Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu , Türk Ceza Kanun’ununda uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticaretine elverişli fiiller birinci ve üçüncü fıkra hükümlerinde düzenlenmiştir. Nitekim TCK M. 188; 1.fıkrasında ‘ Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden uyuşturucu madde ticareti suçu işleyen bir kişi kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.’
3.fıkrasında ise ‘Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır ’denilmiştir.
Yukarıda yer verdiğimiz üzere; uyuşturucu madde ticareti için seçimlik hareketli birden fazla eylem söz konusudur.
Yargıtay Kararları uyarınca uyuşturucu madde imal etme suçu; uyuşturucu madde elde edilmesini mümkün kılan bütün işlemleri ifade eder ve uyuşturucu maddelerin arıtılması ve diğer uyuşturucu maddelere dönüştürülmesi işlemlerini kapsar.
Bir başka ifadeyle imal etme suçu, uyuşturucu madde olmayan bir maddeden bağımlılık yaratan yeni bir madde elde edilmesiyle olabileceği gibi uyuşturucu veya uyarıcı nitelikte bir maddenin başka bir uyuşturucu veya uyarıcı maddeye dönüştürülmesi suretiyle de gerçekleşebilmektedir. Ayrıca, bir uyuşturucu veya uyarıcı maddenin arıtılması da bu suçu oluşturmaktadır.
Yargıtay Kararlarında, uyuşturucu madde imal suçu için bazı koşulların gerçekleşmesi gerektiği belirtilmiştir.
1- Kimyasal yapıda değişiklik meydana gelmesi : Yargıtay kararlarında, herhangi bir kimyasal işleme tabi tutulmadan yapılan değişikliklerin imal etme sayılmayacağı belirtilmiştir. Uyuşturucu madde taşıyan bitkilerin toplanması, depolanması gibi faaliyetler imal etme suçunu oluşturmamaktadır. Yine uyuşturucunun sadece şeklinde değişiklik yaratıp da niteliğinde değişiklik yaratmayan işlemler de imal etme suçunu oluşturmaz. Nitekim Yargıtay 10. Ceza Dairesi 1992/5557 E. , 1992/6015 K. sayılı kararı uyarınca; “Kenevir bitkisinin sapçık ve yapraklarının kurutulup ufalanarak toz esrar haline getirilmesi teknik yöntemi gerektirmeyen basit bir işlem olduğu gibi maddenin kimyasal yapısında değişiklik de sağlamadığından esrar imal etme sayılamaz. Sanığın eyleminin uyuşturucu maddelerden esrarı arz etmek olduğu gözetilmeden TCY.nın 403. maddesinin 5. bendi yerine 1. bendi gereğince hüküm kurulması” hukuka aykırı bulunmuştur
2- Ele geçirilen uyuşturucu madde ile alet ve malzemelerin imale elverişli olması: Uyuşturucu imalatı için kullanılan aletlerin ve yerin, uyuşturucu imaline elverişli olması gerekir. Hakim, somut olayın gereklerine göre uygunluk tespiti için Adli Tıp Kurumuna müracaat edebilir.
Nitekim YARGITAY 20. CEZA DAİRESİ E. 2015/15281, K. 2016/411 ve 28.01.2016 tarihli kararında ‘ … Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesinin 1. maddesinin 1-n bendinde yer alan, “İmal deyimi: istihsal, hariç, uyuşturucu madde elde edilmesini mümkün kılan bütün işlemleri ifade eder ve uyuşturucu maddelerin arıtılması ve diğer uyuşturucu maddelere dönüştürülmesi işlemlerini kapsar,” şeklindeki uyuşturucu madde imal tanımı ile,sanıklardan elde edilen uyuşturucu madde, uyuşturucu maddenin imal edildiği iddia edilen yerin çevresinden elde edilen alet ve malzemeler nazara alınarak sanıklar tarafından uyuşturucu madde imal edilip edilmediği hususunda 14.04.1982 tarih ve 2659 Sayılı Adli Tıp Kurumu Kanununun 7. maddesiyle kurulmuş bulunan Adli Tıp 5. İhtisas Kurulundan mütalaa alınarak, suç niteliğinin tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde uyuşturucu madde imal etmek suçundan hüküm kurulmasını’’ bozma nedeni yapmıştır.
Uyuşturucu madde ithal etme suçu; ruhsatsız veya alınan ruhsatın koşullarına aykırı olarak, ülke sınırları dışından ülke sınırları içerisine uyuşturucu veya uyarıcı madde sokulmasını ifade etmektedir. Burada ülke sınırları ifadesi uygulamada geniş olarak yorumlanmaktadır. Yani ithal etme suçu için herhangi taşıma aracıyla ülkeye sokulması yeterlidir. Bu taşıma yolu kara,deniz,hava, demir yolu olabileceği gibi posta yoluyla ülkeye sokulması da bu suçun oluşması için yeterlidir.
Eğer kişi uyuşturucu maddeyi ticaret yapma kastıyla değil de kullanmak için ülke sınırları içerisine soktuysa, burada somut olaya göre ithal etme suçunun oluşmayacağı söylenebilir. Yerleşik Yargı Kararları gereğince burada dikkat edilecek ölçütlerden bazıları; ele geçirilen uyuşturucunun miktarı, failin ekonomik ve kişisel özellikleri, failin daha önceden uyuşturucu bağımlılığı olup olmadığıdır. Yargılama aşamasında tüm bu kriterler göz önünde bulundurularak failin ithal etme suçunu işlemediğine karar verilebilir.
Uygulamada karşımıza çıkan sorunlardan biri de, Türkiye’den transit olarak geçirilen uyuşturucu maddenin ithal etme suçu oluşturup oluşturmayacağıdır. Yargıtay Ceza Daireleri; Türkiye’den transit olarak geçirilen uyuşturucunun Türkiye’de bırakılacağına ilişkin yeterli delilin bulunmaması halinde ithal etme değil nakletme suçu oluşacağına ilişkin karar vermiştir.
Uyuşturucu madde ihraç etme suçu; ruhsatsız veya alınan ruhsatın koşullarına aykırı olarak uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ülke dışına çıkarılmasını ifade eder. Uyuşturucu madde ihraç etme suçunun oluşabilmesi için uyuşturucu maddenin gümrük kapısından geçmesi gerekmektedir. Eğer uyuşturucu, henüz gümrük alanı içine girmediyse nakletme, gümrük alanına girerek görevlilere beyanda bulunulmuş ancak uyuşturucu madde gümrük kapısından geçmediyse ihraç etmeye teşebbüs suçu oluşur.
Satışa arz etme; kişinin elinde bulundurduğu uyuşturucuyu henüz satmadığı ancak satış için hazırlığa girdiği aşamaların tümünü kapsar. Örneğin: Pazarlık aşaması, kaparo alma, müşteriyi ikna etme vb.
Satma; kişinin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi yasa dışı şekilde ve bir bedel karşılığında başkasına vermesiyle oluşur. Suçun tamamlanması için taraflar arasında anlaşma yapılması yeterli olmayıp uyuşturucunun satın alınan kişinin eline geçmesi gereklidir.
Satın alma ; kişinin uyuşturucu maddeyi bir bedel karşılığında devralması anlamına gelmektedir. Satın alma açısından, eğer devralınan uyuşturucu miktarı kullanım sınırlarını aşmıyorsa TCK M. 191 gereğince kullanma maksadıyla uyuşturucu madde bulundurma, eğer aşıyorsa TCK M. 118/3 gereğince uyuşturucu ticareti suçunu oluşturur. Bu fark, fail aleyhinde hükmolunacak ceza açısından oldukça önemlidir.
Bir kimsenin kendisine ya da başkasına ait bir uyuşturucu maddeyi, mevcut yerinden başka bir yere göndermesi veya götürmesini ifade eder. Burada kişinin nakletme amacı kendisinin kullanmasıysa ve ele geçirilen uyuşturucu miktarı kullanım sınırlarını aşmıyorsa nakletme suçu değil bulundurma suçu söz konusu olacaktır.
Depolamak; bir kimsenin uyuşturucu maddeyi hakimiyet alanlarından herhangi (araba,ev vb.) birinde bulundurması anlamına gelir. Uyuşturucu maddenin bulundurulduğu alanın faile ait olması gerekmemektedir. Fail uyuşturucuyu depoladığı yere girebiliyor veya burada herhangi bir şekilde tasarrufta bulunabiliyorsa depolama suçunun oluştuğu kabul edilir.
Uyuşturucu madde depolama faaliyetleri kişisel kullanım için ve kullanım sınırlarını aşmayacak derece yapıldıysa burada TCK M. 191 gereğince kullanma maksadıyla uyuşturucu madde bulundurma suçu oluşacaktır.
Başkasına verme suçu; bir kimsenin satma eyleminden farklı olarak uyuşturucuyu başka bir kişiye bedelsiz olarak vermesidir.
Kabul etmek; kişinin başkasına ait uyuşturucu maddeyi bedel ödemeksizin kendi hakimiyetine alması anlamına gelmektedir.
5237 Sayılı TCK 191. maddesinde “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Burada kişi uyuşturucu maddeyi satın aldığında, kabul ettiğinde, kullandığında veya bulundurduğunda ticari bir amaç gütmüyordur. Kişinin uyuşturucuya ilişkin iradesi sadece kendi için kullanmaktır. Uygulamada uyuşturucunun kullanmak için mi yoksa ticari amaçla mı kullanıldığının tespiti için dikkat edilen bazı kriterler vardır. Bu kriterlere aşağıda değineceğiz.
Bir kimsenin eyleminin, uyuşturucu ticareti mi yoksa uyuşturucu kullanma suçu mu oluşturacağı faile hükmedilecek ceza miktarı açısından büyük önem arz etmektedir. Yasa, hangi eylemlerin uyuşturucu ticareti hangi eylemlerin uyuşturucu kullanma suçu kapsamında sayılacağına ilişkin detaylı bir açıklama yapmamıştır. Yüksek Mahkeme kararlarının yerleşik uygulamalarında bu iki suç tipinin ayırt edilmesi açısından belirli kriterler ön görülmüştür.
Yargılama aşamasında bu iki suç tipini ayırt etmek için kullanılan ölçütlerden en önemlisi ele geçirilen uyuşturucu maddenin miktarıdır. Eğer ele geçirilen uyuşturucu miktarı, kullanım sınırlarını aşacak boyuttaysa buradaki amacın kullanım değil ticari olduğu düşünülür. Kullanım sınırı kişinin yaşı, boyu,kilosu, cinsiyeti, uyuşturucu maddenin cinsine göre değişiklik göstermekte olup kullanım sınırı kişiye özgü belirlenmektedir. Adli tıp kurumuna göre, bir kimse öğün başı 1.5 grama kadar olmak üzere, günde 3 öğün esrar tüketebilmektedir. Bu miktarın yıllık kullanım sınırını aşması uyuşturucu ticareti suçu için güçlü bir karine oluşturacaktır.
Uyuşturucu maddenin bulunduğu yer de bu iki suç tipini birbirinden ayırma konusunda önemli bir ölçüttür. Yerleşik Mahkeme Kararlarında, uyuşturucu madde kolay bir yerde bulunduysa, kişinin uyuşturucuyu kullandığı yorumu yapılmaktadır. Ele geçirilen uyuşturucu eğer kolayca ulaşılması mümkün olmayan bir yerde ortaya çıktıysa burada kişinin saklama iradesi olduğu ve uyuşturucu ticareti yaptığı yorumu yapılmaktadır.
Uyuşturucu maddenin paketleme şekli de suç tipinin tespitinde önem arz etmektedir. Ele geçirilen uyuşturucu madde küçük ve eşit miktarda hazırlanmış küçük paketler halindeyse ve bu miktarlar hassas terazi ile belirlenmişse uyuşturucunun kullanım amacı dışında olduğu kabul edilebilmektedir. Ancak bu durum başlı başlına yeterli bir ölçüt değildir. Yargıtay Ceza Dairelerinin bu konuda muhtelif kararları bulunmaktadır.
Sanığın elinde bulundurduğu uyuşturucuya yönelik satma , tedarik etme, ihraç etme ,ithal etme gibi niyetinin bulunup bulunmadığının tespiti de önem arz etmektedir. Örneğin; bir kimse sanıktan uyuşturucu almış ve daha sonra bu durumu yetkili makamlara bildirmişse burada ele geçirilen uyuşturucunun miktarı az olsa dahi uyuşturucu ticareti meydana gelebilir. Yine şüphelinin daha önce uyuşturucu ticareti yapma suçundan sabıkası varsa burada uyuşturucu ticareti yapıldığı düşünülebilir.
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçunun; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına 200 metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu madde kullanılması ile soruşturma başlatılan şüpheli hakkında Savcılık Makamınca beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Soruşturma aşamasında şüpheli hakkında denetimli serbestlik tedbirine başvurulur. Ayrıca gerekli görülmesi halinde tedavi tedbirinin uygulanmasına da karar verilebilir. Şüpheli bu süre zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere aykırı davranır veya yeniden uyuşturucu kullanırsa erteme kararı kaldırılarak kamu davası açılır. Mahkeme somut olayın gereklerine göre mahkûmiyet, hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya erteleme kararı verebilir.
İmal İthal ve İhraç Açısından ;
– Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve 20000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir (TCK md.188/1-2).
Uyuşturucuyu satan, satışa arz eden, sevk eden, başkalarına veren, depolayan, nakleden, kabul eden, satın alan veya bulunduran kişi açısından ;
– Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren (temin eden), sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden 20000 güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
1- Uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin “ çocuk ” olması durumunda verilen ceza 15 yıldan az olamaz.
2- Uyuşturucu madde satma, satışa arz etme, başkalarına verme (temin etme), sevk etme, nakletme, depolama, satın alma, kabul etme, bulundurma fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, halinde suçun cezası 15 yıldan az olmamak üzere hapis ve 30 bin güne kadar adli para cezasıdır.
3- Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfın olması, halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
4- Suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hasta bakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
5- Tüm uyuşturucu suçlarının, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Türk hukukunda etkin pişmanlık , “cezanın kaldırılmasını veya azaltılmasını gerektiren bir şahsi sebep” olarak ele alınmaktadır.
TCK’nın 192/1. maddesinde“cezayı ortadan kaldıran etkin pişmanlık” hali düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının işlendiğinin resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu suçlara iştirak eden failin, pişmanlık gösterip diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber vermesi ve bu haber sayesinde suç ortaklarının yakalanması veya uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin ele geçirilmesi halinde artık etkin pişmanlık gösteren fail hakkında ceza verilemeyecektir.
– TCK M.192/2’deki düzenlemeye göre ise ‘’ Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.’’ denilmiştir.
– TCK M.192/4 ‘de yine ‘’ Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. ‘’ denilmiştir.
Daha açık ifadeyle uyuşturucu suçlarında etkin pişmanlığın cezasızlık sonucunu doğurması için mutlaka yetkili makamlar tarafından haber alınmadan fail tarafından ihbar yapılması gerekmektedir.
TCK M.192/3 uyarınca ;uyuşturucu kullanma ve ticaretine ilişkin suçlarda , bu suçlardan resmi makamlarca haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek cezanın, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirileceği hükme bağlanmıştır.
Uyuşturucu madde suçlarında gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamaları son derece titizlikle yürütülmesi gereken süreçlerdir. bu süreçlerde adil yargılama yapılabilmesi için mutlaka uzman bir ceza avukatı tarafından destek alınması önerilir. Hukuk büromuz olarak Ceza Hukuku ve Uyuşturucu Suçları kapsamında danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz. Uyuşturucu madde ticareti, uyuşturucu imal etme, uyuşturucu bulundurma, uyuşturucu satma, sevk etme, nakliyesini yapma, ithal ve ihraç etme suçları ile ilgili bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Uyuşturucu suçları neticesi itibariyle karmaşık bir yargılama sürecini ve ağır cezaları ifade eder. O yüzden adil bir yargılama yapılabilmesi adına gerek soruşturma gerekse de dava aşamalarında etkili bir savunma yapılmasını gerektirir. Bu noktada savunma dilekçesi hazırlanması adına ayrıntılı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Uyuşturucu maddeleri hukuka aykırı şekilde ruhsatsız veya ruhsata aykırı şekilde ülke içerisinde satma, depolama, barındırma, satın alma, sevk etme, nakliyesini yapma suçlarının cezası 10 yıldan az olmamakla birlikte 20000 güne kadar da adli para cezası olmaktadır. Uyuşturucu suçlarının cezası ile ilgili makalemizde ayrıntılı bilgi mevcuttur.
Hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi belirli şartlarda uygulanmaktadır. Örneğin taksirli bir suç işlenmesi durumunda para cezasına çevrilme durumu ortaya çıkabilir. Uyuşturucu madde ticareti suçlarında para cezasına çevirme ile ilgili ayrıntılı bilgi için makalemizi okuyabilirsiniz.
Uyuşturucu suçları nda, satma, imal etme, ithal etme, barındırma, sevk etme, satın alma… gibi suçun farklı niteliklerine göre etkin pişmanlıktan faydalanma durumu da değişiklik göstermektedir. Ayrıntılı olarak makalemizde bilgi verilmiştir.