Uygun İbraz Karşısında Bankaların Sorumlulukları Nelerdir?

Dünkü yazımızda uygun ibraz (complying presentation) kavramını incelemiştik. Uygun ibrazın tanımını yapmış, bankaların kendilerine yapılan ibrazın uygun olup olmadığına nasıl karar verdikleri üzerinde durmuştuk.

Bugünkü yazımızın konusu ise bankaların kendilerine ibraz edilen uygun evraklar karşısında sorumluluklarının neler olduğunu açıklamaktır.

Akreditif kuralları içerisinde geçen bankalar sırası ile aşağıda yer almaktadır,

• Amir Banka (Issuing Bank)
• Teyit Bankası (Confirming Bank)
• İhbar Bankası (Advising Bank)
• Görevli Banka (Nominated Bank)
• İştira Bankası (Negotiating Bank)
• Rambursman Bankası (Reimbursing Bank)
• Devir Bankası (Transfer Bank)

Dilerseniz şimdi tek tek yukarıdaki bankaların uygun ibraz karşısındaki sorumluluklarını detaylı biçimde inceleyelim.

Amir Bankanın Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

Akreditifi açan ve geri dönülemez ödeme garantisini veren ana kurum amir bankadır. Uygun ibraz karşısında amir bankanın sorumlulukları akreditif kurallarında şu şekilde tanımlanmıştır:

• Bir amir banka akreditifi açtığı an itibariyle ibrazı karşılamakla dönülemez biçimde yükümlüdür.
• Doğrudan kendisine yapılan uygun ibraz karşısında amir banka ibrazı karşılamalıdır.
• İbrazı şart koşulan belgelerin görevli bankaya ibraz edilmesi ve belgelerin uygun bir ibrazı oluşturması kaydıyla; eğer görevli banka ;
  • akreditif lehtarına ödeme yapmıyor (görüldüğünde ödemeli akreditif altında) veya
  • akreditif lehtarına karşı vadeli ödeme yükümlülüğüne girmiyor veya girmiş olduğu vadeli ödeme yükümlülüğüne rağmen ödeme vadesinde ödeme yapmıyor (vadeli ödemeli akreditiflerde) veya
  • görevli banka kendi üzerine çekilen bir poliçeyi kabul etmiyor veya poliçeyi kabul etmiş olduğu halde poliçenin ödeme vadesinde ödeme yapmıyor (poliçe kabulü ile açılmış akreditiflerde) ise amir banka ibrazı doğrudan karşılamalıdır.
• İbrazı şart koşulan belgelerin görevli bankaya ibraz edilmesi ve belgelerin uygun bir ibrazı oluşturması kaydıyla; eğer akreditif görevli bir bankanın gişelerinde iştira yöntemiyle kullanımda ise ve o görevli banka iştira işlemi yapmadığı takdirde; amir banka ibrazı karşılamalıdır.
• Bir amir banka uygun bir ibrazı karşılayan veya iştira eden ve belgeleri amir bankaya gönderen görevli bir bankayı ramburse etmekle yükümlüdür.

Teyit Bankanın Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

• Bir teyit bankası akreditife teyidini eklediği an itibariyle uygun ibrazı karşılamakla veya iştira etmekle dönülemez biçimde yükümlüdür.
• Teyit bankası, akreditif teyit bankasının gişelerinde belgelerin ibrazı üzerine ödeme, vadeli ödeme veya poliçe kabulü yöntemiyle kullanımda olduğu takdirde; kendisine yapılan uygun ibrazı karşılamalıdır.
• Teyit bankası, akreditif diğer bir görevli bankanın gişelerinde belgelerin ibrazı üzerine ödeme yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka ödeme yapmadığı takdirde; ibrazı karşılamalıdır.
• Teyit bankası, akreditif diğer bir görevli bankanın gişelerinde vadeli ödeme yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka vadeli ödeme yükümlülüğüne girmediği veya girmiş olduğu halde ödeme vadesinde ödeme yapmadığı takdirde; ibrazı karşılamalıdır.
• Teyit bankası, akreditif diğer bir görevli bankanın gişelerinde poliçe kabulü yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka kendi üzerine çekilen bir poliçeyi kabul etmediği veya kabul etmiş olduğu halde poliçenin ödeme vadesinde ödeme yapmadığı takdirde; ibrazı karşılamalıdır.
• Teyit bankası, akreditif diğer bir görevli bankanın gişelerinde iştira yöntemiyle kullanımda olduğu ve o görevli banka iştira işlemi yapmadığı takdirde; ibrazı karşılamalıdır.
• Teyit bankası, akreditif teyit bankasının gişelerinde iştira yöntemiyle kullanımda olduğu takdirde rücu hakkı olmaksızın iştira işlemi yapmalıdır.
• Bir teyit bankası uygun bir ibrazı karşılayan veya iştira eden ve belgeleri teyit bankasına gönderen diğer bir görevli bankayı ramburse etmekle yükümlüdür.

İhbar Bankasının Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

Teyit bankası olmayan bir ihbar bankası akreditifi ve herhangi bir değişikliği ibraz karşılama veya iştira etme yükümlülüğü olmaksızın ihbar eder. Dolayısı ile ihbar bankalarının uygun ibraz karşısında ödeme ile ilgili her hangi bir sorumlulukları bulunmamaktadır.

Görevli Bankanın Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

Akreditif kurallarında, “ görevli banka teyit bankası olmadığı sürece ibrazı karşılamak veya iştira etmek için verilen bir yetki, görevli bankanın ibrazı karşılamayı veya iştira etmeyi açıkça kabul ederek bunu lehtara açıkça bildirdiği hal dışında o görevli bankayı ibrazı karşılamak veya iştira etmek için herhangi bir yükümlülük altına sokmaz. ” denilmektedir.

Dolayısı ile görevli bankaların ödeme ile ilgili sorumlulukları akreditif kurallarında kesin çizgilerle belirlenmiş değildir.

Görevli bankalar ihracatçılara yazılı bir taahhüt vermedikçe de akreditif kurallarına istinaden ödemeye ilişkin bir sorumlulukları bulunmamaktadır.

Uygulamada, Türkiye’deki bankaların görevli banka olarak ekseriyetle ödeme taahhütü vermedikleri görülmektedir.

İştira Bankasının Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

İştira bankalarının uygun ibraz altında ödeme yükümlülükleri görevli bankayla çok büyük oranda benzerlik göstermektedir.

Devir Bankasının Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

Devir bankası sadece transfer edilebilir akreditiflerde yer almaktadır. Devir bankalarının uygun ibraz altında ödeme yükümlülükleri görevli bankayla çok büyük oranda benzerlik göstermektedir.

Rambursman Bankasının Uygun İbraz Karşısında Sorumlulukları:

Rambursman bankası genellikle teyit bankası ile amir banka arasında ödeme işlemini gerçekleştiren banka olup, lehtar ile doğrudan muhatap olmamaktadır.