İşsizlik maaşı şartları 1999 tarihli 4477 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile belirlenmiştir. Bu tarihten sonra son 4 ayda kesintisiz sigortalılık süresi gibi bazı koşullarda esnetmeler getirişe de işsizlik maaşı şartları genel çerçevede aynı tutulmuştur. Prime esas kazanca göre hesaplanan ve sigorta süresine göre ödenen sürenin belirlendiği işsizlik maaşı, 2022 yılı asgari ücret zammı ile birlikte yükseldi.
Taban ve taban işsizlik aylık ödeneğine gelen zamla birlikte gözler güncel işsizlik aylığı koşullarına çevrildi. İŞKUR işsizlik maaşı, başvuru süreci, koşulları ve merak edilen tüm detayları rehber yazımızda siz okurlarımız için derledik.
İşsizlik aylığı belirli şartları sağlayan ve kapsam hedefinde yer alan, herhangi bir kasıt ya da kusuru bulunmaksızın işini kaybeden sigortalılara ödenen bir maddi destektir. 1999 yılında 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile hayatımıza giren işsizlik aylığı, işini kaybeden sigortalıların yaşadıkları gelir kaybının telafi edilmesini amaçlar.
İşsizlik maaşı kapsamı gerekli koşulları karşılayan sigortalıları içine alacak şekilde genişletilmiştir. Uygulama çerçevesinde aylık kapsamında yer alacak bireylerin işsizlik sigortası primlerinin ödenmiş olması ve kanunda sayılı şartları yerine getirmesi gerekmektedir. İşsizlik ödeneği kapsamında sunulan GSS prim ödemesi, yeni iş bulma desteği ve diğer hakları da içine alan işsizlik aylığı kapsamındaki sigortalılar şu şekilde sıralanabilir:
İşsizlik maaşı şartları tanımdan da anlaşılabildiği gibi prim ödemesi ve sigortalının kendi isteği dışında işten çıkartıldığı hallere yönelik sınırlar çizmektedir. Kapsam içerisinde yer alan sigortalılar, aşağıdaki şartları taşımaları halinde işsizlik ödeneğinden yararlanabilir:
Yabancılara işsizlik aylığı ödenmektedir. Bir üst başlıktan takip edilebilecek olan işsizlik maaşı koşulları içerisinde, Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) vatandaşlığı aranma şartı ile ilgili bir madde yer almaz. Bununla birlikte yabancılar için işsizlik ödeneğinde aranan şartlar şu şekilde belirlenmiştir:
Emekli çalışanlara işsizlik maaşı verilmemektedir. Emekliler, çalıştıkları halde destek primi ödemesi ile istihdam edilir. Ek olarak emekli çalışanlar için işsizlik sigortası primi ödenmez. Bu nedenle emekli çalışanlar işten çıkartıldıklarında işsizlik ödeneğinden yararlanamamaktadırlar.
İşsizlik maaş hesaplaması yapılırken, sigortalı çalışanın son dört aylık prime esas kazançları referans alınmaktadır. Hesaplamada son dört ay dikkat edilerek günlük ortalama brüt kazanç hesaplanır. Hesaplanan günlük kazancın %40’ı ise işsizlik aylığı günlük ücretine karşılık gelir. Yukarıdaki yöntemle hesaplanan işsizlik aylığı tutarı, asgari ücret brüt tutarının %80’ini geçememektedir.
Güncel işsizlik aylığı tutarı asgari ücret zammı sonrası yenilendi. Asgari Ücret Tespit Komisyonunca asgari ücret 4.253,40 TL’ye (brüt 5.004 TL) yükseldi. Asgari ücret doğrultusunda yapılan zam sonrası 2022 yılında en düşük işsizlik maaşı 1.986, 41 TL’ye, en yüksek aylık ise 3.972,82 TL’ye yükseldi.
İşsizlik maaşı almak için gerekli şartları sağlayan ve kapsam dahilinde olan adayların, kendilerine tanınan süre bitmeden İŞKUR’a müracaat etmeleri gerekmektedir. İŞKUR’a yapılan müracaat sonrası yapılan değerlendirme sonucu kendi isteği ve kusuru dışında işten çıkartılan sigortalı, aylık hakkı elde eder.
İŞKUR başvurusu için 30 günlük süreye dikkat edilmesi gerekir. İşten çıkartılmayı takip eden 30 gün içerisinde başvuru yapılmadığı halinde kapsam içinde bulunan ve gerekli şartları taşıyan aday aylık hakkı elde edemeyecektir.
Kısaca süreci şu şekilde özetlemek mümkündür:
İşsizlik aylığına başvuru süreci şahsen ya da dijital kanallar üzerinden Türkiye İş Kurumuna (İŞKUR) iletilmelidir. Başvuru sürecinin başlatılması için hak sahipleri, hizmet akdinin sonlandırıldığı 30 günlük süre zarfında başvurularını yetkilendirilen başvuru noktaları üzerine gerçekleştirmelidirler. İŞKUR İl/İlçe Temsilciliklerine yapılacak başvurular şahsen yapılırken, internet ortamından başvurular ise İŞKUR web sitesi ya da e-Devlet üzerinden yapılabilir.
İŞKUR web sitesi üzerinden internetten işsizlik aylığı başvuruları şu şekilde yapılır:
e-Devlet’ten işsizlik aylığı başvurusu için aşağıdaki yönergeleri takip edebilirsiniz:
İşsizlik maaşı sorgulama işlemleri İŞKUR E-Şube, İl/İlçe Temsilcilikleri ve e-Devlet üzerinden yapılabilir. İŞKUR İl veya İlçe Temsilcilikleri üzerinden yapılacak sorgulamalarda başvuru sahibinin şahsen müracaat ederek bilgi alması gereklidir. Dijital platformlardan yapılacak sorgulamalarda ise işsizlik maaşı şartları sağlayan ve başvurusu ileten adayla birlikte, ilgili platformlara ilişkin giriş bilgilerine sahip olan herkes sorgulama yapabilir.
İŞKUR E-Şube’den işsizlik maaşı sorgulama işlemi için aşağıdaki işlem sıralamasını takip edebilirsiniz:
e-Devlet’ten işsizlik aylığı sorgulaması şu şekilde yapılır:
İşsizlik maaşı ödemeleri PTTBank’a yatırılmaktaydı. Her ayın beşinde PTTBank’a İŞKUR tarafından hak sahibi adına ödeme yapılmaktaydı. Geçtiğimiz yıl getirilen yenilik ile İŞKUR üzerinden IBAN bilgilerinin güncellenmesine paralel işsizlik maaşı, başvuru sahibinin banka hesabına aktarılabilmektedir. Verdiğiniz IBAN doğrultusunda kamu bankaları ve özel bankalara İŞKUR tarafından ödeme yapılabilmektedir.
İşsizlik maaşı ödeme tarihi her ayın 5’idir. Her ayın 5’inden itibaren IBAN bilgilerinizi paylaştığınız banka hesabını kontrol ederek aylık ödendi bilgisini teyit edebilir ve işsizlik maaşınızı çekebilirsiniz.
İşsizlik ödeneği kapsamında sunulan hizmetler şu şekilde sıralanmaktadır:
İşsizlik maaşı ödeme süresi işten çıkartılma öncesindeki 3 yılık sigorta primlerine göre belirlenmektedir. İşsizlik maaşı en az 180 gün (6ay), en fazla ise 300 gün (10 ay) süre ile ödenmektedir. Bu sürelerin hesaplamasında dikkate alınan sigortalılık sürelerine ilişkin bilgiler şu şekildedir:
İşsizlik maaşına uygulanan kesintiler sadece damga vergisidir. Brüt prim kazancının %40’ı baz alınarak ve brüt asgari ücretin %80’i üst sınır olmak kaydı ile hesaplanan brüt işsizlik maaşından %0,00759 lira damga vergisi kesintisi uygulanır. Damga vergisi kesintisi öncesi ve sonrası işsizlik aylığı tutarları ise üç farklı senaryoya göre aşağıda paylaşılan tabloda gösterilmiştir:
| Son 4 Ay Aylık Tutarı | Son 4 Ay Prime Esas Kazanç Ortalaması | İşsizlik Aylığı Hesaplaması | Uygulanan Damga Vergisi (%0,00759) | Ödenen İşsizlik Aylığı |
| Asgari ücret | 5.004,00 TL | 2.001,60 TL | 15,19 TL | 1.986,41 TL |
| 7.500 TL | 7.500,00 TL | 3.000,00 TL | 24,29 TL | 3.175,71 TL |
| 10.500 TL | 10.500,00 TL | 4.003,20 TL | 30,38 TL | 3.972,82 TL |
İşsizlik maaşının kesildiği haller yasada açıkça belirtilmiştir. Bu hallerden herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde İŞKUR’a başvurulması gereklidir. Başvurulmadığı takdirde ödenen işsizlik aylığının yasal faizi ile geri ödenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
İşsizlik maaşının kesildiği durumlar ise şu şekilde paylaşılabilir:
İşsizlik maaşına haciz konulamamaktadır. Damga vergisi dışında aylıktan herhangi bir kesinti uygulanmaz. İşsizlik aylığı üzerinden nafaka da kesilememektedir.
İşsizlik aylığı alırken dikkat edilecekler önemli gelişmelerin İŞKUR’a bildirilmesini gerektirir. Bahsedilen ve aşağıda paylaşılan hallerden birisi gerçekleştiğinde aylık alan kişi en geç 15 gün içinde İŞKUR’a değişikliği bildirmekle yükümlüdür:
İşsizlik ödeneğinin yeniden başlaması geçmişe dönük yararlanılamayan hakların tamamlanmasına ilişkin belirlenir. İşsizlik ödeneğinden yararlanma süresi dolmadan tekrar işe giren bireyler, yeniden işsiz kalmaları halinde daha önceden hak ettikleri işsizlik ödeneği süresi doldurulana dek işsizlik aylığından yararlanabilir.
Bu hakkın elde edilebilmesi için yapılması gerekenler şu şekildedir:
900 gün prim ödemesinde işsizlik aylığı 8 ay süre ile ödenir. 8 ay süre zarfında ödenecek aylık tutarı ise brüt maaşın %40’ı baz alınarak hesaplanır. Yapılacak hesaplamada brüt asgari ücretin %80’inden fazla aylık alınamayacağı detayı unutulmamalıdır.
İşsizlik maaşında son 4 ay şartı uygulanmaya devam etmektedir. Şart tamamen kaldırılmasa da nispeten esnetilmiş, bazı haller son 120 gün için eksik gün olarak değerlendirilmeden kaldırılmıştır. Son 120 günde prim kesintisi sayılmayan haller şu şekilde tanımlanmıştır:
Vefat eden sigortalıya ödenen fazla işsizlik maaşı kesilmez. Geride kalanlardan vefat eden sigortalıya yapılmış fazla ödemeler tahsil edilmemektedir.
600 gün sigortalılık işsizlik maaşının temel şartıdır. İşsizlik aylığı alma koşulları içerisinde son 3 yıl içinde en az 600 gün ödenmiş prim gününe sahip olunma şartı yer alır. İkinci defa işsizlik aylığı alacak bireylerin de önceden kalan hakları yoksa, ilk defa aldıkları işsizlik aylığı sonrası yeniden 600 gün şartını yerine getirerek hak sahiplikleri tanımlanmaktadır.
Asgari ücret zammı işsizlik aylığına doğrudan etkiye sahiptir. İşsizlik aylığı tabanı ve tavanı asgari ücrete göre belirlenir. Bu nedenle asgari ücrete yapılan zam, taban ve taban işsizlik aylıklarını doğrudan etkiler.
İşsizlik maaşı alanlara zam uygulanır. Asgari ücrete göre belirlenen işsizlik aylıklarına yapılan her zam, halihazırda aylık alan hak sahiplerine de zammın geçerli olduğu maaşta yansıtılır.
İşsizlik maaşı alırken çalışmaya başlayanlar durumu hemen İŞKUR’a bildirmelidir. Herhangi bir işte çalışmak, aylığın kesildiği haller içerisinde yer alır. Kanuna göre bu gelişmenin yaşandığı tarihi takip eden 15 günlük süre içinde gerekli bilgilendirmenin yapılması gereklidir.
Aksi takdirde cezai yaptırımla karşılaşıldığı gibi yeniden işsizlik aylığı ödemelerinden yararlanılamamaktadır. 1 gün dahi olsa herhangi bir işyerine çalıştığını İŞKUR’a beyan eden sigortalı, aylık hakkını tamamladıktan sonra yeniden işsizlik maaşı şartları sağlaması halinde ikinci kez işsizlik aylığından yararlanabilir.