2023 Yılında kamuda ve özel sektörde çalışanların süt ve doğum izni ne kadar ? Doğum sonrası çalışma hayatına devam eden anneler, kamuda yada özel sektörde süt izinlerini bebekleri için kullanırlar.
10.02.2016 tarihli ve 29620 sayılı kanunun Resmi Gazetede T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan Kamu Personeli Genel Tebliği ile birlikte doğum yapan kadın kamu çalışanlarına süt izni hakkı tanındı.
Süt izni yönetmeliği olarak da bilinen bu tebliğ ile birlikte;
İle ilgili düzenlemeler karara bağlanmıştır. Kamuda çalışan bayan memurları doğum sonrası pek çok konuda garanti altına alan düzenleme sonrası özel sektörde çalışan bayanların mağduriyeti gündeme geldi ve bu mağduriyet İş Kanunu’nda yapılan düzenleme ile geride bırakılmaya çalışıldı. 4857 sayılı İş Kanunu ’na eklenen kamu ve özel sektörde çalışan bayan çalışanlar olarak revize edilen madde ile birlikte özel sektörde çalışan kadınların doğum sonrası süt izninden yararlanmasının önü açıldı.
Getirilen bu hak eşitliği ile birlikte Devlet’in vatandaşları arasında gözetmek zorunda olduğu eşitlik ilkesi de yerine getirilerek tüm toplumda aile birliğine ve sağlıklı nesiller yetiştirilmesine verilen önem bir kez daha gösterilerek uygulamaya geçilmiş oldu.
Memurlarda süt izni 2023 tebliği yayınlandığı tarih itibari ile pek çok konuya açıklık getirdi. Düzenlemeye göre analık izni sonrası kullanımına izin verilen süt izninin;
Olacak şekilde verilmesi yönünde karar kılınarak tebliğde yerini aldı. Kamu çalışanlarının süt izninin kullanımı ile ilgili muallakta kalan noktalarına da açıklık getiren düzenlemeye göre;
Görüldüğü gibi süt izni ile ilgili yönetmelikte pek çok nokta aydınlatılmış olup kamu çalışanı okurlarımızın analık izni süresini bilmeleri halinde ne zaman ve nasıl süt izni kullanabilecekleri sorusu tüm ayrıntılarıyla yanıtlanmış olacaktır. Analık izni bilindiği üzere doğum öncesi ve sonrası dönemi kapsamak üzere bayan kamu çalışanlarının faydalanabilecekleri bir haktır.
Doğum yapacak kamu çalışanı;
Olmak üzere analık izni kullanabilmektedir. Analık izni sonrası ister kamu çalışanları 657 sayılı Kanun ’a göre tanınan yarım gün izin hakkından veya analık izni hakkından faydalanabilmektedir.
Her ne kadar uygulamada sorunlar yaşanıyor olsa da 4857 sayılı İş Kanunu’na göre özel sektörde çalışan bayanların da tıpkı kamu çalışanlarına olduğu gibi analık izni ve süt izni hakları bulunmaktadır.
Özel sektörde çalışan bayanlar gebelik sürecinde;
İçerisinden analık izni kullanabilmekte ve erken doğum yaşanması halinde 8 haftalık süreden kalan analık izin hakları doğum sonrasına eklenebilmektedir. Analık izni bitimi ile süt izni haklarını kullanabilmektedirler. Özel sektörde süt izni kaç saat 2023 sorusuna kamuda çalışan bayanlarla benzer saatlerden söz edilmektedir.
Analık izni sonrası doğum yapmış özel sektör çalışanı bayanlar;
Süt iznine sahiptirler. Verilen hakların kullanımı ile ilgili bir anlaşmazlığa düşülmesi halinde İş Mahkemelerine başvurmanın yolu açıktır.
Doğum yapan annenin, doğum yaptığı tarihten önce ki son 3 yıl içerisinde en az 600 gün sigortası varsa eğer, ücretli analık izni bittikten sonra birinci çocuk için 60 gün, ikinci çocuk için 120 gün, üç ve üzeri çocuk için ise 180 gün süreyle yarı zamanlı çalışma yapabilir. Yarı zamanlı çalışmaya başlayacak annenin maaşının yarısını çalıştığı firma diğer yarısını ise İŞKUR ödeyecektir.
Doğum yapan anne, ilk hakkı olan analık izin süresini tamamladıktan sonra isterse eğer 6 ay süre ile ücretsiz izne ayrılabilir. Ücretsiz izin doğum yapan anne için tanınan kanuni bir hak olduğundan dolayı işveren bu hakkın kullanımında her hangi bir söz sahibi değildir.
Süt izni günlük olarak verilmiş bir haktır ve 10.02.2016 tarihli ve 29620 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Kamu Personeli Genel Tebliği’nde belirtildiği gibi bu hakkın birleştirilerek sonraki dönemlerde kullanılmasına müsaade edilmemektedir. Bazı kurum ve kuruluşlar aynı tebliğde yer alan süt izninin hangi tarihler ve saatler arasında kullanılacağına hak sahibi karar verir maddesine dayanarak süt izni toplu kullanma hakkına sahip olunduğu görüşünü savunmaktadırlar.
Bu kurumlarda çalışan personeller izinlerini birleştirerek haftanın belirli günlerinde tam gün veya yarım gün işe gitmeyerek süt izinlerini toplu olarak kullanabilmektedirler. Tebliğde yer alan madde açıklayıcı olmasına karşın toplu olarak süt iznini kullanmak isteyen kamu ve özel sektör çalışanı bayanlar, analık izni sonrası bağlı olarak çalıştıkları kurumlar ile görüşerek süt izinlerini toplu kullanmak istedikleri taleplerini ileterek gelecek cevaba göre harekete geçebilirler.
Doğum öncesi veya sonrası bağlı olarak çalıştığı kurumla görüşerek süt iznini toplu kullanmak isteğini ileten çalışanlar, bu isteklerine olumlu cevap almaları halinde çalıştıkları kuruma süt izni toplu kullanma dilekçesi ile başvuruda bulunabilmektedirler.
Kurumu ile görüşerek bu isteğine olumlu cevap alan bayan çalışanlar, analık izni sonrası süt izinlerini toplu kullanmak için;
Belirterek çalışmakta oldukları kurumun insan kaynaklarına hitaben dilekçe ile bildirmelidirler. Verdikleri imzalı dilekçe işleme alınarak belirttikleri dönemlerde çalışmak ve belirttikleri dönemlerde izne çıkmak yöntemi ile süt izinlerini toplu olarak kullanma haklarını kullanabilirler.
Kanun’da belirtildiği üzere analık izni bitimi sonrası yarım gün izin hakkı yerine;
Şeklinde hesaplanan süt iznini kullanmak isteyen bayanların herhangi bir hesaplama yapmasına gerek bulunmamakta, yukarıda belirtilen sürelerde süt izinlerini düzenli olarak kullanabilmektedirler. Toplu süt izni hesaplama işlemi de bu hakların tespit edilerek hangi dönemlerde kullanılacağının belirlenmesi usulü ile kolayca hesaplanabilmektedir.
Dilekçe ile başvuruda bulunacak bayan çalışanlar, toplu olarak kullanmak istedikleri süt izni için sırası ile aşağıdaki şekilde hesaplayabilir:
Bulunan gün sayısı dilekçe ile çalışılan kuruma bildirilerek toplu olarak süt izni kullanılabilmektedir. Bu hakkın kullanılırken dikkat edilmesi gereken nokta ise takvimin hesaplama sonrası oluşturularak kuruma bildirilmesidir.
Verilen hesaplama ile elde edilen gün bazında süt izni hakları net bir şekilde çalışılan kuruma verilen dilekçede belirtilerek bu takvime uymak kaydı ile toplu olarak süt izni kullanımı gerçekleştirilmelidir.
Süt iznini, yarım gün kullanmak isteyenler, 657 sayılı kanunun değişik 104’üncü maddesinin (f) fıkrasında düzenlenen doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden itibaren kullanabilecek yarım gün iznin uygulanmasına ilişkin açıklamalara şöyle yer verilmiştir.
A Maddesi = Doğum sonrası analık izni süresi bitiminden itibaren yarım gün iznin kullanımı memurun dilekçe vererek talepte bulunmasına bağlıdır. Söz konusu talep, çocuğun hayatta olması kaydıyla kurumca yerine getirilir.
B Maddesi = Memurun yarım gün izin süresi, doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren birinci doğumda iki ay, ikinci doğumda dört ay, sonraki doğumlarda ise altı aydır.
C Maddesi = Yarım gün izin süresinin tespitinde memurun doğum yapması esas alınacak olup, bu süre memurun yaşayan çocuğunun sayısına göre belirlenmeyecektir.
Örnek = Memurun ölü doğum yapmasını müteakip bir çocuğunun doğması ve yarım gün izin talep tarihinde çocuğunun hayatta olması halinde bu memurun yarım gün izin süresi dört aydır.
Kadın Çalışanların Süt İzni Kaç Saat? – 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 düzenlemesine göre kadın çalışanın 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için gün içerisinde toplam 1,5 saatlik süt izin süresi verilir. Verilen 1,5 saat emzirme süresini, gün içerisinde parça parça kullanılır veya hangi saatlerde kullanılacağını kadın çalışan belirler. Ancak bu belirlemeyi yaparken dürüstlük kurallarına uymak ve işverene olan sadakat yükümlülüğüne göre bir belirleme yapmak durumundadır. Bu bahsettiğimiz haklardan, İş Kanunu’na tabi olmayan kadın çalışanlar da yararlanır.
Memurların Süt İzni Kaç Saat? – 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104 düzenlemesine göre kadın memurların emzirme süresi, ilk 6 ay, günde 3 saat, sonraki 6 ay ise günde 1,5 saat olarak belirlenmiştir. Güm içerisinde kullanılacak süt izninin zamanını kadın memur belirlemektedir.
Bakanlık tarafından yapılan açıklama ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 104 üncü maddesinin (D) fıkrasında kadın öğretmenler için süt izni süreleri belirtilmiştir. Doğum sonrası analık iznini kullanan öğremenler “Analık İzni” bittikten sonra süt izinlerini kullanmaya başlarlar.
Kadın öğretmenler için Analık izni bittikten sonra ki ilk 6 ay için günde 3 saat, ikinci altı ay için ise günde 1,5 saat süt izni kullanabilirler. Kadın öğretmenler, süt izinlerini günün hangi saatlerinde kullanacağını kendisi belirlemektedir.
Kamuda çalışan memurlar ve özel sektörde çalışan işçiler için süz izni bebeklerş 1 yaşına gelene kadar kullanılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre çalışan annelerin süt izinlerini, analık izni bittikten sonra kullanmaya başlar. Analık izni doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftadır.
Türkiye Cumhuriyeti yasaları ve iş etiği gereğince hamile olan kadınlar doğum öncesinde 8 hafta ve doğum sonrasında 8 hafta olmak üzere toplamda 12 hafta doğum izni yapma haklarına sahiptirler . Hamile bireyler için 8 hafta aslında bir izinden çok bir kuraldır.
Fakat kendisini iyi hisseden ve çalışmak isteyen kadınlar için doktordan alınacak rapor ile 37. haftaya kadar anne adayı çalışma hakkına sahiptir. Ama 37. haftadan sonra anne adayının çalışmasına izin verilmemektedir.
İkiz veya üçüz gibi birden fazla bebeğe sahip olacağı düşünülen ve resmi olarak kanıtlanmış olan anne adaylarında ise bu süre 2 hafta daha uzatılabilmektedir. En az iki çocuk bekleyen anne adayı hamilelik süresindeki doğum iznini 2 haftada daha uzatarak toplamda 10 hafta hamileyken, 8 hafta da doğumdan sonra izin yapabilmektedir.
Doğum izni babalar için 2 – 5 gün arasında çalıştıkları sektöre göre değişkenlik göstermektedir. Anneler için ise bu süre 8 hafta doğum öncesi ve 8 hafta doğum sonrası olarak toplamda 16 haftadır. Eğer isterse anne adayı doğum öncesi iznini 3 hafta olarak yapıp geri kalan süreyi doğum sonrasına ekleyebilmektedir.
Devlet memurları için doğum izni kadın memura; doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam on altı hafta süreyle doğum izni verilmektedir.
Doğum izni tüm çalışanlar için aynıdır. Öğretmenler için de doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta olarak belirlenmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti yasaları ve iş etiği gereğince hamile olan kadınlar doğum öncesinde 8 hafta ve doğum sonrasında 8 hafta olmak üzere toplamda 12 hafta doğum izni yapma haklarına sahiptirler . Hamile bireyler için 8 hafta aslında bir izinden çok bir kuraldır. Fakat kendisini iyi hisseden ve çalışmak isteyen kadınlar için doktordan alınacak rapor ile 37. haftaya kadar anne adayı çalışma hakkına sahiptir. Ama 37. haftadan sonra anne adayının çalışmasına izin verilmemektedir.
İkiz veya üçüz gibi birden fazla bebeğe sahip olacağı düşünülen ve resmi olarak kanıtlanmış olan anne adaylarında ise bu süre 2 hafta daha uzatılabilmektedir. En az iki çocuk bekleyen anne adayı hamilelik süresindeki doğum iznini 2 haftada daha uzatarak toplamda 10 hafta hamileyken, 8 hafta da doğumdan sonra izin yapabilmektedir.
Babalık izni olarak da bilinen eşinin doğum yapmasıyla izni ayrılma hakkına sahip olan babanın izin süresi çalıştığı sektörün özel sektör veya kamu olmasına göre değişkenlik göstermektedir.
57 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında eşi doğum yapan erkeğin on gün babalık izni yapmasına hakkı vardır. Bu izin babaya eşi doğum yaptıktan sonra verilmektedir. Özel sektörde çalışan babaya ise verilen izin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında belirtilmektedir. Kanuna göre, özel sektörde çalışan baba eşi doğum yaptığı taktirde toplamda 5 günlük ücretli izine ayrılma hakkına sahiptir.
Sözleşmelei personel olarak çalışan babanın babalık izni ise 2 gündür. Taşeron işçilerde ise bu süre 5 gündür.
Kadınların doğum iznini ayrılabilmesi için gebeliğin en az 32. haftada olması gerekmektedir. Anne adayı 32. haftadan itibaren doğum izni yapabilmektedir. Eğer çalışmak isterse de doktordan alacağı gebeyken çalışabileceğinin herhangi bir soruna neden olmayacağına ilişkin raporla 37. haftaya kadar çalışabilme hakkına sahiptir.
Erkeklerin babalık izni olarak bilinen doğum iznine ayrılabilmesi için 4857 sayılı İş Kanunu’nun Ek Madde 2’deki şartları sağlaması gerekmektedir.
Ek Maddde 2 şu şekildedir;
“Mazeret İzni EK MADDE 2 – İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir…”
Kanunda açıklandığı üzere erkeklerin babalık iznine ayrılabilmeleri için sağlamaları gereken şartlar şunlardır:
Eşi doğum yapan erkekler doğum anından itibaren, hatta doğum günü babalık iznine ayrılabilmektedirler. Babalık iznine ilişkin kanunda iş günü ifadesi bulunmadığı için doğum resmi tatillere denk gelse bile babalık izni sayılmaktadır. İzin süresi ise babanın çalıştığı sektöre göre değişkenlik göstermekle beraber en az 2 – 5 gün arasındadır.
Doğum sonrasında izne eklenen süreler, bebeğin veya annenin sağlık durumunun iyi olmaması durumlarıdır. Doktor raporu ile annenin sağlık durumunun görev yapmaya elverişli olmadığı kanısına varılıra, bunun için izin süresinin uzatılmasına karar verilir.
Özellikle doğum sonrasında bu raporun alınması için annenin eğer fiziksel bir rahatsızlığı yoksa, doğum sonrası depresyon yaşıyor olması gerekmektedir. raporun doğum sonrası depresyon tanısı bulunan anne için ek olarak 3 hafta doğum sonrası izin verilebilir. Anneye verilecek fizyolojik raporun süresi en fazla 5 hafta, psikolojik içerikli raporların içeriği en fazla 3 hafta olabilir.
Doğumdan sonra bebeğin sağlık durumu nedeniyle annenin hastanede kalması gerekirse, anneye refakatçi raporu yazılır. Böylece anne de bebekle birlikte 5 haftaya kadar hastanede kalabilir. Rapor süresince bebek ve annenin durumunda iyileşme gözlenirse, raporun iptali söz konusu olabilir.
Ölü doğumda doğum izni kullandırılmaktadır. Anne eğer düşük yaptıysa doğum izni kullanamaz. Ancak bebek doğmuş ve doğduktan sonra vefat etmişse, doğum olayı gerçekleştiği için izin kullanabilir. Kadın memurun düşük yapması durumunda rapor alarak iş izni istemesi normaldir. Bu durumda rapor süresince anne izinli sayılabilir. Ancak ölü doğumda, doğum izninin tamamının kullanılmasına karar verilir. bu izin, bebek ne durumda doğarsa doğsun annenin hakkıdır.
Anne vefat ederse babaya doğum izni verilmektedir. Bu durumda annenin kullanmadığı doğum izni, babaya devredilir. Anne, doğum öncesinde 4 hafta izin kullanmış ve doğum sırasında vefat etmişse, babaya kalan 12 haftalık dönem devredilir. Ancak bu devrin gerçekleşmesi için babanın bu durumu en yakın sigorta müdürlüğüne bildirmesi gerekir. Bildirme işlemleri yazılı ve sözlü olarak yapılmalıdır.
Doğum izni kullanımında maaş kesintisi yapılması söz konusu olamaz. Doğum izni almış bir anneye doğum izni süresince maaş kesintisi uygulanması yasal değildir. Anneye verilen doğum sonrası 16 haftalık izin süresince, anne iznini istediği şekilde kullanabilir. 16 haftayı geçmediği sürece anneye herhangi bir maaş kesintisi uygulanmaz.
Doğum zamanı yaklaşan anne adaylarının en çok merak ettiği konulardan bir tanesi de doğum izinin nasıl alınması gerektiğidir.
Doğum izni almak için yapılması gereken şeyler şunlardır:
Doğum dolayısıyla işten geçici olarak ayrılan annenin hayatını devam ettirebilmesi için ödeme almaya devam etmesi gerekmektedir. Doğum izni ücreti olarak karşımıza çıkan bu ücret, annenin işini kolaylaştırmaktadır.
Doğum iznine ayrılan anneye verilen ücret her sene asgari ücretteki artış miktarıyla birlikte değişiklik göstermektedir.
Çalışan annelere sunulan kolaylıklardan bir diğeri ise emzirme yardımı olarak bilinen doğum sonrası yapılan maddi yardımdır.
İş etiği gereği anneye doğum izni verilmektedir. Anne adayına sunulan bir başka kolaylık da doğum sonrası yarım gün çalışma imkanıdır. Doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğuna bağlı olarak farklı sürelerde anneye part time çalışma imkanı verilmektedir. Anne yarım gün çalışarak tam gün çalışıyormuş gibi maaş almaya devam etmektedir.
Çalışan anneler için yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğuna göre yarım gün çalışma hakkı süresi değişkenlik göstermektedir.
Bu süre şu şekilde 3’e ayrılmaktadır:
Yukarıdaki net sürelere ek olarak doğan çocuğun engelli olması durumunda belirtilen sürelere 30 gün daha eklenebilmektedir. Halihazırda engelli bir çocuğu olan anneler ise yarım gün çalışma imkanından dilerlerse bir yıl yararlanma hakkına sahiptirler.
Yarım gün çalışma izninde anneler tam maaş almaktadır. Maaşın yarısını İŞKUR yarısını da işveren karşılamaktadır.
Doğum sonrası izinden sonra part time çalışma hakkını kullanmak isteyen annelerde aranan şartlar şunlardır:
Resmi kurumlarda izin veya çeşitli talepler için dilekçe yazılması gerekmektedir. Dilekçe yazma konusu sadece kamu alanında değil, özel sektörde çalışan anne ve babalar için de geçerlidir.
Doğum izni dilekçesi yazılırken şu adımlar uygulanmalıdır:
Dilekçe yazdıktan sonra işverenin gerekli işlemleri SGK’nın internet sitesine işlemesiyle anne doğum izni yapabilmektedir.
Doğum iznini kullandırmayan işveren şikayet edilmelidir. Bu konuda mobbinge maruz kalan işçinin bunu ilgililere bildirmesi yeterlidir. İşçiye doğum izni kullandırılmaması yasal değildir. Öğretmenlerin bu durumu ilçe milli eğitim müdürlüklerine bildirmesi gerekir. Eğer sağlık sektöründe iseniz sağlık bakanlığına bağlı birimlere, diğer sektörler için de Sosyal Güvenlik Kurumu’na bu durumu bildirmek gerekmektedir. Bu sayede doğum izni başlığı altında tazminat ve şikayet hakkı elde edersiniz.