Türkiye’de sağlık turizmi , son yıllarda büyük bir gelişme gösteren ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayan bir sektördür. Türkiye, sağlık hizmetlerinin kalitesi, uygun fiyatları, coğrafi konumu ve kültürel zenginliği ile dünyada sağlık turizminde en çok tercih edilen ülkeler arasında yer almaktadır.
Sağlık turizmi kapsamında medikal turizm, termal turizm, yaşlı ve engelli turizmi gibi farklı alanlarda hizmet verilmektedir. Özellikle termal turizm, Türkiye’nin jeotermal kaynak bakımından zengin olması nedeniyle büyük bir potansiyele sahiptir.
Türkiye’nin 2023 yılında sağlık turizminden elde etmeyi hedeflediği gelir 10 milyar dolar olarak belirlenmiştir. Bu hedefe ulaşmak için daha fazla tanıtım yapılması, markalaşma çalışmaları yapılması, kalite standartlarının yükseltilmesi ve uluslararası iş birliklerinin artırılması gerekmektedir.
Sağlık turizmi , kişi sağlığının korunması, geliştirilmesi veya hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla kişilerin ikamet yerlerinden başka bir ülkeye seyahat ederek sağlık ve turizm olanaklarından yararlanmasıdır. Bu amaçla seyahat eden kişiye sağlık turisti denilmektedir.
Sağlık turizmi, dünyada hızla büyüyen ve rekabetin yoğun olduğu bir sektördür. Sağlık turistleri, uygun fiyatlar, kaliteli hizmetler, alternatif tedavi yöntemleri ve kültürel çekicilik gibi faktörlerle farklı ülkeleri tercih etmektedirler. Sağlık turizminin faydaları arasında; sağlık harcamalarının azaltılması, istihdamın artırılması, ekonomik kalkınmanın desteklenmesi ve uluslararası işbirliği olanaklarının geliştirilmesi sayılabilir.
Sağlık turizm , son yıllarda popülerlik kazanan ve hem bireylerin hem de ülkelerin faydalandığı bir turizm türüdür. Sağlık turizmi, kısaca kişilerin sağlıkları ile ilgili hizmetleri almak için farklı bir ülkeye ya da şehre seyahat etmesi olarak tanımlanabilir. Sağlık turizmi çeşitli kategorilere ayrılabilir.
Tıp turizmi, kişilerin kendi ülkelerinde yeterli ya da uygun olmayan tıbbi hizmetleri başka bir ülkede almasıdır. Bu hizmetler genellikle hastanede yatarak tedavi gerektiren veya ameliyat gerektiren durumlardır. Tıp turistleri, daha kaliteli, daha hızlı veya daha ucuz sağlık hizmeti almak için seyahat ederler .
Sağlık turizminin pek çok avantajı vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Türkiye, sağlık turizm alanında dünyada önemli bir konuma sahip. Her yıl yüz binlerce hasta, kaliteli ve uygun fiyatlı sağlık hizmeti almak için Türkiye’yi ziyaret ediyor. Peki sağlık turistleri Türkiye’ye en çok hangi hastalıklar için geliyor?
Sağlık turizmi kapsamında Türkiye’ye gelen hastaların en çok tercih ettiği tedavilerin başında saç ekimi ve estetik operasyonlar geliyor. Özellikle Avrupa ve Arap ülkelerinden gelen hastalar, Türkiye’de bu alanda uzman doktorlar ve modern tesisler bulabiliyor. Saç ekimi ve estetik operasyonlarının yanı sıra göz ameliyatları, diş tedavileri, obezite cerrahisi, tüp bebek ve kısırlık tedavileri de sağlık turistlerinin ilgisini çeken diğer alanlar.
Türkiye İstatistik Kurumu ( TUİK ) verilerine göre 2022 yılında sağlık turizmi ve turistiğin sağlığı kapsamında ülkemize 1.258.382 hasta geldi. Bu hastaların en çok tercih ettiği klinik branşlar ise şöyle sıralandı: Kadın hastalıkları, iç hastalıkları, göz hastalıkları, tıbbi biyokimya, genel cerrahi, diş hekimliği, ortopedi ve travmatoloji, enfeksiyon hastalıkları ve kulak-burun-boğaz.
Sağlık turizminde Türkiye’nin tercih edilmesinin birçok nedeni var. Bunlardan bazıları şunlar:
Sağlık turizmi sektörü pandemi döneminde büyük bir darbe almış olsa da normalleşme sürecinde yeniden canlanmaya başlamıştır. Küresel sağlık krizi sonrasında insanların daha fazla sağlıklarına önem vermeleri beklenmektedir. Bu da sağlık turizmine olan talebi arttıracaktır.
Türkiye’nin de bu alanda daha fazla pay alması için çalışmalar devam etmektedir. Ticaret Bakanlığı öncülüğünde yürütülen projelerle daha fazla hasta çekilmesi amaçlanmaktadır.
Türkiye’de sağlık turizminde en çok tercih edilen şehirler arasında İstanbul başta gelmektedir. İstanbul hem Avrupa hem de Asya kıtasında yer alması nedeniyle birçok ülkeden hasta çekmektedir. İstanbul’da özellikle saç ekimi ve estetik cerrahi alanlarında faaliyet gösteren çok sayıda klinik ve hastane bulunmaktadır.
İstanbul’un ardından Ankara da sağlık turizminde önemli bir merkezdir. Ankara’da özellikle tüp bebek tedavisi ve onkoloji alanlarında uzmanlaşmış hastaneler mevcuttur. Ankara aynı zamanda Türkiye’nin başkenti olması nedeniyle siyasi ve diplomatik ilişkiler açısından da önemlidir.
Antalya ise Türkiye’nin en popüler tatil beldesi olmasının yanında sağlık turizminde de iddialı bir şehirdir. Antalya’da özellikle diş tedavisi ve göz tedavisi alanlarında hizmet veren kuruluşlar bulunmaktadır. Antalya ayrıca denizi, güneşi, tarihi ve kültürel zenginlikleri ile hastaların tatil yapabilecekleri bir destinasyondur.
Türkiye’nin diğer şehirleri de sağlık turizminde kendine has özellikleri ile dikkat çekmektedir. Örneğin Bursa termal kaynakları ile kaplıcalarıyla tanınırken, Gaziantep mutfak kültürü ile gastronomi turistlerini cezbetmektedir. İzmir ise modern yaşam tarzı ve ege kültürü ile hem yerli hem yabancı hastaların ilgisini çekmektedir.
Türkiye’nin 2023 yılında sağlık turizminde 1.5 milyon hastaya ve 10 milyar dolar gelire ulaşmayı hedeflediği belirtilmektedir. Bu hedefe ulaşmak için sektörün kalite standartlarını arttırması, markalaşma çalışmalarını yapması ve tanıtım faaliyetlerini güçlendirmesi gerekmektedir.
Peki Türkiye’ye sağlık turizmi için en çok hangi ülkelerden hasta geliyor? Bu sorunun cevabını vermek için hem Sağlık Bakanlığı ‘nın hem de çeşitli kaynakların verilerini inceledik. Türkiye sağlık turizmi alanında en çok ziyaretçiyi Azerbaycan, İngiltere, Almanya, Gürcistan ve İspanya’dan alıyor. Bu ülkeleri Amerika Birleşik Devletleri, İran, Fransa ve Hollanda izlerken diğer en önemli kaynak pazarlarımız arasında Batı Asya ülkeleri ve Afrika ülkeleri yer alıyor
Almanya: Almanya’dan Türkiye’ye gelen hastaların sayısı her yıl artmaktadır. Almanya’da yaşayan Türk kökenli vatandaşlar ve Alman vatandaşları Türkiye’yi hem fiyat hem de kalite açısından avantajlı bulmaktadır. Almanya’dan gelen hastalar en çok saç ekimi, estetik cerrahi, diş tedavisi, göz tedavisi ve organ nakli gibi alanlarda Türkiye’yi tercih etmektedir.
Irak: Irak’ta yaşanan siyasi ve ekonomik sorunlar nedeniyle sağlık hizmetlerine ulaşmakta zorlanan Iraklılar da Türkiye’ye yönelmektedir. Irak’tan gelen hastaların büyük bir kısmı kanser tedavisi, ortopedi, kardiyoloji ve beyin cerrahisi gibi uzmanlık gerektiren alanlarda hizmet almaktadır.
Azerbaycan: Azerbaycan ile Türkiye arasındaki kardeşlik ilişkileri sağlık turizminde de kendini göstermektedir. Azerbaycan’dan gelen hastalar da benzer şekilde kanser tedavisi, organ nakli, estetik cerrahi ve diş tedavisi gibi alanlarda Türkiye’yi seçmektedir.
Libya: Libya da Irak gibi siyasi istikrarsızlığın yaşandığı bir ülkedir. Libya’dan gelen hastalar da genellikle kanser tedavisi, ortopedi ve kardiyoloji gibi alanlarda Türkiye’ye gelmektedir.
Suudi Arabistan: Suudi Arabistan’dan gelen hastalar da özellikle estetik cerrahi, saç ekimi ve tüp bebek tedavisi gibi alanlarda Türkiye’yi seçmektedir. Suudi Arabistanlılar aynı zamanda tatil amaçlı olarak da Antalya, Muğla ve İstanbul gibi şehirlere gelmektedir.
Rusya: Rusya’dan gelen hastalar da hem tatil hem de sağlık amaçlı olarak Türkiye’yi tercih etmektedir. Rusya’dan gelen hastalar en çok saç ekimi, estetik cerrahi, göz tedavisi için Türkiye’yi tercih etmektedir.
| Ülke | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
|---|---|---|---|---|
| Almanya | 48.000 | 60.000 | 80.000 | 100.000 |
| Azerbaycan | 72.000 | 80.000 | 90.000 | 100.000 |
| Irak | 64.000 | 70.000 | 60.000 | 50.000 |
| Libya | 40.000 | 50.000 | 40.000 | 30.000 |
| Suriye | 32.000 | 40.000 | 30.000 | 20.000 |
| Suudi Arabistan | 24.000 | 30.000 | 20.000 | 10.000 |
| Rusya | 16.000 | 20.000 | 15.000 | 10.000 |
| Hollanda | 12.000 | 15.000 | 10.000 | 8.000 |
| İngiltere | 8.000 | 10.000 | 8.000 | 6.000 |
| Diğerleri | 235.748 | 265.105 | 247.164 | 236.335 |
Sağlık turizmi, küresel ölçekte büyüyen ve rekabetçi bir pazar haline gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 2020 yılında sağlık turizminin hacmi yaklaşık 100 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.
Türkiye ise sağlık turizminde önemli bir destinasyon olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’nin sağlık turizmindeki avantajları arasında; coğrafi konumu, iklimi, kültürel zenginliği, doğal kaynakları, uygun fiyatları ve kaliteli sağlık hizmetleri sayılabilir. Türkiye’de sağlık turizmine yönelik devlet destekleri, yatırımlar ve tanıtım faaliyetleri de artmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre; 2019 yılında Türkiye’ye sağlık turizmi ve tıbbi nedenlerle gelen yabancı ziyaretçi sayısı 701 bin 46 olurken elde edilen gelir 1 milyar 492 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında ise pandemi nedeniyle bu rakamlar sırasıyla 407 bin 423 ve 1 milyar 164 milyon dolara düşmüştür. Ancak normalleşme süreciyle birlikte sağlık turistlerinin yeniden artması beklenmektedir. Nitekim 2021 yılının ilk on ayında tedavi amacıyla Türkiye’yi tercih eden turist sayısı 370 bin 335 olurken elde edilen gelir ise 704 milyon dolar olarak kaydedilmiştir.
Türkiye’nin sağlık turizmindeki potansiyelini daha da arttırması için yapılması gereken bazı hususlar şunlardır:
Sağlık turizmi, yurt dışından gelen hastaların tedavi amaçlı olarak bir ülkeyi ziyaret etmesi anlamına gelir. Sağlık turizmi sektörü, son yıllarda dünyada hızla büyüyen ve rekabetçi bir alan haline gelmiştir. Sağlık turizmi şirketi kurmak isteyenler için, sağlık turizmi şirketinin ne olduğu, nasıl kurulacağı ve nelere dikkat edilmesi gerektiği konularında bilgiler vereceğim.
Sağlık turizmi şirketi, yabancı hastaların tedavi ihtiyaçlarını karşılamak için aracılık eden bir kuruluştur. Sağlık turizmi şirketi, hastaların uygun doktor ve hastane bulmasına, seyahat planlamasına, konaklama ve ulaşım hizmetlerine, vize ve sigorta işlemlerine, kültürel ve sosyal aktivitelere katılmasına yardımcı olur. Sağlık turizmi şirketi, aynı zamanda hastanelerle işbirliği yaparak onların uluslararası pazarlara açılmasını sağlar.
Sağlık turizmi şirketi kurmak için öncelikle hangi türde bir şirket kuracağınıza karar vermeniz gerekir. En çok tercih edilen şirket türleri; şahıs işletmesi, limited şirket ve anonim şirkettir. Her birinin avantajları ve dezavantajları vardır. Şahıs işletmesi kurmak daha kolay ve ucuzdur ancak vergisel yükümlülükler daha fazladır. Limited şirket kurmak daha güvenli ve profesyoneldir ancak sermaye gerektirir. Anonim şirket kurmak ise daha büyük ölçekli iş yapmak isteyenler için uygundur ancak maliyetli ve bürokratiktir.
Şahıs işletmesi kurmak için; noterden imza beyannamesi almanız, nüfus cüzdanı fotokopisi vermeniz, ikametgah belgesi temin etmeniz, kira sözleşmesi veya tapu fotokopisi sunmanız gerekir.
Limited veya anonim şirket kurmak için; ticaret siciline dilekçe vermeniz, mersis numarası almanız, ortakların kimlik fotokopilerini ve vesikalık fotoğraflarını hazırlamanız gerekir.
Hangi türde bir şirket kurarsanız kurun; vergi dairesine başvurmanız, sağlık bakanlığından sağlık turizmi aracılık belgesi almanız (bu belgeyi alabilmek için de bazı evraklar hazırlamanız gerekecektir), sosyal güvenlik kurumuna kaydolmanız, ticaret odası veya meslek odasına üye olmanız (bu da bazen ekstra belge isteyebilir), belediyeden iş yeri ruhsatı almanız gerekmektedir.
Sağlık turizmi şirketi kurmak isteyenler için bu alanda bazı kriterler ve belgeler gerekmektedir. Öncelikle sağlık turizmi şirketi kurmak için şirket türünü belirlemek gerekir. Sağlık turizmi şirketleri anonim ya da limited olarak kurulabilir.
Sağlık turizmi şirketi kurmak için ayrıca Sağlık Bakanlığı’ndan Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi almak zorunludur.
Bu belge için başvuru yapabilmek için öncelikle MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) üzerinden kaydolmak ve talep numarası almak gerekir. Daha sonra aşağıdaki belgelerin hazırlanması gerekir:
Bu belgeler hazırlandıktan sonra Sağlık Bakanlığı’nın web sitesinde bulunan başvuru formu doldurulmalı ve e-imza ile imzalanmalıdır. Başvuru formu ile birlikte yukarıda saydığımız belgeler de elektronik ortamda gönderilmelidir.
Başvuru sonrasında Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme sonucunda yetki belgesi verilebilir veya eksiklikler bildirilebilir. Eksikliklerin tamamlanması halinde yetki belgesi verilmesine karar verilir.
Yetki belgesini alan sağlık turizmi şirketi, uluslararası sağlık turizmini yapan aracı kuruluş olmaya hak kazanır. Bu durumda sağlık turizmi hizmetleri sunabilmek için protokol yapılması gereken sağlık hizmeti sunucularını (hastane, klinik, laboratuvar vb.) seçmek gerekir.
Protokol imzalanacak olan sağlık kuruluşu da Uluslararası Sağlık Turizmi Sağlık Tesisi Yetkinlik kriterlerini sağlayan yani Sağlık Turizmi Yetki Belgesi’ne sahip olmalıdır. Aksi takdirde anlaşma geçersiz sayılır.
Sağlık turizm şirketi kurmak isteyenler için bu sorunun net bir cevabı yoktur. Çünkü sağlık turizmi şirketi kurmak için gereken departmanlar ve personel sayısı, şirketin hedeflediği pazar, sunduğu hizmetler, işbirliği yaptığı sağlık kuruluşları ve doktorlar gibi birçok faktöre bağlıdır. Ancak genel olarak sağlık turizmi şirketi kurmak için aşağıdaki departmanlara ihtiyaç duyulabilir:
Sağlık turizmi sektöründe pazarlama, konferans ve fuarlar aracılığı ile B2G pazarlamadan tutun da, ön tanı merkezleri ile direkt olarak müşteriye pazarlamaya kadar pek çok yöntem bir arada kullanılır. Sağlık, genel olarak güvene dayalı bir sektördür. Hiç kimse güven duymadığı bir kişiye sağlığını emanet etmez.
Bu nedenle, sağlık turizmi pazarlamasında en çok kullanılan yöntemlerden biri dijital pazarlamadır. Sağlık turizmi pazarlamasında dijital pazarlama yöntemleri arasında Facebook reklamları, Google Ads, SEO, SEM, e-posta pazarlama, sosyal medya pazarlaması, içerik pazarlaması, video pazarlaması, influencer pazarlaması, mobil pazarlama, hedefli reklamcılık, programatik reklamcılık, affiliate marketing, chatbotlar ve yapay zeka destekli pazarlama yer alır.
Sağlık turizm reklam süreçleri oldukça dikkat edilmesi gereken hassas konulardır.
Ancak sağlık turizmi pazarlaması, geleneksel turizm pazarlamasından farklıdır. Sağlık turizmi pazarlamasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
Sağlık turizmi pazarlaması yapmak için pek çok yöntem vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Sağlık turizminde başarılı olmak için sadece sağlık hizmetlerinin iyi olması yeterli değildir. Sağlık turizmi işletmelerinin aynı zamanda dijital pazarlama stratejilerini de etkili bir şekilde uygulamaları gerekmektedir.
Dijital pazarlama, internet ve sosyal medya gibi online platformlarda potansiyel müşterilere ulaşmak ve onları etkilemek için kullanılan bir pazarlama yöntemidir.
Dijital pazarlama sayesinde sağlık turizmi işletmeleri şunları yapabilirler:
| Dijital Pazarlama | Önemi | Faydaları | Zorlukları | Önerileri |
|---|---|---|---|---|
| Sağlık Turizmi Sektörü | Sağlık turizmi sektörü, yurt dışından gelen hastalara sağlık hizmeti sunan ve ülke ekonomisine katkı sağlayan bir sektördür. Bu sektörde dijital pazarlama, potansiyel hastaların ilgisini çekmek, güven oluşturmak, bilgilendirmek ve dönüşüm sağlamak için etkili bir araçtır. | Sağlık turizmi sektöründe dijital pazarlama sayesinde; – Hedef kitleye ulaşmak ve marka bilinirliği artırmak mümkündür. – Sağlık kuruluşlarının hizmetlerini, başarılarını, hekimlerini, belgelerini ve referanslarını tanıtmak kolaylaşır. – Hastaların risk algılamalarını azaltmak ve memnuniyetlerini artırmak için içerik üretmek ve etkileşim kurmak sağlanır. – Rekabet avantajı elde etmek ve farklılaşmak için özgün ve yaratıcı kampanyalar yapılabilir. – Dijital pazarlama kanallarının performansı ölçülebilir ve iyileştirilebilir. | Sağlık turizmi sektöründe dijital pazarlama yaparken karşılaşılabilecek bazı zorluklar şunlardır; – Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği ilan ve reklam kurallarına uyum sağlamak gerekmektedir. – Yabancı hastalara ulaşabilmek için farklı dillerde içerik üretmek ve kültürel farklılıkları göz önünde bulundurmak gerekmektedir. – Sağlık turizmi sektöründe rekabetin yüksek olması nedeniyle dijital pazarlamada farklılaşmak ve öne çıkmak zorlaşmaktadır. – Sağlık turizmi sektöründe dijital pazarlama yapmak için yeterli bütçe, personel, ekipman ve teknolojiye sahip olmak gerekmektedir. | Sağlık turizmi sektöründe dijital pazarlama yapmak için şu önerilerde bulunulabilir; – Belirli bir dijital pazarlama stratejisi oluşturmak ve hedef kitleyi, hedeflerini, anahtar kelimelerini, rakiplerini ve değer önermesini belirlemek gerekmektedir. – İlgili ve mümkün olan bütün dijital pazarlama kanallarında (web sitesi, sosyal medya, SEO, PPC, e-posta pazarlaması, içerik pazarlaması vb.) yer almak ve bu kanalları entegre bir şekilde yönetmek gerekmektedir. – Web sitesi ve sosyal medya platformlarında güncel, ilgi çekici, bilgilendirici ve ikna edici paylaşımlar yapmak gerekmektedir. – Hastaların soru, yorum ve geri bildirimlerine zamanında ve profesyonelce cevap vermek gerekmektedir. – Dijital pazarlama kanallarının performans |
Sağlık turizm sektöründe dijital pazarlama yapmak hayati bir önem taşımaktadır. Dijital dünyada ki kimliğiniz ve pazarlama yöntemleriniz sizin sektördeki konumunuzu belirleyecek en önemli unsurdur.
Sektöründe dijital pazarlama yapmak için aşağıdaki noktalara dikkat etmek gerekir:
Sağlık turizmi sektöründe dijital pazarlama uygulamak için ise şu adımları izlemek faydalı olacaktır:
1) Web sitesi kurmak: Web sitesi, sağlık turizmi işletmesinin online vitrini gibidir. Web sitesinde işletmenin sunduğu hizmetler, fiyatlar, referanslar, iletişim bilgileri gibi detaylı bilgiler yer almalıdır. Ayrıca web sitesi görsel açıdan çekici, kullanıcı dostu ve mobil uyumlu olmalıdır.
2) SEO çalışması yapmak: SEO (Arama Motoru Optimizasyonu), web sitesinin arama motorlarında üst sıralarda yer almasını sağlayan bir tekniktir. SEO çalışması yaparak web sitesine daha fazla organik trafik çekebilirsiniz. Bunun için web sitenizin teknik altyapısını iyileştirmeli, anahtar kelimeleri belirlemeli ve içerik üretmeli, rakip analizi yapmalısınız.
3) Sosyal medya hesapları oluşturmak: Sosyal medya hesapları sayesinde potansiyel müşterilerinizle doğrudan iletişim kurabilirsiniz. Sosyal medyada işletmenizin tanıtımını yapabilir, güncel paylaşımlar yapabilir, müşteri yorumlarına cevap verebilirsiniz. Bunun için Facebook, Instagram gibi popüler sosyal medya platformlarında hesap açmalısınız.
4) Reklam kampanyaları düzenlemek: Reklam kampanyaları ile hedef kitlenize ulaşarak onları web sitenize veya sosyal medya hesaplarınıza yönlendirebilirsiniz. Reklam kampanyalarında bütçenizi belirlemeli, reklam metinleri ve görselleri hazırlamalısınız. Google Ads veya Facebook Ads gibi reklam platformlarını kullanabilirsiniz.
5) E-posta pazarlaması yapmak: E-posta pazarlaması ile mevcut veya potansiyel müşterilerinize e-posta göndererek onların ilgisini canlı tutabilirsiniz.
| Dijital Pazarlama Kanalı | Avantajları |
|---|---|
| Web sitesi | Sağlık kuruluşunun hizmetlerini, başarılarını, hekimlerini, belgelerini, referanslarını ve iletişim bilgilerini tanıtmak için etkili bir platform. |
| Sosyal medya (Facebook, Instagram, Twitter vb.) | Sağlık kuruluşunun güncel paylaşımlar yaparak potansiyel hastalarla etkileşim kurmasını ve marka bilinirliğini artırmasını sağlar. |
| Arama motoru optimizasyonu (SEO) | Sağlık kuruluşunun web sitesinin arama motorlarında üst sıralarda yer almasını ve organik trafik çekmesini sağlar. |
| Tıklama başına ödeme reklamcılığı (PPC) | Sağlık kuruluşunun belirli anahtar kelimelerle hedeflediği potansiyel hastalara ulaşmasını ve dönüşüm oranını artırmasını sağlar. |
| E-posta pazarlaması | Sağlık kuruluşunun mevcut ve potansiyel hastalarla düzenli iletişim kurmasını ve sadakatini artırmasını sağlar. |
| İçerik pazarlaması | Sağlık kuruluşunun blog, video, e-kitap gibi farklı formatlarda sağlık turizmi ile ilgili bilgilendirici ve ilgi çekici içerikler üreterek otorite ve güven oluşturmasını sağlar. |