işlemindekine benzer bir pipetleme elde edilir. Bu basınç bir kaç saniye korunarak pipette oluşan değişiklikler gözlemlenir. Sızıntı olması durumunda basınç değişimi açık bir şekilde gözlemlenecektir. Basit bir işlem olan pipet sızdırmazlık testi sonuçlarınızın güvenilir olduğu noktasında sizi rahatlatacak ve daha tekrarlanabilir sonuçlar almanızı sağlayacaktır. Özellikle rutin analiz yapılan laboratuvar larda önerilir.
HEPA filtre sızdırmazlık testi kurulan sistemin temizlik başarısını etkileyen by-pass kaçaklarını, filtrelerin arıza durumunu (filtre yüzeyinde ve çerçeve bağlantılarında oluşabilecek küçük delikler ve diğer hasarları), filtre kaçaklarını (filtre çerçevesinden ve sızdırmazlık elemanlarından oluşan by-pass kaçakları ile filtre yüzeyinden oluşan diğer kaçakları) tespit eder. Bu testler monte edilen filtrenin verimliliğini denetlemezler. Filtrelerin hava geliş yönüne havada yüzen parçacıklar (aerosol) verilmesinin ardından filtrenin hava çıkışından, filtrenin bağlantı çerçevesinden veya filtreden sonra kanal devam ediyor ise bu kanalın içerisinden örneklemeler alınarak yapılan testlerdir. Özellikle HEPA filtre sızdırmazlık testi temizodalarda ve temiz alanlarda tüm cihazların bağlantılarının tamamlanmasının ardından (as-built) ve tüm ekipmanların ve eşyaların tamamlanmasının ardından insansız işletme sırasında (at-rest), hali hazırda çalışan ve test zamanı gelmiş olan mevcut sistemlerde veya son kademe filtreler değiştirildiği zaman uygulanacaktır. Üstelik Hepa ve Ulpa Filtre Donanımı (DOP) Sızdırmazlık Testi ISO 14644-3:2005, EU Guidelines to GMP:2015’e uygun olarak yapılmaktadır.
Hepa And Ulpa Fi iter Leak Tests standardına göre HEPA filtrelerin montajından sonra, filtre yüzeyi, conta ve filtre kabininde standartta belirtilen kabul limitlerinin dışında kaçak olup olmadığının kontrolü için fotometre ve aerosol jeneratörü (Poly-Alpha Olefin sıvısı ile) kullanılarak yapılan bir testtir. Bu testleri HEPA filtrelerin kullanıldığı proseslerin hassasiyetine göre ve sistemde bir değişiklik olmadığı durumlarda en az yılda bir yapmalısınız. Bu testin diğer ismi lntegrity veya DOP testidir. (HEPA Filtre – High Efficiency Particulate Air Filter – Yüksek Verimlilikte Partikül Tutucu Hava Filtresi)
HEPA filtreler tercih edilirken, filtrenin sertifikalı olmasına dikkat edilmelidir. Filtrelerin sertifikalı olması için, HEPA filtreleri ve hava temizleyicileri belirli testleri geçmelidir. Avrupa standartlarına göre, HEPA filtreleri havadaki partiküllerin en az %99,95’ini gidermelidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise partiküllerin en az %99,97’sinin filtrelenmesi gerekiyor.
Özellikle büyük boyutlarda ve düşük basınçlarda yapılan testler için, test edilecek ürünün bulunduğu bölgeye çeşitli gazlar iletip belli konumlardan geçip geçmediği takip edilerek yapılan testlerdir. Kaçak ve sızıntı lokasyonları bu yöntem ile saptanabilmektedir. Çoğunlukla, Halojen gazlar, Helyum ve Hidrojen-Nitrojen karışımı, gaz takibi testlerinde en sık kullanılan gazlardır.
Halojen gazlar, test cihaz ve ekipmanları tarafından tespit edilmesi en kolay olanıdır, ancak kullanımı sırasında çevreye ve insan sağlığına tehlikeli olma riskleri barındırmaktadır. Test düzeneği insan sağlığı göz önüne alınarak kurulmalıdır. Helyum gazı, endüstride her geçen gün daha çok popülerleşmektedir. Toksik ve yanıcı bir yapıda olmaması, oldukça düşük bir moleküler ağırlığa ve viskoziteye sahip olması, geniş bir yelpazede kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Helyum gazı boşluklardan ve çatlaklardan kolayca geçebilmektedir. Aynı çevresel koşullarda, havaya göre bir kaç kat daha hızlı hareket etmektedir. Ayrıca havadaki konsantrasyonu çok düşük (5 ppm) olduğu için, tespit edilmesi oldukça kolaydır. Dezavantaj noktası ise; havada çok ağır ilerlemesi nedeniyle, tespit edilebilmesi için test lokasyonunda uzun süre kalmalıdır. Ayrıca helyum a duyarlı tespit ekipmanları ve helyum test düzenekleri oldukça pahalıdır. Son dönemlerde gaz takibi yoluyla sızdırmazlık test grubunda en çok kullanılan gaz çeşidi; 95% azot ve 5% hidrojen karışım gazıdır. Burada asıl farkı ortaya çıkaran ve iş yapan gaz hidrojendir. Düşük molekül ağırlığına sahip olması, düşük vizkoziteli olması ve yüksek moleküler hızlı olması dolayısıyla sızıntı noktasında tespiti hızlı ve kolaydır. Çevreye zarar vermemekle birlikte, havadaki konsantrasyonu Helyum’dan bile düşüktür. Bu karışımın detektörleri görece uygun maliyetli olup, hidrojen azot karışımı da hali hazırda endüstriyel olarak satılmaktadır. Gaz takibi yoluyla sızdırmazlık testi uygulamaları, test gazına özel dedektör kullanımıyla gerçekleştirilir. Operatör veya otomatik dedektör konumlama şeklinde yapılabilmektedirler. Özel test gazının içeriden dışarıya (test hacminden -> ortama) veya dışarıdan içeriye (ortamdan->test hacmine) gaz kaçak testi şeklinde iki kategoriye ayrılabilir.