İçindekiler
Velayetin kaldırılması anne, baba ve çocuk için oldukça elzem bir konudur. Velayet hakkının kaldırılması anne ve baba açısından haklarını sınırlayıcı bir durumdur. Bu nedenle bu yola esasen son çare olarak başvurulur ve velayetin kaldırılması için geçerli sebeplerin olması gerekir. Velayetin kaldırılması yoluna, kanunda çocuk yararına öngörülen koruma yöntemlerine başvurulduğu halde bu yöntemlerden herhangi bir sonuç alınamaması durumunda yada çocuğun korunmasıyla ilgili bu önlemlere başvurulsaydı dahi bu önlemlerin yetersiz kalacağının anlaşılması durumundan başvurulur. Bu doğrultuda açılan davaya ise velayetin kaldırılması davası denir.
Çocuğun menfaati ve gelişimi tehlikede ise, anne ve baba bu duruma bir çare bulamaz yada bir çare bulmaya güçleri yetmez ise mahkemece, çocuğun korunması için uygun önlemler alınmalıdır. Bu husus çocuğun korunması önlemleri olarak adlandırılır.
Bu konuda ilgili kanun hükümleri değerlendirildiğinde, küçüğün bedensel ve zihni gelişmesi tehlikedeyse yada çocuk manevi anlamda terk edilmiş yani ilgisiz bırakılmış mahkemece, çocuğu anne ve babanın yanından alarak bir aile yanına veya bir devlet kurumuna yerleştirilmesine karar verilir. Başka bir çocuğun yerleştirilmesini gerektiren hal olarak ise çocuğun aile içinde kalması ailenin huzurunu aileden bu duruma katlanmaları beklenemeyecek derecede
bozmuş veya bozuyorsa ve durumun gereklerine göre başka bir çare de bulunamamış ise, anne ve baba veya çocuğun kendi istemesi üzerine mahkeme çocuğu anne ve babanın yanından alarak bir aile yanına veya bir devlet kurumuna yerleştirebilir. Bilinmesi gereken bu hallerde somut olarak son çare olması halinin değerlendirilmesi gerektiğidir. Zira esas olan aile birliğini korumak ve çocuğun menfaatleri doğrultusunda ailenin devamını sağlamaktır.
Nafaka ile ilgili hususlar saklı olmakla beraber velayetin kaldırılması halinde anne ve babanın yükümlülükleri öncelikle, çocuklarının bakım ve eğitim giderlerini karşılamaya devam etmek zorunda olmalarıdır. Şayet anne ve babanın bu gider ve masrafları ile ödeme gücü yoksa bunlar devlet tarafından karşılanacaktır.
Hayır, velayet hakkına sahip olan anne veya babanın yeniden evlenmiş olmaları velayetin kaldırılmasını gerektiren sebeplerden biri değildir. Şayet çocuğun menfaati gerektiriyorsa mahkeme durum ve mevcut koşulları değerlendirir ve çocuğun menfaatlerine uygun olacak şekilde velayet hakkı sahibini değiştirebilir. Yani annede ise babaya, babada ise anneye verebilir. Ayrıca bu halde çocuğun menfaati gerektiriyorsa anne ve babadan velayet kaldırılarak çocuğa mahkemece vasi atanması da söz konusu olabilir.
Mahkeme tarafından velayetin kaldırılmasına ilişkin olarak verilecek kararda aksi belirtildiyse mümkündür. Şayet bu kararda aksi belirtilmediyse o halde velayetin kaldırılması husus mevcut ve doğacak tüm çocukları kapsadığından tek bir çocuk bakımından velayetin kaldırılması söz konusu olmayacaktır.
Velayetin kaldırılması için kanunda öngörülen sebepler şöyledir;
Anne ve babanın deneyimsiz olması hali, hasta olmaları hali, başka bir yerde bulunmaları hali veya bunlara benzeyen sebeplerden biri nedeni ile anne veya babanın velayet görevlerini gerektiği şekilde yerine getirememesi halleridir. Özellikle anne ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya her ikisinin de çocuğa karşı görevlerini savsaklayarak özen ve önem göstermemesi velayetin kaldırılmasına sebep olur.
Velayetin Kaldırılması Davası Nasıl Açılır?
Velayetin kaldırılması davası, yetkili Aile mahkemesine verilecek bir dilekçe ile açılır
Velayetin kaldırılmasına ilişkin olarak açılacak dava, davalının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesinde açılır.
Çocuğun korunmasına ilişkin olan tüm önlemlerin değişen koşullara göre mahkemece değerlendirilmesi gerekir. Dolayısı ile velayetin kaldırılmasına sebep olan durumun değişmesi halinde, bu durumu tespit eden mahkeme resen yada anne veya babanın başvurması üzerine velayeti geri verir.
Velayetin kaldırılması tüm önlemlerin sonuçsuz kalması yada baştan bir fayda vermeyeceğinin anlaşılması halinde bavurulan ve bu nedenle esasen son tercih olarak gidilen bir yoldur. Velayet, mahkeme tarafından anne ve babanın her ikisinden kaldırıldığında görevli mahkeme tarafından çocuğa bir vasi atanır.
Bilinmesi gereken velayetin kaldırılmasına çocuk korumaya ilişkin önlemlerin sonuç vermemesi halinde ve son tercih olarak başvurulması halidir. Şöyle ki henüz dünyaya gelmemiş olan bir çocuk bakımından çocuk koruma önlemlerinin yetersiz kaldığını söylemek pek mümkün değildir. Fakat mahkemece velayetin kaldırılmasına karar verildiğinde, şayet bu kararda aksi bir durum belirtilmediği sürece velayetin kaldırılmasına ilişkin bu karar doğmuş ve doğacak tüm çocukları kapsar. Dolayısı ile kararda aksi belirtilmemiş ise mevcut çocuk hakkında velayetin kaldırılması kararı verilmesi halinde henüz dünyaya gelmemiş olan doğacak çocukta bu kararda etkilenir.