2000 yılından sonra sigortalı olanların emeklilik tarihi hangi kanuna tabi olduklarına göre değişiklik gösterir. Çalışanların sosyal güvenlik haklarına ilişkin dönem dönem yapılan değişiklikler, emeklilik yaşını ve prim ödeme gün sayısını da etkilemektedir. Bu nedenle sigortalıların emeklilik tarihi değişebilir.
2000 yılından sonra sigortalı olanların emeklilik tarihini hesaplamak için önce ilgili kanunun ilgili maddelerine bakmak gerekir. Aynı zamanda sigortalının sağladığı şartları da incelemek gerekir. Emekli olmak için yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi gibi şartlar vardır. Bu şartlar, kadın ve erkekler için farklıdır.
Bazı sigortalılara emeklilik konusunda ayrıcalıklar tanınabilir. Engelliler, engelli çocuğu olanlar ve yer altında çalışanlar gibi bazı özel gruplar daha erken bir tarihte emekli olabilir.
2000 yılından sonra sigortalı olanların emeklilik şartları kadınlar için 58 yaş, 7000 prim günü; erkekler için 58 yaş, 7000 prim günüdür. Bu şartlar ilk sigortalı olma tarihinin 2008 yılından sonrasına rastlaması halinde değişiklik gösterir.
| Sigorta İşe Giriş Tarihi | Sigortalılık Süresi | Erkekler İçin Yaş Şartı | Prim Ödeme Şartı |
| 08.09.1976 öncesi | 25 | Yok | 5000 |
| 09.09.1976-23.05.1979 | 25 | 44 | 5000 |
| 24.05.1979-23.11.1980 | 25 | 45 | 5000 |
| 24.11.1980-23.05.1982 | 25 | 46 | 5075 |
| 24.05.1982-23.11.1983 | 25 | 47 | 5150 |
| 24.11.1983-23.05.1985 | 25 | 48 | 5225 |
| 24.05.1985-23.11.1986 | 25 | 49 | 5300 |
| 24.11.1986-23.05.1988 | 25 | 50 | 5375 |
| 24.05.1988-23.22.1989 | 25 | 51 | 5450 |
| 24.11.2989-23.05.1991 | 25 | 52 | 5525 |
| 24.05.1991-23.11.1992 | 25 | 53 | 5600 |
| 24.11.1992-23.05.1994 | 25 | 54 | 5675 |
| 24.05.1994-23.11.1995 | 25 | 55 | 5750 |
| 24.11.1995-23.05.1997 | 25 | 56 | 5825 |
| 24.05.1997-23.11.1998 | 25 | 57 | 5900 |
| 24.11.1998-08.09.1999 | 25 | 58 | 5975 |
| 09.09.1999-30.04.2008 | 25 | 60 | 7000 |
| 01.05.2008-2035 | 25 | 60 | 7200 |
Yukarıdaki tabloda erkekler için emeklilik yaş , sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısının yıllara göre değişimi gösterilmiştir. Tabloda görüldüğü üzere 2000 yılından sonrası için yaş ve diğer şartlarda artış söz konusudur.
| İlk Sigorta Tarihi | Sigortalılık Süresi | Yaş | Prim Şartı |
| 01.04.1981’den önce | 20 | Yok | 5000 |
| 09.09.1981-23.05.1984 | 20 | 40 | 5000 |
| 24.05.1984-23.05.1985 | 20 | 41 | 5000 |
| 24.05.1985-23.11.1986 | 20 | 42 | 5075 |
| 24.11.1986-23.05.1987 | 20 | 43 | 5150 |
| 24.05.1987-23.05.1988 | 20 | 44 | 5225 |
| 24.05.1989-23.05.1990 | 20 | 45 | 5300 |
| 24.05.1990-23.11.1991 | 20 | 46 | 5375 |
| 24.05.1991-23.05.1992 | 20 | 47 | 5450 |
| 24.05.1992-23.05.1993 | 20 | 48 | 5525 |
| 24.05.1993-23.05.1994 | 20 | 49 | 5600 |
| 24.05.1994-23.05.1995 | 20 | 50 | 5675 |
| 24.05.1995-23.05.1996 | 20 | 51 | 5750 |
| 24.05.1996-23.05.1997 | 20 | 52 | 5825 |
| 24.05.1997-23.05.1998 | 20 | 53 | 5900 |
| 24.05.1998-23.05.1999 | 20 | 54 | 5975 |
| 24.05.1999- 08.09.1999 | 20 | 55 | 5975 |
| 09.09.1999-30.04.2008 | 25 | 58 | 7000 |
| 01.05.2008-2035 | 25 | 58 | 7200 |
Kadınlar için gerekli şartlar da yukarıdaki tabloda verilmiştir. Yıllara göre değişim tablosu incelendiğinde de kadınlar için yaş şartında ve prim ödeme gün sayısında artış söz konusudur.
2000 yılından sonra sigortalı olanların tabi olduğu kanun , 1999 yılında yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun ’dur. Bu kanun kapsamında daha önceki düzenlemelere kıyasla emeklilik şartları ağırlaşmıştır. Bu değişiklik hem kanunun yürürlüğe girmesinden sonra işe başlayanlar için hem de öncesinde işe başlayanlar için geçerlidir.
1999 yılında yapılan değişiklikten sonra bir diğer değişiklik de 2008 yılında yapılmıştır. 5510 Sayılı Kanun, 2008 yılından sonra sigortalı olanları kapsar. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar için yaş şartı diğer kanunlarla kıyaslandığında bir hayli artmıştır. Çıkarılan kanunların temel amacı, emeklilik yaşını yükseltmek ve devletin üzerindeki yükleri azaltmaktır.
2000-2008 yılları arasında işe girenler için prim ödeme şartı 7000 gündür. 7000 günlük şart, 2008 tarihindeki yasanın çıkmasıyla 7200’e çıkmıştır. Prim ödeme şartı, çalıştığınız gün sayısını ifade eder. Genellikle çalışanlar prim ödeme gün sayısını daha erken bir tarihte; yaş şartını ise daha ileri bir tarihte tamamlar.
2000 yılından sonra sigortalı olanlar, 2008’den sonra olanlara göre daha avantajlıdır. Prim ödeme gün sayısının artması, sigortalıların daha fazla çalışması manasına gelir. Uzun süre çalışmak istemeyen kişiler, borçlanma yoluna giderek tarihi erkene çekebilir.
2008 sonrasında işe girenler için prim ödeme şartı 7200 gündür. Bu şart 4A kapsamında sigortalı olanlar için geçerlidir. 4B kapsamında sigortalı olanlar, 9000 gün prim ödeme şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilir.
Prim ödeme şartı bazı durumlarda 5400 gün olarak da uygulanabilir. Bunun için sigortalının kademeli yaş uygulamasında istenilen yaşlardan üç yaş daha büyük olma şartı aranır. Örneğin; 2036 ve 2037 yılları arasında kadın için 59, erkek için 61 yaş şartı aranır. Bu tarih aralığında kadının 62, erkeğin 64 yaşında olması durumunda 5400 gün prim şartıyla emekli olmak mümkündür.
Görüldüğü üzere emeklilik hakkından yararlanacağınız tarih farklı koşullar altında değişiklik gösterir. Bu nedenle hangi koşulları sağladığınızı doğru bilmeniz ve haklarınızdan her zaman haberdar olmanız önemlidir.
2000-2008 aralığında işe girenler için yaş şartı , kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 olarak uygulanır. Yaş şartını sağlayan sigortalılardan prim ödeme şartını sağlaması da istenir. Aynı zamanda sigortalılık süresi şartı da vardır.
2008 sonrasında işe girenler için yaş şartında kademeli bir geçiş söz konusudur. Kademeli yaş uygulamasında 2035 yılına kadar 58 yaş şartı uygulanır. 2035 yılından sonra ise şu şekilde kademeli bir geçiş söz konusudur:
Kısmi emeklilik şartlarını sağladığınız takdirde daha kolay emekli olabilir ancak daha az bir maaş alırsınız. Kısmi emeklilikte de karşınıza yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartı çıkar. Prim ödeme gün sayısı şartı 2000 ve 2008 yılları arasında işe girenler için 4500 gündür. Sigortalılık süresi ise 25 yıl olmalıdır.
Kısmi emeklilikte aranan yaş şartı ise kadınlarda 58, erkeklerde 60’tır. Bu şartlarla emekli olduğunuz takdirde alacağınız maaş, %20 ila %25 oranında daha az olur. 4B sigortalılarının kısmi emeklilikten yararlanması için sigortalılık süresi sınırlaması yoktur. 4B’lilerden yani BAĞ-KUR’lulardan 5400 gün prim şartı istenir. Yaş şartı ise kadın için 60, erkek için 62’dir.
2008 yılından sonra çalışmaya başlayanlarda ise 5400 prim gün sayısı ile emeklilik mümkündür. Bunun için kademeli yaş tablosundaki belirtilen yaşlara üç yıl daha eklenir. Bu eklemeler 65 yaşından fazla olmamalıdır.
Engelliler için emeklilik şartları pozitif ayrımcılık ilkesi gereği kolaylaştırılmış ve engelli bireylerin daha erken dönemde yaşlılık aylığından yararlanması hedeflenmiştir. 6 Ağustos 2003’de engelliler için yapılan bir emeklilik düzenlemesi mevcuttur. Buna göre 12 yıl ve üzerinde sigortalı olanlar için çıkarılan düzenlemeyle bir kademeli geçiş hakkı tanınmıştır. Bu tarihten sonra 2008 yılındaki düzenlemeye kadar sigortalı olan engelliler, şu şartları taşımaları halinde emekli olabilir:
2008 yılından sonra sigortalı olanların eğer çalışmaya başlamadan önce mevcut bir engeli varsa 3960 gün prim ve on beş yıl sigortalılık şartıyla emekli olmaları mümkündür. Sigortalının engeli malûl sayılmayı gerektirecek seviyede olmalıdır.
Engelliler için emeklilik şartları arasında çalışma gücündeki kayıp oranına göre bir sınıflandırma da yapılır. Buna göre engel durumu %50 ve %59 arasında olanlar, en az 16 yıl sigortalılık ve 4320 gün prim şartıyla emekli olabilir. Bunun yanı sıra %40 ila %49 arasında bir engel durumu olanlar ise 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün prim şartıyla emekli olabilir. Bu kişilerde yaş şartı aranmaz.
Yapılan bir diğer düzenleme ise 55 yaşın üzerinde olan ve erken yaşlananlarla ilgilidir. Erken yaşlananlar yaş haricinde kalan diğer şartları taşıyorsa emekli olabilir. Kadın sigortalının emeklilik talebini Sosyal Güvenlik Kurumuna ilettiği tarihte başka birinin bakımına muhtaç durumda olan engelli bir çocuğu varsa ona da kolaylık sağlanır. Buna göre kadın sigortalının 5510 Saylı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonraki prim gün toplamının dörtte biri kadar toplam prime ekleme yapılır. Bu prim ödeme sayıları yaştan da düşülür.
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için emeklilik şartları yapılan işe göre değişiklik gösterir. Özellikle yeraltında çalışanlar için sağlanan pek çok kolaylık vardır. Yeraltındaki maden işlerinde en az 20 yıllık bir çalışması olan sigortalılar için uygulanan yaş şartı 50’dir.
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için fiili hizmet süresi zammı da uygulanır. Bu zam miktarı yapılan işe göre değişiklik gösterir. Örneğin yeraltında çalışanlar için uygulanacak fiili hizmet süresi zammı 180 gündür. Aynı zamanda 90 gün eklenen işler de vardır. Fiili hizmet süresi zammı sayesinde sigortalılar, daha erken bir tarihte emekli olur. Bu zamlar yaş hadlerinden de indirilir.
Emeklilik tarihini erkene çekmek için yapılması gereken borçlanma yoluna gitmektir. Borçlanma şu hallerde tanınan bir haktır:
Yukarıda bahsedilen süreler için borçlanma hakkına sahipsiniz. Bu süreleri borçlanarak daha erken bir tarihte iş hayatından ayrılabilirsiniz. Analık halinde borçlanma üç çocuğa kadar yapılabilir. Buna göre kadın sigortalı analık izninde geçen sürelerle beraber tek çocuk için toplam iki yıl borçlanma yapabilir.
Kadın sigortalının borçlanma hakkından yararlanabilmesi için borçlanma talep ettiği süre boyunca adına prim ödemesi yapılmaması gerekir. Kadın sigortalı üç çocuk için toplam altı yıllık borçlanma hakkına sahiptir.
Emekli olmadan ölenlerin yakınlarına aylık bağlanması mümkündür. Sigortalı çalışan, emeklilik için gerekli şartları yerine getirip vefat ettiyse hak sahipleri onun aylığını alabilir. Ancak emekli aylığı için gerekli şartlar oluşmadıysa sigortalının hak sahiplerine toptan ödeme yapılır. Toptan ödeme kapsamında bu kişilere sigortalıdan yapılan prim kesintileri geri verilir.
Emekli aylığı almaktayken vefat eden kişinin yakınlarına ise ölüm aylığı bağlanır. 2000 yılından sonra sigortalı olanların emeklilik tarihini hesapladıktan sonra geri kalan detayları da bilmek size en uygun süreçte yaşlılık aylığından yararlanma noktasında avantaj sağlar.