Evlilik sözleşmesi veya kanundaki tanımı ile mal rejimi sözleşmesi, eşlerin evlilik süresi içinde mallarını nasıl yönetecekleri ve evliliğin sona ermesi halinde malların nasıl tasfiye edileceğini düzenleyen ve aile hukuku alanına giren bir sözleşmedir. Mal rejimi sözleşmesi, evlenecek olan çiftlerin veya halen evli eşlerin, mal varlıklarını nasıl yöneteceklerini düzenlemektedir. Tarafların evlilik süresince boyunca mal varlığına yönelik hak ve yükümlülükleri sözleşme kapsamındadır. Ayrıca evlilik sona erdiğinde malların ne şekilde tasfiye edileceğini de bu sözleşmeler düzenlemektedir. Bu tür sözleşmeler için Medeni Kanun’da “ mal rejimi sözleşmesi ” terimi kullanılmaktadır. Ancak halk arasında bu sözleşmenin yaygın ismi “evlilik sözleşmesi”dir. Fakat her iki terim de hukuken aynı manaya gelmektedir.
Hayır yukarıda açıklandığı gibi iki sözleşme de aynı şeyi ifade etmektedir. Halk arasında “evlilik sözleşmesi” olarak bilinen sözleşme aslında “mal rejimi sözleşmesi”dir ve her iki kavram da aynı sözleşmeyi ifade etmektedir. Diğer bir deyişle her iki sözleşme de tamamen aynı manaya gelmektedir.
Mal rejimi sözleşmesi, taraflar evlendikten sonra mallarının nasıl yönetileceğini düzenler. Ayrıca bu sözleşmeler boşanmayla birlikte malların nasıl tasfiye edileceğini düzenlemektedir. Bu bakımdan bu tür sözleşmeler son derece önemli hukuki belge ve delil niteliğindedir. Mal rejimi tasfiye edilirken kimin ne tür hakları olacağı tamamen mal rejimine göre belirlenecektir. Ayrıca bu tür sözleşmeler, boşanma veya evliliğin iptali durumunda bir başka deyişle mal rejimin tasfiyesi gündeme geldiğinde en önemli hukuki belge haline gelecektir. Dolayısıyla profesyonel ellerde hatasız ve eksiksiz şekilde hazırlanmalıdır.
Evlilik her şeyden önce güvene ve sadakate dayanan bir kurumdur. Dolayısıyla her şeyden önce bu güvenin tesis edilmesi ve zedelenmemesi gerekir. Güven tesis edildiyse gayet medeni bir uygulama olan mal rejimi sözleşmesi yapmanın hiçbir tarafı rahatsız etmemesi gerekir. Eğer taraflardan biri mal rejimi sözleşmesi yapmaya yanaşmıyorsa bu husus ciddi olarak değerlendirilmelidir. Bir genelleme yapmak gerekirse, kadınlara oranla evlilik sözleşmesi yapmak isteyen erkek sayısı daha fazladır.
Taraflar, mal rejimi sözleşmesi evlilikten önce veya sonra yapılabilecektir. Bunun yanında evlilik töreni esnasında evlendirme memuruna yapılacak bir beyanla da yapılabilir. Ancak evlenme gerçekleştikten sonra taraflardan birinin bu tür bir sözleşme yapmaya yanaşmak istememesi ihtimaline binaen mal rejimi sözleşmesini nikahtan önce yapmak daha uygun olacaktır. Ancak Medeni Kanun, bu tip sözleşmelerde tarafların birtakım özel düzenlemeler yapmalarına müsaade ettiğinden evlendirme memuru önünde standart ve mal rejimi türleri arasında şablon seçmek yerine tarafların özelliklerine ve taleplerine göre kişiye özgü bir sözleşme yapmak hukuken her zaman daha sağlıklı olacaktır. Dolayısıyla henüz taraflar evlenmediyse sözleşmenin nikahtan sonraya bırakılması pek uygun olmayabilir. Zira nikahtan sonra eşlerden biri evlilik sözleşmesi yapmaya yanaşmayabilir. Ayrıca eşler evlendikten sonra da karşılıklı bir mutabakat ile evlilik ya da mal rejimi sözleşmesi yaparak tabi oldukları mal rejimini değiştirebilirler.
Bu tür sözleşmeler noterde düzenleme şeklinde yapılabileceği gibi bizim de tavsiye ettiğimiz en uygun yöntem mal rejimi sözleşmesinin aile hukuku konusunda uzman bir aile avukatı tarafından tarafların taleplerine, malvarlığı durumunun özelliklerine, maddi konular üzerinde anlaşmalarına göre kişiye özel olarak hazırlanması ve ardından notere onaylatılmasıdır. Zira Medeni Kanun mal rejimleri konusunda genel ve standart hükümler çizmişse de birtakım konular ve mallar üzerinde taraflara özel düzenlemeler yapma hakkı tanımıştır. Bu itibarla mal rejimi sözleşmesinin mutlaka uzman bir boşanma avukatı tarafından hazırlanmış olması önemlidir. Avukat tarafından hazırlanan sözleşme, notere götürüldükten sonra ilgili kişilerce imzalanır ve son olarak noter tarafından onaylanır. Evlilik ve mal rejimi sözleşmesi yapacak kişilerin notere giderken yanlarında kimlik ve 3 fotoğraf götürmesi gerekir.
Evlilik sözleşmesi resmi şekilde yapılması gereken ve Türkiye Noterler Birliği bağlı bir noterde yapılmadığı sürece geçerli olmayan bir aile hukuku sözleşmesidir. Dolayısıyla alelade şekilde yapılan sözleşmeler geçerli değildir.
Evlilik sözleşmesi, tarafların mal varlıklarına, taleplerine göre taraflara özgü ve kişiye özel olarak hazırlanmalıdır. Sözleşme maddeleri çiftin özel durumuna göre oluşturulmalıdır. Örneğin evlenecek kişiler edinilmiş mallara katılma rejimini benimseyen bir sözleşme yapabilirler. Ve hangi malların kişisel mal hangi malların edinilmiş mal olduğu konusunda kısmi tercih yapabileceklerdir. Bu bakımdan tarafların durum ve taleplerine göre sözleşme maddeleri oluşturulacaktır. Ancak tüm çifteler için geçerli standart bir sözleşme metni yoktur.
Mal rejimi sözleşmesi aile avukatı tarafından hazırlanır ve hazırlanan sözleşme metni taraflarca noterde onaylatır. Sözleşme yapacak olan kişiler sözleşme metnine ek olarak kimlik ve 3 fotoğraf bulundurmalıdır. Eğer eşlerden biri yabancıysa ayrıca pasaportun yeminli ve onaylı tercümesi gerekli olacaktır.
Çiftler, evlilik ve mal rejimi sözleşmelerini evlilik öncesi veya sonrası yapabilir. Bu noktada herhangi bir hukuki engel yoktur. Bu tür bir sözleşme için süre sınırı da bulunmamaktadır. Taraflar evlilik öncesi veya sonrası dilediği zamanda sözleşme imzalayabilir. Ancak bizim tavsiyemiz mümkünse evlilik öncesi bu tür sözleşmelerin yapılmasıdır. İkincisi tavsiyemiz ise sözleşmenin hem aile hukuku konusunda uzman bir sözleşme avukatı tarafından hazırlanmasıdır.
Hayır evlilik sözleşmesi veya mal rejimi yapılması kanunen zorunlu değildir. Taraflar evlenmeden önce veya evlilik esnasında sözleşme yapabilirler. Ya da evlendikten sonra evlilik/mal rejimi sözleşmesi yapabileceği gibi yapmama özgürlüğüne de sahiptir.
Eğer taraflar mal rejimi sözleşmesi yapmazsa yasal mal rejimi olan edinilmiş mal rejimi uygulanmaktadır. Veya nikah esnasında çiftler mal rejimi tercihlerini nikah memuruna söylemezlerse yasal mal rejimi geçerli olacaktır. Dolayısıyla herhangi sözleşme yapılmaması durumunda taraflar Medeni Kanun’a göre yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma rejimi”ne tabi olurlar. Bu durumda eşler Medeni Kanun’daki yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaktır.
Taraflar, bu tür sözleşmeleri, sonradan bir başka evlilik/mal rejimi sözleşmesiyle değiştirilebilir. Hatta tarafların tabi olduğu mal rejimi de aynı şekilde yeni başka bir sözleşmeyle değiştirilebilmektedir.
Bu tür kritik sözleşmeler, tarafların durumlarına, talep ve ihtiyaçlarına göre kişiye özel hazırlanmaktadır. Bu itibarla herkese uyan standart bir mal rejimi sözleşmesinden söz etmek mümkün değildir. Tarafların talep ve ihtiyaçları doğrultusunda boşanma avukatı vasıtasıyla sözleşme maddeleri kişiye özel olarak oluşturulmalıdır. Noterlerde bulunan standart metinler eksik ve yetersiz olduğundan bir boşanma avukatı ndan sözleşme hazırlanması konusunda destek almak ve kişiye özgü eksiksiz bir evlilik sözleşmesi hazırlatmak uygun olacaktır.