Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklif sahibine ihale bırakılabilir mi?

BAŞVURU SAHİBİ:

Name Kurumsal Yemek Gıda A.Ş. ,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü ,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2022/636699 İhale Kayıt Numaralı “ Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrasındaki Hizmetler Alımı ” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 19.08.2022 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “ Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrasındaki Hizmetler Alımı ” ihalesine ilişkin olarak Name Kurumsal Yemek Gıda A.Ş. nin 12.09.2022 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 12.09.2022 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 21.09.2022 tarih ve 51379 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.09.2022 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2022/1047 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idare tarafından söz konusu ihaleye ilişkin kesinleşen ihale kararının 01.09.2022 tarihinde taraflarına tebliğ edildiği, kesinleşen ihale kararında teklif tutarının yaklaşık maliyetin üzerinde olması gerekçesi ile tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak idarece belirlenen yaklaşık maliyetin piyasa koşullarına göre gerçekçi olmadığı, yaklaşık maliyetin güncellenmesi gerektiği, ihaleye iştirak eden diğer tüm istekliler tarafından verilen teklif fiyatlarının çoğunun yaklaşık maliyetin üzerinde kalmasının bu durumu teyit ettiği, idarelerce yaklaşık maliyetin ne şekilde hazırlanacağının mevzuatın ilgili maddelerinde düzenlendiği, ancak idarece hesaplanan yaklaşık maliyetin ilgili mevzuat düzenlemelerine aykırı olarak eksik ve kusurlu olduğu iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanun’unun “Yaklaşık Maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “ Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz. ” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık Maliyete İlişkin İlkeler ” başlıklı 7’nci maddesinde “( 1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

(2) Ön ilan yayımlanmadan önce tahmini alım miktarı esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi alım miktarı ve diğer hususlar göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanabilir.

(3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.

(4) İhale konusu işte kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.

(5)  İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez.

(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, bu kapsamda yaklaşık maliyet de aynı danışmanlık hizmet sunucusuna hesaplatılabilir .” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasına Esas Miktar ve Fiyatların Tespiti ” başlıklı 8’inci maddesinde “ (1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,

Esas alınır.

(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde;

a) Her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurlar gösterilir.

b) Birim fiyata dahil olan maliyetler, iş kalemi ile ilgili bütün unsurları içerecek şekilde düzenlenir ve bu iş kalemine dahil olmayan başka giderler öngörülmez.

(2) Götürü bedel üzerinden teklif alınan ihalelerde, işin gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanır. Bu cetvelde işçilik ile varsa malzeme, ekipman ve diğer unsurlar için belirlenen fiyatlar ve bu fiyata dahil olan maliyetler gösterilir.

(3) Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır. Buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulur. Yüklenici için öngörülen kar tutarının bu cetvelde gösterilmesi zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetler idarelerce, endeks üzerinden güncellenir.

(5) Asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetler dikkate alınarak yaklaşık maliyet güncellenir.’’ hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16’ncı maddesinde “…16.3.1 Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;

a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,

b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,

c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,

Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.

16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir… ” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrasındaki Hizmetler Alımı

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

2 Kısım Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrasındaki Hizmetler Alımı

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Yunus Emre Devlet Hastanesi, Eskişehir Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesi, Sivrihisar Devlet Hastanesi, Çifteler Devlet Hastanesi, Mihalıççık İlçe Entegre Hastanesi, Mahmudiye İlçe Entegre Hastanesi, Beylikova İlçe Entegre Hastanesi, Alpu İlçe Entegre Hastanesi, Günyüzü İlçe Entegre Hastanesi ” düzenlemesi yer almaktadır.

Adı geçen ihalenin 1’inci kısmına ait birim fiyat teklif cetvelinin,

şeklinde olduğu görülmüştür.

Başvuruya konu ihalenin elektronik teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği, İdari Şartname ve Teknik Şartname’de yer alan düzenlemelerden ihalenin konusunun, yemek hazırlama, pişirme, dağıtım ve sonrasındaki hizmetleri kapsadığı ve ihalenin iki kısımdan oluştuğu, 01.09.2022 tarihli ihale komisyonu kararına göre, ihalenin 1’inci kısmının Görtem Grup Gıd. Tem. Bilg. Tur. ve Hiz. Al. Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, 2’nci kısmının ise idare tarafından geçerli teklif kalmaması gerekçesiyle iptal edildiği görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından itirazen şikâyet dilekçesinde idarece belirlenen yaklaşık maliyetin piyasa koşullarına göre gerçekçi olmadığı, yaklaşık maliyetin güncellenmesi gerektiği, idarece hesaplanan yaklaşık maliyetin açıklanan mevzuat düzenlemelerine aykırı olarak eksik ve kusurlu hesaplandığı iddia edilmektedir.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, Uygulama Yönetmeliği’nde belirlenen esas ve usullere göre hesaplanan yaklaşık maliyetin dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği, hesaplanan yaklaşık maliyetin ön ilan yayımlanmadan önce tahmini alım miktarı esas alınarak, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi alım miktarı ve diğer hususlar göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanabileceği, yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanmasının esas olduğu, idarelerce tespit edilen ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemleri veya grupları ve bunlara ilişkin miktarlar ile fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutarın, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirleneceği, bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 7 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı ekleneceği, bu tutarın, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyetin hesaplanacağı ve buna ilişkin hesap cetveli hazırlayanlarca imzalandıktan sonra, ihale onay belgesinin ekine konularak ihale yetkilisine sunulacağı anlaşılmaktadır.

Aynı Yönetmelik’te yaklaşık maliyetin, hesaplandığı tarihten itibaren ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda, işi oluşturan unsurlara ilişkin maliyetlerin idarelerce, endeks üzerinden güncellenmesine yahut asgari ücret ve diğer işçilik maliyetlerinde ilgili mevzuatından kaynaklanan değişiklikler nedeniyle yaklaşık maliyetin ihale tarihine kadar geçen sürede değişikliğe uğradığının belirlenmesi durumunda, gerekçesi belirtilmek suretiyle ihale komisyonu tarafından, bu maliyetlerin dikkate alınarak yaklaşık maliyetin güncellenmesine imkân tanınmaktadır.

Şikâyete konu ihalede, ihale ilan tarihinin 07.07.2022; ihale tarihinin ise 19.08.2022 olduğu, idarece gönderilen ve yaklaşık maliyete dayanak teşkil eden belgeler incelendiğinde, ihale konusu işin yürütümünde çalıştırılacak personele ödenecek bedelin 2022 yılı 2’nci döneminde yürürlükte bulunan brüt asgari ücret olduğu , ayrıca yemek hizmeti için gerekli diğer bileşenler için yaklaşık maliyet hesabında Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer alan ihaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatların esas alındığı anlaşılmıştır .

Diğer taraftan söz konusu ihalenin 1’inci kısmına ilişkin yaklaşık maliyetin toplam tutarının 41.949.978,51 TL olarak belirlendiği, başvuru sahibinin ilgili kısım teklifinin ise, anılan tutarın üzerinde 48.385.250,00 TL olduğu tespit edilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesinde, isteklilerin teklif fiyatlarının yaklaşık maliyetin üzerinde olması halinde ihale komisyonunun, yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen herhangi bir husus olup olmadığını, yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını, verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese edeceği ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ise ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahip olduğu, öte yandan yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında tekliflerin kamu yararı ve hizmet gereklerine göre kabul edilebileceği ve bu durumda sorumluluğun idareye ait olduğu açıklanmıştır.

Yapılan tespit ve incelemeler neticesinde, başvuru sahibi isteklinin teklifinin idarece hesaplanan yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu görülmüş olup Kamu İhale Genel Tebliği’nin ilgili maddesi uyarınca yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilmesinin idarenin yetki ve sorumluluğunda olduğu ve söz konusu iddia kapsamında idarece yaklaşık maliyetin mevzuatta öngörülen usullere göre hesaplandığı ve mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı anlaşıldığından anılan isteklinin bahse konu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.